Хүний эрхийн зөрчилд хамаарал бүхий субъектүүдийг нэрлэж хүний эрхийн квадратыг гүйцээж бөглөнө үү.
|
Хэрвээ таны эрх зөрчигдөж байгаа бол:.................. (а) |
Хэрвээ бусдын эрх, эрх чөлөөнд халдаж байгаа бол:................. (б) |
|
Хэн нэгэн бусдын эрхэнд халдахад та зохих арга хэмжээг авсан бол:........................(в) |
Хэн нэгэн бусдын эрхийг хөсөрдүүлж байхад та юу ч хийгээгүй бол............................(г) |
а.Хэрвээ таны эрх зөрчигдөж байгаа бол:.............................
b.Хэрвээ бусдын эрх, эрх чөлөөнд халдаж байгаа бол:.................
c.Хэн нэгэн бусдын эрхэнд халдахад та зохих арга хэмжээг авсан бол:........................
D.Хэн нэгэн бусдын эрхийг хөсөрдүүлж байхад та юу ч хийгээгүй бол..........................
Дараах асуудлуудыг шийдвэрлэх чиг үүрэг бүхий байгууллагуудыг нэрлэж бичнэ үү.
|
Шийдвэрлэх асуудал |
Хүний эрхийг хамгаалах чиг үүрэг бүхий байгууллага |
|
|
а |
Эд зүйл хулгайлах, дээрэмдэх зэрэг гэмт үйлдлийг илрүүлж, таслан зогсоох |
|
|
б |
Иргэд хоорондын гэрээний дагуу эд зүйл, өмч хөрөнгийг өмчлөхтэй холбоотой маргааныг хянан шийдвэрлэх |
|
|
в |
Захиргааны албан тушаалтан иргэдийн эрхийг зөрчсөн шийдвэр гаргасныг цуцлах |
|
|
г |
Хүний эрх, эрх чөлөө зөрчигдсөн боловч төрийн байгууллагууд зохих ёсоор хүний эрхийг хамгаалаагүй тохиолдолд эрхийг нь сэргээн эдлүүлэх |
а.Эд зүйл хулгайлах, дээрэмдэх зэрэг гэмт үйлдлийг илрүүлж, таслан зогсоох чиг үүргйиг ямар байгууллага хүлээдэг вэ?
b.Иргэд хоорондын гэрээний дагуу эд зүйл, өмч хөрөнгийг өмчлөхтэй холбоотой маргааныг хянан шийдвэрлэх чиг үүргийг ямар байгууллага хүлээдэг вэ?
C.Захиргааны албан тушаалтан иргэдийн эрхийг зөрчсөн шийдвэр гаргасныг цуцлах чиг үүргийг ямар байгууллага хүлээх вэ?
d. Хүний эрх, эрх чөлөө зөрчигдсөн боловч төрийн байгууллагууд зохих ёсоор хүний эрхийг хамгаалаагүй тохиолдолд эрхийг нь сэргээн эдлүүлэх чиг үүргийг ямар байгууллага хүлээдэг вэ?
...........Нийслэл хотод таксинаас бусад нийтийн тээврийн хэрэгсэлээр хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс үнэ төлбөргүй зорчих эрхтэй ч нийтийн тээврийн үйлчилгээний хүртээмж хангалтгүй, ялангуяа тэргэнцэртэй иргэд нийтийн тээврээр зорчих орчин нөхцөл бүрдээгүй байна..................
Хүний эрхийн ээлжит дүгнэлт хэлэлцүүлэг(2010) Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрх ашгийг
хамгаалах төрийн бус байгууллагуудаас илгээсэн илтгэлийн хэсгээс, 2010 оны 3 дугаар сар. Нийгэм судлал IX сурах бичгийн 72 дахь тал
а. Энэхүү мэдээлэлд хүний эрхийн нөхцөл байдлыг хэрхэн дүрсэлсэн бэ?
b. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс иргэний, улс төрийн, эдийн засгийн, нийгэм соёлын бүх эрхийг бусад жирийн хүмүүстэй адил эдлэх эрхтэй юу? Тийм, үгүй гэж хариулах
c. Энэхүү мэдээлэлд дурдагдаагүй боловч хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийн хэрэгжилт хангалтгүй байгаа өөр ямар нөхцөл байдлыг мэдэх вэ?
Хүний эрхийн талаар төрийн хүлээх үүргийг тодорхойлон бичнэ үү.
|
а.Хүндэтгэх үүрэг: ............................................................................................... |
б.Хангах үүрэг: ...................................................................................... |
|
в.Хамгаалах үүрэг: ............................................................................... |
г.Ахиц дэвшил гаргах үүрэг: .................................................................................... |
а.Хүндэтгэх үүрэг:.........................................
b.Хангах үүрэг:.................................................................
c.Хамгаалах үүрэг
d.Ахиц дэвшил гаргах үүрэг:.....................................
Эрхээ эдлэхийн ач холбогдол, үр дагаварыг тодорхойлно уу.
|
№ |
Эрх |
Эрхтэй байх |
Эрхгүй байх |
|
а |
Сурч боловсрох |
||
|
б |
Эрүүл мэндээ хамгаалуулах |
||
|
в |
Эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах |
а. Сурч боловсрох эрхээ эдлэхийн ач холбогдол ба энэхүү эрхээ эдэлж чадахгүй байхын үр дагаварыг тодорхойлно уу.
b. Эрүүл мэндээ хамгаалуулах эрхээ эдэлсэний ач холбогдол ба эдэлж чадахгүй байхын үр дагаварыг тодорхойлно уу.
c. Эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхээ эдэлсэний ач холбоглол ба эдэлж чадахгүй байхын үр дагаварыг тодорхойлно уу.
“Монгол Улсын хүн амын хоол тэжээлийн байдал” үндэсний V судалгаанд 94 сум, 30 хорооны иргэдийг сонгон хамруулан тав хүртэлх насны хүүхдийн 26,6, эхчүүдийн 16,1, жирэмсэн эхчүүдийн 21,4 хувь нь цус багадалттай, зургаан сараас тав хүртэлх насны хүүхдийн 27,7 хувьд төмөр, бага насны хүүхдийн 60,1 хувьд А аминдэм, дутагджээ. Эдгээр иргэдийн дунд 2010 оныхоос аминдэм, эрсдлийн дутагдал буураагүйг харуулж байна. Тав хүртэлх насны хүүхэдтэй өрхийн 65 хувьд хүнсний баталгаат байдал алдагдсан, илүүдэл жин, нийгмийн эрүүл мэндэд ноцтой сөрөг үр дагавар учруулах төвшинд хүрснийг тайланд онцолжээ.
/ Эх сурвалж: Өнөөдөр №6328/
a.Хүний эрхийн талаар ямар эрх зүйн баримт бичгүүд байдаг вэ?
b. Энэхүү баримтад эдийн засаг, нийгэм, соёлын ямар эрхүүдийг нэрлэж бичнэ үү.
c. Дээрх хүүхдүүдийн эрх юунаас болж зөрчигдөж гэж үзэж байна вэ?
Хурдан морины хаврын уралдааны үеэр унаач хүүхдүүд дор хаяж 30 хүртэл хоногоор хичээлээс чөлөө авах, таслах байдал үүсдэг байна. Хичээлдээ явсан ч гэрийн даалгавараа хийхгүй байх нь их байдаг тул хоцорсон хичээлийг нөхөж заах, хоцрогдлыг арилгах арга хэмжээ авах шаардлагатай болдог........Асуулгын судалгаанд оролцсон хурдан морины унаач хүүхдүүдийн насны үзүүлэлтээс үзвэл дийлэнх буюу 64 хувь нь 13-аас доош настай байгаа нь хурдан морь унах хүүхдийн нас, бие бялдарын хөгжлөөс шалтгаалан 12, 13 наснаас хурдны морь унахаа больдог. Хурдан морь унаж уралдах шалтгаанаар хичээлээс хоцрогдсоны улмаас сурах сонирхол идэвхгүй болсон хүүхдүүд тухайн уяач, эздийнхээ морь малны бусад ажлыг хийх, мал хариулах зэрэг ажлыг хийж амьдрахаас өөр замгүй болсноор сургуулиас завсардах нөхцлийг бүрдүүлдэг байна.
/Эх сурвалж Хурдан морины хаврын уралдаан ба хүүхдийн эрх тайлан/
a.Энэ мэдээлэлд хүүхдийн эрхийн нөхцөл байдлыг хэрхэн дүрсэлсэн бэ?
b. Хэний, ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
c. Уламжлалт соёлоо эрхэмлэн хүндэтгэхийн сацуу хүүхдийн эрхийн зөрчлийг арилгахын тулд ямар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх ёстой вэ?
"Миний эдлэх эрх ба үүрэг хариуцлага" гэсэн сэдвийн дор хүүхдийн эдлэх эрх болон үүргийг гүйцээж бичээрэй.
|
№ |
Эрх |
Үүрэг |
|
а |
Хүүхэд бүр эрүүл мэндийн үйлчилгээнд бүрэн хамрагдах эрхтэй |
Гэхдээ.................................үүрэгтэй. |
|
б |
Хүүхэд бүр...........................эрхтэй |
Гэхдээ бусдын үзэл бодлыг сонсох үүрэгтэй |
|
в |
Хүүхэд бүр эрүүл цэвэр орчинд амьдрах эрхтэй. |
Гэхдээ...............................үүрэгтэй. |
|
г |
Хүүхэд..............................эрхтэй. |
Гэхдээ орчноо бохирдуулахгүй байх, байгаль орчноо хамгаалах үүрэгтэй |
|
д |
Хүүхэд бүр суурь боловсролыг үнэ төлбөргүй хүртэх эрхтэй. |
Гэхдээ......................................үүрэгтэй. |
а.Хүүхэд бүр эрүүл мэндийн үйлчилгээнд бүрэн хамрагдах эрхтэй. Гэхдээ..............................................................үүрэгтэй.
b. Хүүхэд бүр...........................эрхтэй. Гэхдээ бусдын үзэл бодлыг сонсох үүрэгтэй
c. Хүүхэд бүр эрүүл цэвэр орчинд амьдрах эрхтэй. Гэхдээ...............................үүрэгтэй.
d.Хүүхэд..............................эрхтэй. Гэхдээ орчноо бохирдуулахгүй байх, байгаль орчноо хамгаалах үүрэгтэй
e. Хүүхэд бүр суурь боловсролыг үнэ төлбөргүй хүртэх эрхтэй. Гэхдээ......................................үүрэгтэй.
Засгийн газрийн ээлжит хуралдаан болж Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор хүйтний улиралд гэр хорооллын өрхийн цахилгааны үнэ тарифыг хөнгөлөлт үзүүлэх журмыг баталлаа. Тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих, аюулгүй байдлыг хангаж ажиллахыг холбогдох сайд нарт даалгажээ.
a. Цахилгааны үнэ тарифын хөнгөлөлт нь агаарын бохирдлыг бууруулахад хэрхэн нөлөөлөх вэ? жишээ татаж тайлбарлана уу.
b. Агаарын бохидлыг бууруулахын тулд Засгийн газраас өөр ямар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх ёстой вэ?
c. Гэр хорооллын иргэдийн амьдралд ямар ач холбогдолтой вэ?
Засгийн газрийн ээлжит хуралдаан ба Нийслэлийн ээлжит хуралдааны өдөр болж нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор хүйтний улиралд гэр хорооллын өрхийн цахилгааны үнэ тарифыг хөнгөлөлт үзүүлэх журмыг баталлаа. Тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих, аюулгүй байдлыг хангаж ажиллахыг холбогдох сайд нарт даалгажээ. Гэвч агаарын бохирдол нь манай улсад шийдэж чадаагүй улсын асуудал хэвээр байсаар байна .
a. Агаарын бохирдлыг бууруулах өөр ямар арга байж болох вэ?
b. Агаарын бохирдлын асуудлыг шийдсэнээр хүний эрхэд ямар өөрчлөлт гарах вэ?
c. Иргэд эрхээ эдлэх нөхцөл бололцоог ямар байгууллага хүлээх вэ?
d. Хүний эрхийн талаарх хамгийн гол баримт бичиг юу байдаг вэ?
Иргэдийн оролцооны хэлбэр тус бүрд харгалзах арга замуудыг дэлгэрүүлэн жишээ татаж бичнэ үү.
|
Оролцооны хэлбэр |
Арга зам |
|
Улс төрийн сонгуульд оролцож санал өгөх |
|
|
Төлөөллөөр дамжуулан оролцох |
|
|
Хэлэлцүүлэг, санал асуулгад оролцох |
|
|
ИТХ болон ИНХ-д оролцох |
а.Улс төрийн сонгуульд оролцож санал өгөх:...................................................................................................
b. Төлөөллөөр дамжуулан оролцох:...............................................................................
c.Хэлэлцүүлэг, санал асуулгад оролцох:..............................................................................
d. ИТХ болон ИНХ-д оролцох:............................................................................
Иргэдийн оролцооны хэлбэрт тохирох арга замуудыг жишээ татан дэлгэрүүлж бичнэ үү.
|
Оролцооны хэлбэр |
Арга зам |
|
Сонирхлын бүлгээр дамжуулж оролцох |
|
|
Нийгмийн сүлжээ, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл ашиглах |
|
|
Захидал бичих |
а.Сонирхлын бүлгээр дамжуулж оролцох:.............................................................
b.Нийгмийн сүлжээ, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл ашиглах:...........................................................
c. Захидал бичих:.....................................................................
Дэлхийн усны өдрийг тохиолдуулан “Монголын усны түншлэл” ТББ-аас “Ус бол хөгжил, эрүүл мэнд” чуулган хэлэлуүүлэг хийхээр болжээ. Учир нь хүн болгон “Усаа хэмнэе” “Ирээдүйгээ бодъё” хэмээн ярьдаг ч амьдралд хэрэгжүүлдэг нь тун цөөхөн. Тиймээс хүүхэд залуусын хандлагыг өөрчлөхөөр ийм санаачлага гаргажээ. Уг чуулганд усны судлаачид мөн хүүхдүүд оролцож тулгамдсан асуудлыг хэлэлцэх ажээ. Мөн холбогдох албан тушаалтнуудыг урьж, хүүхдүүдийн үзэл бодлыг сонсгоно. Энэ нь тэдний шийдвэр гагахад нөлөөлнө гэсэн үг юм.
/Эх сурвалж: Өнөөдөр № 6335 /
a. Дээрх үйл ажиллагааг зохион байгуулснаар шийдвэр гарахад нөлөөлөх боломжтой юу?
b. Усны зохистой хэрэглээг бий болгохын тулд ямар үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх ёстой вэ?
c. Иргэд төрийн үйл ажиллагаанд оролцох оролцоог хэрхэн ангилдаг вэ?
Дэлхийн усны өдрийг тохиолдуулан “Монголын усны түншлэл” ТББ-аас “Ус бол хөгжил, эрүүл мэнд” чуулган хэлэлуүүлэг хийхээр болжээ. Учир нь хүн болгон “Усаа хэмнэе” “Ирээдүйгээ бодъё” хэмээн ярьдаг ч амьдралд хэрэгжүүлдэг нь тун цөөхөн. Тиймээс хүүхэд залуусын хандлагыг өөрчлөхөөр ийм санаачлага гаргажээ. Уг чуулганд судлаачид мөн хүүхдүүд оролцож тулгамдсан асуудлыг хэлэлцэх ажээ. Мөн холбогдох албан тушаалтнуудыг урьж, хүүхдүүдийн үзэл бодлыг сонсгоно. Энэ нь шийдвэр гаргахад нөлөөлнө гэсэн үг юм.
/Эх сурвалж: Өнөөдөр № 6335 /
a. Дээрх мэдээлэлд дурдагдаж буй оролцоо нь иргэдийн оролцооны аль төрөл хэлбэрт хамаарах вэ?
b. Иргэдийн оролцооны хэлбэрийг хэрхэн ангилдаг вэ?
c. Хэлэлцүүлгээс гарсан саналыг төр, засгаас гарах шийдвэрт тусгуулахын тулд иргэдийн оролцооны ямар хэлбэр, арга замуудыг сонгон хэрэгжүүлбэл үр дүнтэй вэ? Хоёрыг нэрлэж бичнэ үү.
Хаан улсын хууль баталж хэрэгжүүлэхгүй. Тэр албан ёслолын үүрэг гүйцэтгэнэ. Ард түмнээс сонгогдсон парламент хууль баталж, Ерөнхий сайд, Засгийн газрыг сонгоно. Сонгууль тогтмол хугацаанд болдог.
a. Дээрх жишээнд дурдагдаж буй улс нь төрийн ямар дэглэмтэй вэ?
b. Дээрх улсад төрийн эрх мэдлийн хуваарилалт хийгдсэн үү. Тийм эсвэл үгүй гэж хариулах
c. Дээрх улсад иргэд төрийн үйл ажиллагаанд оролцож болох уу? Тийм эсвэл үгүй гэж хариулах
Хууль тогтоогчид хотын бүх иргэдийн сар бүрийн нээлттэй хурал дээр иргэдийн санал болгосон хуулийн төсөл боловсруулна. Дараа нь тэр төслийг хүлээн зөвшөөрөх эсэх талаар иргэдийн санал хураана.
a. Дээрх жишээнд дурдагдаж буй улс нь төрийн ямар дэглэмтэй вэ?
b. Иргэдийн саналыг авч шийдвэрлэхийн давуу талыг бичнэ үү.
c.Иргэдээс санал авч шийдвэрлэхийн сул талыг бичнэ үү.
Нэгэн улсад хувьсгал гарч, армийн генерал Ерөнхийлөгч болжээ. Ерөнхийлөгч хууль гаргаж, шүүгчдийг болон бусад төрийн албаны хүмүүсийг томиллоо. Таван жил тутамд ерөнхийлөгчийн сонгууль болно. Гэвч хэн ч ерөнхийлөгчтэй өрсөлдөхгүй.
a. Дээрх жишээнд дурдагдаж буй улс нь төрийн ямар дэглэмтэй вэ?
b. Тус улсад явагдаж буй сонгуулийн онцлогийг тодорхойлно уу.
c. Дээрх улс дахь төрийн эрх мэдлийн онцлогийг тодорхойлно уу.
Нэгэн улсад хувьсгал гарч, армийн генерал Ерөнхийлөгч болжээ. Ерөнхийлөгч хууль гаргаж, шүүгчдийг болон бусад төрийн албаны хүмүүсийг томиллоо. Таван жил тутамд ерөнхийлөгчийн сонгууль болно. Гэвч хэн ч ерөнхийлөгчтэй өрсөлдөхгүй.
a. Эрх мэдэл нэг хүний гарт төвлөрөхөөс сэргийлэх арга зам юу байж болох вэ?
b. Төрийн эрх мэдэл нэг хүний гарт төвлөрсөнөөр гарах сөрөг үр дагавар юу вэ?
c. Ардчилсан бус дэглэмийн онцлогийг тодорхойлж бичээрэй.
Монгол Улсын Үндсэн хуулинд зааснаар УИХ нь төрийн эрх барих дээд байгууллага бөгөөд хууль тогтоох эрх мэдлийг гагцхүү УИХ хэрэгжүүлдэг. Хууль батлах, түүнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах нь УИХ-ын онцгой бүрэн эрх юм.
Хууль бүтээх үйл ажиллагаа:
1. Хууль санаачлах
2. Хуулийн төсөл боловсруулах
3. Хуулийн төсөл өргөн мэдүүлэх
4. УИХ-ын байнгын хороогоор хэлэлцэх
5. УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх
6. Хуулийг ёсчлох, нийтлэх
а. Хэн хууль санаачлах эрхтэй вэ?
b. Иргэд хууль санаачлах эрхтэй юу?Тийм эсвэл үгүй гэж хариулах
c. Хууль санаачлагч хуулийн төслөө хэнд өргөн барьдаг вэ?
Монгол Улсын Үндсэн хуулинд зааснаар УИХ нь төрийн эрх барих дээд байгууллага бөгөөд хууль тогтоох эрх мэдлийг гагцхүү УИХ хэрэгжүүлдэг. Хууль батлах, түүнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах нь УИХ-ын онцгой бүрэн эрх юм.
Хууль бүтээх үйл ажиллагаа:
1. Хууль санаачлах
2. Хуулийн төсөл боловсруулах
3. Хуулийн төсөл өргөн мэдүүлэх
4. УИХ-ын байнгын хороогоор хэлэлцэх
5. УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх
6. Хуулийг ёсчлох, нийтлэх
а. УИХ-ын чуулганаар хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийг хэдэн удаа хийдэг вэ?
b. Хуулийн төсөлд иргэд саналаа ямар арга замаар өгч болох вэ?
c. Хуулийн төсөлд иргэд саналаа өгөхийн ач холбогдол юу вэ?