Даалгаврын сангийн систем
Нэгэн гэр бүл НӨАТ-ын сугалаанд 200 сая төгрөг хожсон ба мөнгөө хэрхэн зарцуулсаныг доорх хүснэгтэд харууллаа.
|
Бүх мөнгөний |
Зарцуулсан байдал |
|
|
Байр |
|
10% - иар |
Машин |
|
|
Хадгаламж |
|
? |
Үлдсэн |
Байрыг хэдэн төгрөгөөр худалдаж авсан бэ?
Машин, Хадгаламжид нийлээд хэдэн төгрөг зарцуулсан бэ?
Энэ гэр бүлд хэдэн төгрөг үлдсэн бэ?
Барилгачин байшингийн ханыг 665 ш тоосгоор барих ёстой болов. Эхний өдөр 243 ш тоосго хэрэглэсэн бол дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
Хоёр дахь өдөр эхний өдрөөс 1.5 дахин бага тоосго хэрэглэсэн бол хэдэн тоосго хэрэглэсэн бэ?
Дараагийн өдрүүдэд өмнөх өдрийн -той тэнцүү хэмжээний тоосго хэрэглэж байсан бол 3 ба 4 дэх өдөр нийлээд хэдэн тоосго хэрэглэсэн бэ?
Барилгачин хэдэн өдрийн дотор ханыг барьж дуусах вэ?
Монгол орон тектоникийн ямар хавтан дээр оршдог вэ? Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
………………………………………………………………………………..................................................................................
Дэлхийн газрын гадаргын хэлбэр гадаад ба дотоод хүчин зүйлийн харилцан үйлчлэлийн үр дүнд бүрэлдэн тогтдог.Газар хөдлөх, галт уул дэлбэрэх үзэгдэл нь эндоген болон экзоген үйл явцын алинд нь хамааралтай болохыг харьцуулан бичнэ үү?
:..............................................................................................................................................................................................................
Зураг 4.1 –г ажиглаарай. Яагаад Япон улсад газар хөдлөлт илүү олон удаа явагддагийн шалтгааныг хавтангийн хөдөлгөөнтэй холбон тайлбарлана уу? ....................................................................................................... ........................................................................................................
Газар хөдлөх үед яагаад “ Суу, нуугд, хүлээ” гэж сануулдаг вэ? Үйлдэлтусбүрийн анхаарах ёстой зүйлсийг тодруулна уу? ......................................
.......................................................................................................................
функцийн буурах завсрыг ол.
A.
B.
C.
D.
Дараах хүснэгтээр бодисын стандарт нөхцөл дэх шатахын стандарт энтальпи өгөгдөв.
|
Бодисын томъёо, урвал |
С2Н5ОНш |
СО2(хий) |
Н2О(уур) |
СО(хий)+½ O2(xий) → СO2(xий) |
|
DшатH , кЖ∙моль-1 |
- 1367 |
- 394 |
- 242 |
DурвH= - 283 кЖ∙моль-1 |
Даалгавар: А. Этанол, нүүрсхүчлийн хий ба этанолын дутуу шатаж нүүрстөрөгчийн моноксид үүсэх урвалын циклийг байгуулах
Б. Нүүрстөрөгчийн моноксидын үүсэхийн стандарт энтальпиг тооцоолно уу
В. Этанолын үүсэхийн стандарт энтальпийн өөрчлөлтийг олно уу
Г. Этанол хүчилтөрөгчийн дутмаг орчинд шатан нүүрстөрөгчийн моноксид ба ус үүсгэх урвалын энтальпийн өөрчлөлтийг олно уу
Д. Спиртэн дэнг этанолоор цэнэглэдэг бөгөөд туршилтанд 273.4 кЖ дулаан хэрэгтэй бол хичнээн тоо хэмжээтэй болон хэдэн грамм этанол хэрэгтэй вэ?
Барилгачин байшингийн ханыг 633 ш тоосгоор барих ёстой болов. Эхний өдөр 243 ш тоосго хэрэглэсэн бол дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
Хоёр дахь өдөр эхний өдрөөс 1.5 дахин бага тоосго хэрэглэсэн бол хэдэн тоосго хэрэглэсэн бэ?
Дараагийн өдрүүдэд өмнөх өдрийн -той тэнцүү хэмжээний тоосго хэрэглэж байсан бол 3 ба 4 дэх өдөр нийлээд хэдэн тоосго хэрэглэсэн бэ?
Барилгачин хэдэн өдрийн дотор ханыг барьж дуусах вэ?
xA2(x)+yB2(x)=zBA3(x) гэсэн урвалыг ашиглан дараах даалгаврыг гүйцэтгэнэ үү
x,y,z-ын утга буюу коэффцентийг олно уу.
Урвалын тэгшитгэлийг тэнцүүлнэ үү.
A2 ба B2 бодисын концентрацыг тус бүр 2 дахин ихэсгэхэд шулуун урвалын хурд яаж өөрчлөгдөх вэ?
Системийн нийт даралтыг 3дахин ихэсгэхэд шулуун ба урвуу урвалын хурдны харьцаа
ямар болох вэ?
Урвалын температурын коэффициент γ=2 . Урвалын орчны температурыг 200С-400С өөрчилсөн бол урвалын хурд хэд дахин нэмэгдэх вэ?
Муур өөрөөсөө 18 м-ийн зайд байгаа хулганыг хараад хөөв. Муур 1 секундэд 5.5 м, хулгана 1 секундэд 3.5 м зайг туулдаг бол дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
3 секундын дараа тэдгээрийн хоорондох зай хэдэн метр болох вэ?
Муур хэдэн секундын дараа хулганыг гүйцэх вэ?
Муур хулганыг хөөж эхлэх үед хулганаүүрнээсээ 35 м зайд байсан бол хулгана мууранд баригдахгүйгээр үүрэндээ орж чадахуу? Хариултаа тайлбарлана уу.
Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
Цэгийн оронд тохирох үгийг сонгоорой. Их даралттай газраас бага даралттай газар руу урсах агаарын хөндлөн чиглэлийн хөдөлгөөнийг юу гэж нэрлэдэг вэ?
...............................................................................................................
Яагаад экваторыг чиглэн пассат салхи салхилж байна вэ? Шалтгааныг тайлбарлана уу?
................................................................................................................................................................................................................
Пассат салхи, муссон салхинаас ялгарах онцлогийг тайлбарлана уу
.........................................................................................................
Графикийг харьцуулан ажиглаж, Баянхонгор аймгийн салхины чиглэлийндавтамж, тэдгээрийн өөрчлөлтийн учир шалтгааныг тайлбарлан дүгнэнэ үү?
.........................................................................................................................................................................................................................................................................
Муур өөрөөсөө 24 м-ийн зайд байгаа хулганыг хараад хөөв. Муур 1 секундэд 4.5 м, хулгана 1 секундэд 2.5 м зайг туулдаг бол дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
3 секундындараа тэдгээрийн хоорондох зай хэдэн метр болох вэ?
Муур хэдэн секундындараа хулганыг гүйцэх вэ?
Муур хулганыг хөөж эхлэх үед хулганаүүрнээсээ 35 м зайд байсан бол хулгана мууранд баригдахгүйгээр үүрэндээ орж чадахуу? Хариултаа тайлбарлана уу.
Их олон шагай
Одод гялалзсан өвлийн шөнө малчны өвөлжөө халуу дүүгээд л цаанаа л нэг тавлаг ажээ. Гэрийн хоймрыг хотойтол нь шагай дэлгээд хоёр хүүхэд шагай шүүрнэ. Тоглогчийн нэг жаахан хөөрүүдүү араншинтай хүүг Дүгэррагчаа гэнэ. Сургуулиас хэдийнээ гарчхаад өнгөрсөн хавар хөдөө мал дээр ирсэн арван долоотой өсгөлүүн хүү. Нөгөө нь өвлийн амралтаараа гэртээ ирээд байгаа сурагч Түдэв. Ийм л хоёр нөхөр ид хаваа үзэн шагай шүүрнэ. Дүгэррагчаа сумаа дээш шидэнгээ:
-Аавын хүүгийн аз хаачхав... гэж нөгөө л улигт үгээ давтан том алгаараа дэлгэсэн шагайнаас байдгаараа атгаснаа сумаа авч чадалгүй алдах нь их.
Харин Түдэв эсрэг тоглогчийнхоо алдааг сайтар гадарлаж шагайнаас хоёр гурваар нь түүсээр чамлахааргүй л хөрөнгөтэй болжээ. Түдэвийн хий гаргахгүй тоглож байгаад Дүгэррагчаагийн хор шар буцалж шагайнаас улам олноор хамах гэж авсан ч юмгүй талаар нэг тарааж орхино. Дэлгэж орхисон шагай цөөрчээ. Түдэвийн бага багаар хамсан шагай дэргэд нь овоорно. Дүгэррагчаагийн олз хажууд нь өчүүхэн харагдана. Хожлыг Түдэв авлаа.
- Ах аа та ганц нэгээр нь шагайг хамсаар хожчихлоо гэж дүүгээ гайхан асуувал Түдэв инээмсэглэн:
- “Чамлахаар чанга атга” гэдэг үгсийг ямагт санаж явахад хэн хүнд илүүдэхгүй юм гэж дүүдээ сургажээ. (Үгийн тоо 167)
Д. Давааням “Заан өргөсөн туулай” номоос
|
Шагай шүүрэх тоглоом Шагайг бог, бод малынх гэж ангилдаг. Үхрийн шагайг аргай гэж нэрлэдэг. Шагай шүүрэх тоглоомд бог малын шагайг ашиглана. Шагайн тоглоом нь намар тэнгэр дуугарахаа больсон үеэс дараа жилийн тэнгэр дуугарах хүртэл хугацаанд тоглодог уламжлалт наадгай юм. Бороо хур үргэлжлэн орж, тэнгэр задарна гээд зун шагай тоглодоггүй. Нарийхан төмрөөр хэлхэж хийсэн гархийг шагай шүүрэх тоглоомд хэрэглэнэ. Дэвсгэр дээр олон шагайг өрж, тоглогч хүн гинжин гархийг дээш шидэн эргэж буух хооронд дэвсгэр дээрх шагайнаас шүүрч, гархийг алдалгүй барьж авна. Шагай шүүрсэн хүн гарт атгаснаасаа унагах эсвэл дээш шидсэн гархиа барьж авч чадахгүй бол дараагийн хүнд шилжүүлнэ. Алдаа гаргаагүй бол шүүрсэн шагайг өөрөө авч үргэлжлүүлэн тоглоно. Алдвал дараагийн хүнд шилжүүлнэ. Газарт байсан шагайг хүмүүс шүүрч дуусахад авсан шагайгаа тоолж, хэн олон шагай цуглуулсан хүн хожно. (Үгийн тоо 124) |
Шагай шүүрэх тоглоомд алийг ашиглахгүй вэ?
A.Шагай
B.Тоглоомын хөлөг
C.Шагайн дэвсгэр
D.Гархи буюу сум
Хүүхдүүд ямар ямар малын шагайгаар тоглож байсан бэ?
A.Адуу, үхэр
B.Тэмээ, адуу
C.Үхэр, тэмээ
D.Хонь, ямаа
Түдэвийн хийсэн үйлд тохирохгүй хэлцийг олоорой.
A.Илүү харж, билүү долоох
B.Маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушги дээр
C.Балын бага нь амттай
D.Олзны бага нь амттай
Эхийн гол санаанд тохирохыг олоорой.
A.Хусмаа чамласан хүүхэд шиг
B. Хэтэрхий их найдсан үйл хэрэг бүтэлгүйтэх
C.Юмыг голж, олзонд хэт их шунах хэрэггүй
D.Юмыг голж, олзонд шунах хэрэгтэй
Аль нь Дүгэррагчаагийн хийсэн үйлдэл биш вэ?
A.Том алгаараа дэлгэсэн шагайнаас байдгаараа атгадаг
B.Сумаа авч чадалгүй алдах нь их байдаг.
C.Шагайг авч чадалгүй талаар нэг тараадаг.
D.Хий гаргахгүй тоглодог.
Хүүхдүүд маш олон шагайгаар тоглож байгаа гэсэн санааг илэрхийлсэн үгийг эхийн эхлэл хэсгээс олж бичээрэй.
...........................................................................................................
“Харин Түдэв эсрэг тоглогчийнхоо алдааг сайтар гадарлаж шагайнаас хоёр гурваар нь түүсээр чамлахааргүй л хөрөнгөтэй болжээ” гэсэн өгүүлбэр дэххолбох үгийголж бичээрэй.
................................................................................................................
Дараах үгстэй ижил дүрмээр бичих үгийг эхээс олж бичээрэй.
|
зорчигчийн |
гарахад |
|
.................................................... |
................................................. |
Эхийн харилцан ярианд ашигласан цэг тэмдгийн тайлбарыг гүйцээж бичээрэй.
|
№ |
Цэг тэмдэг |
Цэг тэмдгийн нэр |
Хаана хэрэглэсэн |
|
1 |
: |
Давхар цэг |
Өгүүлэгчийн нэрийн ард |
|
2 |
- |
Тоглогчдын үйлдлээс тэдний зан чанарыг дүгнээрэй. Чи энэ дүрээр дамжуулан юу ойлгож ухаарснаа бичээрэй.
|
Түдэвийн зан чанар:
|
Дүгэррагчаагийн зан чанар:
|
|
Ойлгож ухаарсан нь: ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ |
|
Хоёрдугаар хэсэг- БИЧИХ ЧАДВАРЫН ДААЛГАВАР
Заавар: Даалгаврыг гүйцэтгэх хугацаа 30 минут
Зохиож бичихдээ:
-Сэдэв, зорилгод нийцсэн байх.
-Эхлэл, гол, төгсгөл хэсгийг догол мөрөөр ялган бичсэн байх.
-Үгийг оновчтой сонгож хэрэглэсэн байх.
-Зөв сайхан найруулж бичсэн байх.
-Өгсөн үгийн тоонд тохируулж бичих
Зөв бичихдээ:
-Зөв бичих дүрмийн алдаагүй, хичээнгүй сайхан бичсэн байх.
-Цэг тэмдгийг зохих газар нь зөв хэрэглэсэн байх.
“Тоглоомоос суралцсан нь” сэдвээр 120-150 үгэнд багтаан эх зохиож бичээрэй.
Бичихдээ дараах бүтцийг ашиглаарай.
ЭХЛЭЛ ХЭСЭГТ: Ямар тоглоомыг хэзээ, хаана, хэн хэнтэй тоглосноо бичих(монгол тоглоомын талаар байвал сайн)
ГОЛ ХЭСЭГТ: Тоглоом тоглоход чамд болон танай найзуудад тохиолдсон сонирхолтой сургамжтай явдлаас сонгож баримт, нотолгоотой бичих
ТӨГСГӨЛ ХЭСЭГТ: Эцэст нь чи юу ухаарч ойлгосноо мөн найзууддаа юу гэж зөвлөхөө бичих
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Доорх хүснэгтэд нэгэн кофены газрынбүтээгдэхүүний үнийн жагсаалтыг харуулсан байна.
|
Бүтээгдэхүүн |
Үнэ (Төгрөг) |
|
|
Идэх зүйл |
Бургер |
2500 |
|
Зүсэм пицца |
2000 |
|
|
Зүсэм бялуу |
1500 |
|
|
Уух зүйл |
Жимсний шүүс |
1000 |
|
Кофе |
1500 |
|
Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
Даваа гаригт Энхээ7000 төгрөгтэй байсан ба 1 бургер, 1 кофе авсан. Тэгвэл Энхээ өөрт байсан мөнгөнийхөө хэдэн хэсгийг зарцуулсан бэ?
Харин мягмар гаригт Энхээ10000 төгрөгтэй байсан ба идэх болон уух зүйл авахад өөрт байсан мөнгөний хэсгийг зарцуулсан бол Энхээгийнавч болох боломжит зүйлсийг жагсаан бичнэ үү?
|
Боломжит хувилбар |
Идэх зүйл |
Уух зүйл |
Нийт үнэ |
|||
|
Бургер |
Зүсэм пицца |
Зүсэм бялуу |
Жимсний шүүс |
Кофе |
||
|
1 |
||||||
|
2 |
||||||
Тухайн газар оройны 2000 цагаас хойш бургер болон зүсэм бялууг 2.5 дахин, бусад бүтээгдэхүүнийг 20%-иар хямдруулав. Хамгийн хямд өртгөөр идэх болон уух зүйлээс
алийг авах вэ?
Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
Дэлхийн хамгийн нам дор газар оршдог, ямар нэртэй нуур байдаг вэ?
.........................................................................................................
Зураг 6.1- ийг ажиглаарай. Зураг дээрх нуур нь дэлхийн өөр хаана ч байхгүй онцлогтой бөгөөд, жуулчдыг ихээр татдаг ажээ. Энэ нууранд хүн живхгүй хөвж байдгийн шалтгааныг тайлбарлана уу?...................................................................
..............................................................................................................................
Зураг дээрх нуурын усны давсжилт нь далайн усны дундаж давсжилтаас 8.6 дахин их бол ямар давсжилттай болохыг тооцоолоорой.
............................................................................................................................ ................................................................................................................
Аялал жуулчлалын салбар хурдацтай өсөхийн зэрэгцээ эко аялал жуулчлал түгээмэл болж байна.Эко аялал жуулчлалын онцлогоос 2-оос доошгүй дурдан жишээгээр тайлбарлана уу? ...........................................................................................................................................
.......................................................................................................................
Доорх хүснэгтэд нэгэн кофены газрын бүтээгдэхүүний үнийн жагсаалтыг харуулсан байна.
|
Бүтээгдэхүүн |
Үнэ (Төгрөг) |
|
|
Идэх зүйл |
Бургер |
2500 |
|
Зүсэм пицца |
2000 |
|
|
Зүсэм бялуу |
1500 |
|
|
Уух зүйл |
Жимсний шүүс |
1000 |
|
Кофе |
1500 |
|
Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
Даваа гаригт Мандах9000 төгрөгтэй байсан ба 1 бургер, 1 кофе авсан. Тэгвэл Мандахөөрт байсан мөнгөнийхөө хэдэн хэсгийг зарцуулсан бэ?
Харин мягмар гаригт Мандах20000 төгрөгтэй байсан ба идэх болон уух зүйл авахад өөрт байсан мөнгөний хэсгийг зарцуулсан бол Мандахын авч болох боломжит зүйлсийг жагсаан бичнэ үү?
|
Боломжит хувилбар |
Идэх зүйл |
Уух зүйл |
Нийт үнэ |
|||
|
Бургер |
Зүсэм пицца |
Зүсэм бялуу |
Жимсний шүүс |
Кофе |
||
|
1 |
||||||
|
2 |
||||||
Тухайн газар оройны 2000 цагаас хойшбургер болон зүсэм бялууг 2.5 дахин, бусад бүтээгдэхүүнийг 20%-иар хямдруулав. Хамгийн хямд өртгөөр идэх болон уух зүйлээс
алийг авах вэ?
Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй
.
Израйль ба Иордан улсуудын хооронд байрладаг, дэлхийн хамгийн гүн давстай нуурыг нэрлэнэ үү?..............................................................................................
Энэ нуур яагаад ингэж нэрлэгдэх болсон шалтгааныг баримтаар нотлон тайлбарлана уу?
..............................................................................................................................................................................................................................
Зураг дээрх нуурын усны давсжилт нь ойролцоогоор 300 гаруй промилль бөгөөд энэ нь Газар дундын тэнгисийн уснаас 9 дахин илүү үзүүлэлт юм. Газар дундын тэнгисийн усны давсжилтийг тооцоолоорой.
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………
Аялал жуулчлалын салбар хурдацтай өсөхийн зэрэгцээ эко аялал жуулчлал түгээмэл болж байна.Эко аялал жуулчлалын хүрээлэн буй орчны тогтвортой хөгжлийг хангах онцлогоос 2-оос доошгүй дурдан жишээгээр тайлбарлана уу?
Улаанбаатар хотын 5 өдрийн цаг агаарын мэдээг диаграммаар харуулсан байна.
Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
Аль өдрийн дундаж температур хамгийн өндөр вэ?
Аль өдөр хамгийн өндөр ба бага температурын ялгаа хамгийн их байна вэ?
Мэндээгийн гэр бүл Бямба гаригт аялалаар явахаар төлөвлөжээ. Агаарын хэм хэр тохиромжтой байх вэ? Хариултаа тайлбарлана уу.
2A(хий)+3B(хат)+D(уус)=4C(уус), гэсэн урвал өгөгдөв. Анх 0.5 М концентрацитай А бодис
урвалд орж 2 минутын дараа 0.2 М үлдсэн байсан. Даалгавар:
1. Эх бодис болох А бодисын урвалд орох хурдыг илэрхийлж, дундаж хурдны утгыг
Тооцоолно уу.
Эх бодисуудын урвалд орох хурд хоорондоо ялгаатай эсэхэд дүгнэлт өгч, мөн урвалын ерөнхий хурдыг тодорхойл.
B болон D бодисуудын урвалд орох хурдыг ол.
С бодисын урвалаас үүсэх хурдыг тооцоол
.Урвалд катализатор ашигласан тохиолдолд урвалын энергийн диаграмм хэрхэн өөрчлөгдөх вэ? Доорх зургыг ашиглан өөрчлөлтийг илэрхийлнэ үү. 2 оноо
Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
Газар хөдлөлтийн голомтууд хаагуур илүү их тархсан байна вэ?
.......................................................................................................
Дэлхийн газрын гадаргын хэлбэр гадаад ба дотоод хүчин зүйлийн харилцан үйлчлэлийн үр дүнд бүрэлдэн тогтдог. Хавтангуудын түлхэлцэх хөдөлгөөн нь эндоген болон экзоген үйл явцын алинд нь хамааралтай болохыг харьцуулан бичнэ үү?
:...............................................................................................................................................................................................................
Зураг 4.1 –г ажиглаарай. Гималайн уулс өргөдсөн шалтгааныг хавтангуудынхөдөлгөөнтэй холбон тайлбарлаарай.
…………………………………………………………………………………………………..
Газар хөдлөх үед өөрийн биед авч явах зүйлд яагаад “ Шүгэл, гар чийдэн , углааш ” –оруулдаг вэ? Эдгээр зүйлсийг яаж хэрэглэх вэ? ......................................
.......................................................................................................... ..........................................................................................................
Улаанбаатар хотын 5 өдрийн цаг агаарын мэдээг диаграммаар харуулсан байна.
Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
Аль өдрийн дундаж температур хамгийн өндөр вэ?
Аль өдөр хамгийн өндөр ба бага температурын ялгаа хамгийн бага байна вэ?
Сэлэнгээгийн гэр бүл Бямба гаригт аялахаар төлөвлөв. Агаарын хэм хэр тохиромжтой байх вэ? Хариултаа тайлбарлана уу.
Шатамхай хий түлш агуулсан савыг нартай дулаан газар удаан тавих нь тэсэрч дэлбэрэх аюултай!!! 
Шалтгааныг зөв тайлбарласан мэдээллийг сонгоно уу.
I эзлэхүүн тогтмол битүү саванд буй хийн температурыг ихэсгэхэд молекулын хурд ихэссдэг.
II хийн температур тогтмол үед хийн эзлэхүүнийг багасгахад савны даралт ихэсдэг.
III хийн температурыг ихэсгэхэд хийн даралт тогтмол байвал молекулын хурд буурч эзлэхүүн тэлдэг.
IV хийн температурыг нэмэгдүүлэхэд саван дах хийн даралт ихэсдэг.
A. Зөвхөн I мэдээлэл
B. Зөвхөн II мэдээлэл
C. II ба III мэдээлэл
D. I ба IV мэдээлэл