Mg, MgO, Mg(OH)₂, S, S₈,SO₂, H₂SO₃, MgSO₃, O₃ эдгээр бодисуудаас үүсэхийн стандарт энтальпийн утга тэгтэй тэнцүү байх бодис хэд байна вэ?

• A.2

• B.4

• C.6

• D.8

Дараах тэгшитгэлүүд өгөгдөв.

а. 4HCl_(хий) + O_2(хий) = 2H₂O_(ш) + 2Cl_2(хий) b. 2H₂S_(хий) + SO_2(хий) →3S_(хат) ↓ + 2H₂O

c. N_2(хий) + O_2(хий) ↔ 2NO_(хий) - Q d. N_2(хий) + 3H_2(хий) ↔ 2NH_3(хий) + Q

1. Аль урвал нь үл эргэх урвал вэ? Яагаад.

---

2.(a) урвалын тэнцвэрийн тогтмолын илэрхийллийг бичиж тайлбарлана уу.

---

3. (c) урвалын температурыг бууруулахад тэнцвэр хаашаа шилжих вэ? Тайлбарла

Катализаторын үндсэн шинж нь:

• A.найрлага өөрчлөгдөхгүй

• B.бүтэц, шинж чанараа хадгална.

• C.тоо хэмжээгээ хадгална.  

• D.дээрх бүгд зөв

Стандарт нөхцөлд устөрөгчийн иодид нь хий төлөвтбайна. Энэ нь усанд уусч гидроиодын хүчил үүсгэдэг.

1. Урвалын тэгшитгэл бичнэ үү.

---

2. Бренстед-Лоурийн хүчил, суурийн онолоор хүчлийн диссоциацаар үүссэн

устөргчийн ион усны молекултай харилцан үйлчилж гидроксоны ион(H₃O⁺)-ыг

үүсгэхийг иодотустөрөгчийн хүчлийн жишээгээр цэг хэрээсийн томъёогоор

дүрсэлнэ үү.

---

3. Усны молекул(H₂O)-аас гидроксоны ион(H₃O⁺) ямар химийн холбоогоор

үүссэнийг тайлбарлаж химийн холбооны төрлийг заана уу.

---

4. Устөрөгчийн иодидын молекул нь суурь, хүчлийн аль нь болохыг тайлбарла

---

5. Усны молекул нь суурь, хүчлийн аль нь болохыг тайлбарла

---

6. Дээрх урвалын холбогдсон хүчил- суурийн хос үүсэхийг тайлбарлах

---

7. Холбогдсон хүчил суурийн хосыг тогтооно уу.

Сурагчид нарны зайгаар ажилладаг машин зохион бүтээжээ. Энэ тохиолдолд энергийн ямар хувирал болох вэ?

• A.Цахилгаан соронзон →Дулаан →Механикийн  

• B. Цахилгаан→Дулаан→Механик

• C.Дулаан→Цахилгаан →Механик

• D.Цахилгаан→Хими→Механик

35 аялагчийн 15 нь эрэгтэй бол таамгаар нэг хүнийг сонгоход эмэгтэй байх магадлалыг ол.

• A.

• B.

• C.

• D.

2H_2(x)+О₂=2H₂O_(x) ∆H⁰= - 483.6 кЖ дээрх тэгшитгэлийн хувьд дараах ойлголтуудын аль нь худлаа вэ?

• A.Шингэн байдалтай H₂O үүсвэл  ∆H⁰= - 483.6 кЖ байна.

• B.Тэнцвэр эргэх чиглэлд шилжвэл  ∆H⁰= +483.6 кЖ байна.

• C.Хий байдалтай 1 моль H₂O үүсгэхэд 241.8 кЖ дулаан ялгарна.

• D.Урвалжууд нь стандарт төлөвт байна

Газарзүйн бүрхэвчийн нэгдмэл байдлыг хангадаг энергийн эх үүсвэрийг сонгоно уу?

• A.Био энерги

• B.Дэлхийн дотоод энерги

• C.Нарны энерги

• D.Усны эрчим хүчний энерги  

Газарзүйн бүрхэвч нь мандлуудын харилцан үйлчлэлд орших бөгөөд өөрийн өвөрмөц шинжтэй байгалийн хуульд захирагдах нэгдмэл систем юм. Газарзүйн бүрхэвчид тохирохгүй шинж чанарыг сонгоорой

• A.Газарзүйн бүрхэвчийн бүслэг шинж чанар

• B.. Харилцан холбоо бүхий үзэгдлүүд нь бие биенээ зохицуулж байдаг

• C.Бүрэлдэхүүн хэсгүүд нь хоорондоо нягт холбоотой учир аль нэг хэсгийн өөрчлөлт нь бусад хэсгийг өөрчлөлтөд оруулна.

• D.Зөвхөн хуурай газрын хүрээнд үүснэ.

. Аль элементийн хоёрдугаар шатны иончлолын энерги хамгийн их байх вэ?

• A.K

• B.Ca

• C.Se

• D.F

Жилийн турш халуун хуурай. Өвөлд температур +10⁰C-аас буурахгүй, зундаа 30-35⁰С байх ба өдөртөө +50⁰C хүрнэ. Энэ бүслүүрт дэлхийн том цөлүүд оршдог. Энэ газарзүйн ямар бүслүүр вэ?

• A.Экваторын бүслүүр

• B.Халуун бүслүүр

• C.Экватор орчмын бүслүүр

• D.Дулаан бүслүүр

Аль процессын стандарт энтальпийн өөрчлөлт хамгийн их сөрөг утгатай байх вэ?

• A..Na_(хат) → Na_(хий)  

• B. Na_(хий) → Na⁺_(хий)   

• C.Na⁺_(хий) + CI^-_(хий) → NaCI_(хат)

• D. Na_(хат) +½CI_2(хий)→ NaCI_(хат)   

Уур амьсгалын диаграммаас тунадас ба температурын үзүүлэлтийг ажиглан газарзүйн ямар бүслүүрийнх болохыг сонгоно уу?

• A.Хүйтэн буюу туйлын бүслүүр

• B.Хүйтэвтэр бүслүүр

• C.Сэрүүн бүслүүр

• D.Дулаан бүслүүр

35 аялагчийн 15 нь эрэгтэй бол таамгаар нэг хүнийг сонгоход эрэгтэй байх магадлалыг ол.

• A.

• B.

• C.

• D.

Дараах урвал өгөгджээ: 2С_(xат) + Н_2(x) →С₂Н_2(x) ∆_үүсH⁰ = 226.7 кЖ ∙ моль^-

Дараах илэрхийллийн аль нь зөв бэ?

• A.Урвал экзотермийн урвал болно.

• B.Урвал явагдаж буй сав халуун болж мэдрэгдэнэ

• C. 2 моль нүүрстөрөгч  урвалд ороход 226,7 кЖ энерги ялгарна.

• D.1 моль  ацетилен үүсэхэд  226.7кЖ энерги шаардагдана.

Зургийг ажиглан чулуун мандлын хамрах хүрээг сонгоно уу?

• A.. Астеносфер хүртэлх дээд мантийн дээд хэсэг, газрын давхаргыг нийлүүлсэн үе давхарга

• B.Эх газрын давхаргаас астеносфер хүртэлх 700км гүнтэй үе давхарга

• C.Эх газар ба далайн давхаргын 100км гүнтэй үе давхарга

• D.Астеносферээс дээд мантийн дээд хэсэг, газрын давхарга хүртэлх үе давхарга

Хоёр шоог зэрэг орхиход туссан нүднүүдийн нийлбэр 8 байх үзэгдлийн магадлалыг ол.

• A.

• B.

• C.

• D.

"Цагаан харх"

Хархыг хамгийн ухаантай мэрэгч гэж тооцдог. Тэр маш сэжигч амьтан. Ямар нэгэн өгөөшинд хордож үхсэн нэгнийхээ сэг зэмэнд дөхөж очно гэж үгүй. Нэг ч араатан амьтан түүний ноохой руу орохыг зүрхэлдэггүй. Учир нь хурц үзүүртэй зүйл ноохойныхоо амсар руу харуулан байрлуулсан байдаг ажээ. Харх ноохойдоо ийнхүү өргөстэй хамгаалалт хийхдээ кактусны өргөсийг тасалж аваад ноохойныхоо ам руу харуулан суулгадаг байна.

Энэ бол ухаан биш гэж үү! Тэгвэл харханд кактусын өргөсний оронд хурц үзүүртэй зүйлс, жишээ нь сүлбээр зүү юм уу жижиг хадаас зэргийг тавьж өгье гэж бодъё. Эдгээрийг кактусын өргөсийн оронд хамгаалах хэрэгсэл болгон хэрэглэж болох байлаа.

Гэхдээ харх мэтийн амьтанд ингэх арга ухаан байхгүй ажээ. Хархын өвөг дээдэс зөвхөн кактусын өргөсийг ашиглаж сурчээ. Тэдэнд сүлбээр зүү ашиглах хэрэг гарч байсангүй. Зөн билэг нь хөтлөөгүй бол харх ч гэсэн кактусын өргөсийг хэрэглэж сурахгүй байсан биз ээ. Яг энэ үед ямар нэгэн махчин амьтан гарч ирэхэд харх хар хурдаараа зугтана. Тэр зөн билгээрээ нүх рүүгээ чиглэх боловч өөрийн үүр, нүх ноохойноос хол байлаа. Харх эргэж кактусын өргөслөг бутан дор орж нуугдав.

Хэргийн учир юунд байна вэ? Төсөөлөх огт чадваргүйгээ саяхан харуулсан амьтан яагаад аюул учирсан үед амиа аврах хамгийн ухаалаг замыг сонгон авч байна вэ?

Амьтдын авир төрхөд энэхүү үл тохирох мэт санагдах зүйлийн учрыг нэрт эрдэмтэд тайлбарласан байдаг. Тэрээр дээд зэргийн хөгжилтэй амьтдын үйлдлийг зөвхөн зөн билэг ч удирддаггүй болохыг тогтоожээ.

Зарим амьтад амьдралынхаа туршлагын үр дүнд олж авсан зуршлаа сайн тогтоож авдаг чадвартай байдаг ажээ. Яг үүнтэй адил харх нэгэн удаа өргөстэй бутанд орж махчнаас биеэ санаандгүй аварсан байж магадгүй. Тэгээд иймэрхүү хоргодох байр хайж аврах газар болгодог болсон байх. Ингэснээр тухайн амьтны тархинд өргөст бут нь махчин амьтнаас найдвартай хамгаалахад тусалж чадна гэсэн нэгэн болзолт рефлекс маягийн өвөрмөц ой тогтоомж үүсгэжээ гэж эрдэмтэн И.П. Павлов тайлбарлажээ.

Энэ ой тогтоомж нь байнга өөрчлөгдөн хувьсаж байдаг бөгөөд шинэ орчинд зохи цоход амьтанд тусалдаг байна.

Харх яагаад ноохойныхоо аманд кактусын өргөсийг суулгадаг вэ?

---

Эрдэмтэд хархыг дүгнэхдээ төсөөлөх чадвар огт байхгүй гэсний учир юу байв

---

Эхээс таамаглах утгатай 2-оос доошгүй өгүүлбэрийг олж ялган бичээрэй.

---

1. “Харх бол маш сэжигч амьтан” гэдгийг батлах өгүүлбэрийг эхээс олж өөрийн үзэл бодлыг тайлбарлан бичнэ үү ?

Эх дэх батлах өгүүлбэр	Өөрийн үзэл бодол

---

Эхэд байгаа доорх үг хэллэгийн утгыг тайлбарлана уу.
өгөөш - ............................................................................................................................
ноохой - .........................................................................................................................
сэг зэм - ............................................................................................................................

---

Цагаан харх зөн билэгтэй амьтан гэдгийг батлах баримт
мэдээллийг ялган 40-50 үгэнд багтаан дүгнэн бичнэ үү.

---

Үндэсний бичгээс кирил бичигт хөрвүүлээрэй.

---

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР
Нийт оноо:20
Дээрх “Цагаан харх” эхэд амьтдын өөрийгөө хамгаалах зөн билэг, дадал зуршлынталаар өгүүлжээ.
“Цагаан харх” эхийн найруулгын арга хэлбэрийг ашиглан “Миний мэдэх
амьтдын сонирхолтой араншин” сэдвээр үе тэнгийнхэндээ зориулж эх зохион бичээрэй. / Үгийн тоо 180- 200 /
Бичихдээ дараах агуулгын бүтцийг ашиглаж болох юм.
· Эхлэл хэсэг : - Өөрийн сонгосонамьтдын талаар мэдээлэл өгөх
· Гол хэсэг : - Тухайн амьтад ямар шалтгааны улмаас сонирхол татам ааш араншин гаргадагталаар батлан бичих
· Төгсгөл хэсэг : - эдгээр амьтдыг хайрлаж хамгаалах, өсгөж үржүүлэх талаар өөрийн үзэл бодлыг дүгнэн бичиж төгсгөх

Далайн урсгалыг температурынх нь байдлаар дулаан ба хүйтэн гэж ангилна. Дараах урсгалуудаас дулаан урсгалуудыг сонгоно уу?

• A.Калифорны, Гольфстрим, Перугийн, Бразилийн

• B.Баруун зүгийн салхины, Бенгалын, Перугийн

• C.Хойд ба өмнөд экваторын, Куросиогийн, Зүүн Австралийн

• D.Бенгалын, Канарын, Баруун ба Зүүн Австралийн

6.5 г цайраас цайрын оксид үүсэх үед 35 кЖ дулаан ялгарав.

Цайрын оксид үүсэх урвалын термохимийн тэгшитгэлийг сонгоно уу.

• A.2Zn_(хат) +  O_2(хий) = 2ZnO_(хат)           ∆_үүсH⁰ = - 700 кЖ∙моль           ^-1

• B.2Zn_(хат) +  O_2(хий) = 2ZnO_(хат)        ∆_үүсH⁰ =   700 кЖ∙моль           ^-1

• C.Zn_(хат) + ½ O_2(хий) = ZnO_(хат)            ∆_үүсH⁰ =   350 кЖ∙моль           ^-1     

• D. Zn_(хат) + ½ O_2(хий) = ZnO_(хат)                  ∆_үүсH⁰ = - 350 кЖ∙моль           ^-1