This tiny room would be extremely ……………………..to most people.
A.unsafe
B.unfriendly
C.uncomfortable
D.untidy
Хүн амын шилжилт хөдөлгөөн гэж юу вэ?
..........................................................................................................................
A.Нэг улсаас нөгөө улсад, нэг газраас нөгөөд хүн ам нүүдэллэн очиж суурьшихыг шилжилт хөдөлгөөн буюу механик өсөлт гэнэ
Манай улсын иргэд Бүгд Найрамдах Солонгос Улсад очиж хөдөлмөр эрхлэх нь нэмэгдсэн. Энэ шилжилт хөдөлгөөний онцлогийг тодорхойлж тохирох төрлийг дугуйлна уу.
Шилжилт хөдөлгөөний чиглэл: Дотоод шилжилт, Гадаад шилжилт
Татагч хүчин зүйл: Цалин хөлс өндөр, Цалин хөлс бага
A.Гадаад шилжилт, цалин хөлс өндөр
Зарим тохиолдолд хүмүүс албадан шилжилт хөдөлгөөн хийхэд хүрдэг. Ямар шалтгаанаар ийм төрлийн шилжилт хөдөлгөөн үүсдэг вэ? Байгалийн болон нийгмийн тус бүр нэг шалтгааныг тодорхойлоорой.
Байгалийн: ............................................................................................................
Нийгмийн: .............................................................................................................
A.
Байгалийн-байгалийн гамшиг-үер, цунами, газар хөдлөлт, галт уул дэлбэрэлт
Нийгмийн-иргэний дайн, үймээн самуун
Тус бүрт 1 жишээ дурдах
Бутархайг хураа.
A.
B.
C.
D.
Энэ диаграммд ямар үзүүлэлтийг дүрсэлсэн байна вэ?................................
A.Хүн амын тоо, өсөлтийн хувь-нэг үзүүлэлтийг бичсэн бол
Манай улсын хүн ам хэдэн онд 1 саяд хүрсэн бэ?..........................................
Түүнээс хойш хэдэн жилийн дараа 2 саяд хүрсэн бэ?..................................
A.1963 онд 1 саяд хүрсэн
1989 онд 26 жилийн дараа хүн ам 2 саяд хүрсэн
Манай улс хүн амаа өсгөх бодлого баримталдаг. Үүний шалтгааныг тайлбарлана уу
................................................................................................................
A.-хүн ам цөөн
-ажиллах хүч багатай учраас хүн амаа өсгөх бодлого баримтална гэх мэт
Үндэслэлтэй санааг дурдсан бол
Ann is a very ____________ girl. She knows where she wants to be in five years' time and how she is going to get there.
A.arrogant
B.ambitious
C.snobby
D.wealthy
Мэдрэлийн сэрэл дамжих замыг үзүүлсэн зургийг сайтар ажиглаад, асуултад хариулаарай.
Хүний амьдралын үйл явцад үүсдэг, түр зуурын шинжтэй, тархины гадрын оролцоотой явагддаг рефлексийг .......................... гэнэ.
Болзолт рефлекс /Нөхцөлт/
Рефлекст урвалд ямар хүчин зүйлс нөлөөлдөг вэ? Тайлбарлаж бичнэ үү.
...................................................................................................................................
Рефлекс нь цочруулын үргэлжлэх хугацаа, хүч, шинж, төв мэдрэлийн системийн үйл ажиллагаа зэргээс хамаарна.
i. Гадаад орчинтой холбогдон, сэрлийг хүлээн авч байгаа бүтцийн хэсгийг сонгоно уу. Хүний биеийн бусад хэсгүүдэд байрлах, дээрхээс өөр төрлийн хүлээн авуураас нэгийг нэрлэнэ үү.
.............................................................................................................................................
ii. Мэдрэхүйн нейроны хүлээн авч, дамжуулсан мэдрэлийн импульс ямар эрхтэнд очдог вэ?
.....................................
iii. дугаартай бүтцийн хэсгийн үүргийг тайлбарлаж бичнэ үү.
............................................................................................................................................
i. 3 дугаартай хэсэг нь гадаад орчинтой холбогдож, халуун, хүйтэн, даралт, өөвдөлт зэргийн сэрлийг хүлээн авдаг. Экстерорецептораас гадна проприорецептор /яс булчих, үе холбоосонд/, интерорецептор /дотор эрхтэнд/-ууд байдаг. Энэ 2 рецептороос аль нэгийг нь нэрлэх
ii. 5- нугас болон тархинд
iii. 2 дугаартай хэсэг болох хөдөлгөөний нейрон (эфферент) нь нугаснаас ирсэн мэдрэлийн импульсыг ажиллагч эрхтэн болох булчинд дамжуулна. Түүний нөлөөгөөр хөдөлгөөний эрхтэн хариу үйлдэл үзүүлнэ.
Зоосыг 4 удаа хаях туршилт хийв. Сүлдээр буух тоог Х гэе.
Туршилтад илрэх үзэгдэл тус бүрийн боломжийн тоог бич.
X=0:(TTTT) ...........
X=1:(TTTC)............
X=2:(TTCC)............
X=3:(TCCC)............
X=4: (CCCC)............
Х санамсаргүй хувьсагчийн магадлалын тархалтыг хүснэгтээр илэрхийл.
Математик дунджийг тооцоол.
Бутархайг хураа.
A. 2-a
B. 2+a
C. 2b+a
D. 2a+b
When you finish making the dough for the bread, put it in the oven and __________ for about 90 minutes.
A.roast
B. fry
C.bake
D.grill
.............. нь ард түмнээс сонгогдсон, ард түмний төлөө, ард түмний өөрсдийнх нь засаглал юм. /Абрахам Линкольн/
А. ...................................................................
Ардчилал
Монголд ардчилал өрнөсөн 1989.12.10 ны өдөр Олон улсын ямар өдөр тохиосон бэ ?
А. ...................................................................
Олон улсын Хүний эрхийн өдөр
Монголын ардчилсан үйл явцын үр дүнд 1992 оны 1.13 ний өдөр ямар чухал баримт бичгийг баталсан бэ ?
А. ...................................................................
Монгол улсын үндсэн хууль
1990 оны Монгол дахь ардчилсан хувьсгалын үйл явцын үр дүнд улс төрийн амьдралд ямар ямар өөрчлөлтүүд бий болсон бэ ? Та 5 аас доошгүйг бичнэ үү !
А. ...................................................................
Б. ...................................................................
В. ...................................................................
Г. ...................................................................
Д. ...................................................................
Ардчилсан Үндсэн хуультай болсон.
Төр төвтэй тогтолцоо
Олон намын систем
Чөлөөт, тогтмол сонгууль
Улс төрийн эрх, эрх чөлөө. Гэх мэт байж болнно
Үржигдэхүүнд задал.
64-49x2
A. (8-7x)(8-7x)
B. (8+7x)(8-7x)
C. (8+7x)(8-7x)
D. (8+x)(8-x)
I hope you have finished ____________ your suitcases - the taxi has just arrived!
A.making
B.having
C.packing
D.wrapping
Үржигдэхүүн болго.
9a2-25
A. (3a-5)(3a-5)
B. (3a-5)(3a+5)
C. (3a+5)(3a+5)
D. (9a-5)(9a+5)
Those twins look so alike, it’s hard to …………………….between them.
A.label
B.recognize
C.distinguish
D.sort
Эрх мэдлийн хуваарилалтын сонгодог онолын төлөөлөгчийг нэрлэнэ үү!
А. ...................................................................
Ш. Монтескье
Хууль тогтоох, Гүйцэтгэх, Шүүх эрх мэдэл нэг буюу хэсэг хүмүүсийн гарт төвлөрвөл ямар ямар сөрөг үр дагавар гарах вэ ?
А. ...................................................................
Б. ...................................................................
Харгислал, дарангуйлал үүснэ.
Эрх чөлөөг боомилж, үгүй хийнэ. Гэх мэт байж болно.
Монгол улсын Үндсэн хуулийн 38-р зүйлд “....................... нь төрийн гүйцэтгэх дээд байгууллага мөн” хэмээн заасан. Нөхөж бичнэ үү !
А. ...................................................................
Монгол улсын засгийн газар
Та дараах асуултуудад зөв хариулах бүртээ 1 оноо авна.
1. Монгол улсын Улсын их хурал хэдэн жилийн хугацаатай сонгогддог вэ ?
2. Монгол улсын Улсын прокурорыг хэдэн жилийн хугацаатай сонгодог вэ ?
3. Монгол улсын Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчийг ямар намаас дэвшүүлдэг вэ ?
4. Монгол улсын УИХ хэдэн гишүүнтэй вэ ?
5. Монгол улсын Ерөнхийлөгч эрх зүйн ямар акт гаргадаг вэ ?
А. ...................................................................
Б. ...................................................................
В. ...................................................................
Г. ...................................................................
Д. ...................................................................
4 жил
6 жил
Парламентад суудалтай намаас Ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлнэ.
76 гишүүнтэй
Зарлиг, захирамж, хориг. Гэх мэт байж болно.
I stayed at home all day yesterday. I didn’t go ………………… .
A.anywhere
B.somewhere
C.nowhere
D.wherever
I’d like to buy a new …………..for my bedroom floor.
A.curtain
B.cushion
C.rug
D.poster
Something you wear round your neck with a suit. What is it?
A. B. C. D.
A.scarf
B. tie
C.muffin
D.cap
He finds it difficult to remember things. He is……………………. .
A. B. C. D.
A.forgetful
B.bad tempered
C.lazy
D.talkative
They live in a big……………………of flats in the town centre.
A. B. C. D.
A.house
B.floor
C.block
D.building
Аймгуудын хүн амын нягтшилыг зургийг ажиглан асуултад хариулна уу.
Хүн амын нягтшилыг хэрхэн тооцдог вэ?...................................................................................
Хүнийг нутаг дэвсгэрт хувааж олно. Нэгж км кв талбайд ногдож буй хүний тоо
Хүн амын нягтшил их байгаа аймгуудаас 2-ыг нэрлэнэ үү
..........................., .........................
Орхон, Дархан-Уул, Сэлэнгэ, Баян-Өлгий, Говьсүмбэр-Эдгээр аймгуудаас 2-ыг нэрлэвэл
Манай орны аль хэсгээр хүн амын нягтшил их байна вэ? .........................................
Шалтгааныг тайлбарлана уу. ...........................................................................................................................................
Нягтшил их бүс-төв, хойд хэсгээр, том хот суурин, төмөр зам авто замыг дагасан аймаг сууринд гэх мэтээр тодорхойлох-эдгээрээс 1-ийг нэрлэвэл 1 оноо
Шалтгаан: гадаргын усан хангамж сайн, хөрсний үржил шим сайн, дэд бүтэц хөгжсөн, хот суурин олон, үйлдвэр хөгжсөн гэх мэт хүн амын нягтшил их байхад эерэгээр нөлөөлөх хүчин зүйлээс 1-ийг нэрлэсэн бол 1 оноо
My favourite ……………………….are Mozart and Beethoven.
A.directors
B.conductors
C.composers
D.poets
Төрийн гүйцэтгэх эрх мэдэлд Засгийн газраас гадна өөр ямар субьект багтдаг вэ ?
А. ...................................................................
Ерөнхийлөгч хамаарна.
Францын хуульч Ш. Монтескье төрийн эрх мэдлийг юу юу гэж 3 ангилсан бэ ?
А. ...................................................................
Б. ...................................................................
Хууль тогтоох
Гүйцэтгэх
Шүүх эрх мэдэл
Төрийн эрх мэдлүүд нь биеэ даасан, хараат бус, харилцан тэнцвэртэй байхыг улс төрийн ухаанд ямар ойлголтоор илэрхийлдэг вэ ?
А. ...................................................................
Эрх мэдлийн хуваарилалт
Эрх мэдлийг хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх хэмээн ангилж, зааглан хуваарилах нь ямар ямар эерэг үр дагавартай байж болох вэ ?
А. ...................................................................
Б. ...................................................................
В. ...................................................................
Г. ...................................................................
Д. ...................................................................
Эрх мэдэл биеэ даана.
Эрх мэдэл хараат бус байна.
Эрх мэдлийн өндөрлөгүүдэд хөдөлмөрийн хуваарилалт үүснэ.
Эрх мэдлүүд давхцаж, холилдохгүй.
Эрх мэдлийн төвлөрөл, дарангуйлалаас сэргийлнэ. Гэх мэт байж болно.
Графикийг ажиглан зөв хариултыг сонгоно уу.
A.Жил ирэх тусам эмч нарын тоо буурсан байна.
B.Хүн амын тоо буурсан үзүүлэлт гарсан байна.
C.Монгол улсын эрүүл мэндийн хөгжлийг харуулсан байна.
D.Манай улсын хүн ам өссөн байна.
Хүний нэгэн энзимийн бүтэц болон түүнд гарсан өөрчлөлтийг бүдүүвчээр үзүүлэв. Бүдүүвчийг сайтар ажиглаад дараах асуултад хариулна уу.
CO2, CO, SO2, NO2, Pb+2, Cr+3, Hg+2 зэрэг бодисууд энзимийн үйл ажиллагаанд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
...........................................................................................................................................................................
Дээрх бодисууд энзимийн үйл ажиллагааг дарангуйлж, саатуулах үйлчилгээтэй. Ийм бодисуудыг ингибитор гэнэ.
i. 1 ба 2 дугаартай энзимийн ялгааг бичнэ үү.
……………………………………………………..
ii. Бүдүүвчийн 2 дугаартай хэсэгт энзимийн бүтцийн ямар хэсэг өөрчлөлтөд орсон байна вэ?
.............................................................................................................................................
i. 1-хэвийн ажиллагаатай энзим, 2-денатурацид орсон энзим
ii. Идэвхтэй төв
i. Энэ энзимийн үйл ажиллагаа 450C температурт өөрчлөгдсөн гэж үзвэл тетпературыг хэдэн градуст хүргэвэл энзим хэвийн ажиллах вэ?
....................................................................................................................................
ii. Энэ энзимийг пепсин гэж үзвэл түүний бүтэц өөрчлөгдөхөд ямар рН орчин нөлөөлсөн байж болох вэ? .
.................................................................................................................................
iii. Энзимийн бүтэц өөрчлөгдөхөд температур, рН хоёроос өөр ямар хүчин зүйлс нөлөөлсөн байж болох вэ? Нэгийг дурьдана уу.
.............................................................................................
i. 370C
ii. pH=7 саармаг, pH˃7 шүлтлэг
iii. Хүнд металл, хорт хий зэрэг химийн бодис.
Улсын анхдугаар их хурлаас Улсын бага хурлын Тэргүүлэгчдийн даргаар хэнийг сонгосон бэ?
A.Х.Чойбалсан
B.Д.Догсом
C.Б.Цэрэндорж
D.П.Гэндэн
Натрийн хлоридын усан уусмалд электролиз явуулав.
Электролизоор ялгарсан буюу үүссэн бодисыг тодорхойлно уу.
a. Сөрөг цэнэг бүхий электрод дээр үүссэн бодисын нэр
b. Эерэг цэнэг бүхий электрод дээр үүссэн бодисын нэр
с. Электролизерт үүссэн бодисын нэр
A.Устөрөгч хий
B.хлор
C.Натрийн шүлт
Явагдаж буй электролизийн тэгшитгэл бичнэ үү.
A.2NaCI + 2H2O →2NaOH + H2 + CI2
Катод электрод дээр явагдах хагас урвалын тэгшитгэл бичиж
A.
B.ангижрах
Анод электрод дээр явагдах хагас урвалын тэгшитгэл бичиж ямар процесс явагдахыг тодорхойлно уу.
A.
“1911 оны 12 сарын 29-ний өдөр Монгол тусгаар тогтнолоо тунхаглаж улсын нэрийг “Монгол”, оны цолыг “олноо өргөгдсөн” хэмээн 1911 оныг олноо өргөгдсөний тэргүүн он гэв.” Юуны учир олноо өргөгдсөн, оны цолыг хэрэглэх болсон бэ?
A.Монголчууд он тоолол хэрэглэдэггүй байсан.
B.Монгол улсыг сэргээн тунхагласнаар шинэ он тооллыг эхлүүлсэн.
C.Манжийн он тоолол монголчуудад тохирохгүй байсан.
D.Монголын уламжлалт он тоолол алдаатай байсан.
Энзимийн ажиллах зарчмыг бүдүүвчээр үзүүлэв. Бүдүүвчийг сайтар ажиглаад дараах асуултад хариулна уу
К+, Са+2, Mg+2, Fe+2, Cu+2 зэргийг агуулсан бодисууд энзимийн үйл ажиллагаанд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Эдгээр нь энзимийн үйл ажиллагааг идэвхжүүлэх үйлчилгээтэй. Ийм бодисууыг активатор гэнэ.
Энзимийн субстраттай холбогддог хэсгийг нэрлэж түүнийг бүдүүвч дээр заасан тоог бичнэ үү.
.................................
Энзимийн идэвхтэй төв, 2 дугаарт заасан байна.
i. Хэрвээ энэ энзимийг липаза гэж үзвэл 5 дугаартай 2 бүтээгдэхүүн бодисыг нэрлэнэ үү.
.......................................................
ii. 3 дугаарт энзимт урвалын ямар үе шатыг илэрхийлсэн байна вэ?
…..................................................................................................................................
iii. Хүний биеийн температур 370C-ээс ихсэж 400C болоход энзимийн үйл ажиллагаанд хэрхэн нөлөөлөх вэ?
.......................................................................................................
i. Глицерин, тосны хүчил
ii. Энзим субстратын комплекс
iii. Оптимум температурт субстратуудын кинетик энерги өсч, энзимийн идэвхтэй хэсэгтэй мөргөлдөх магадлал ихэсч, урвал хурдан явагдана. Харин 400C дээш температурт энзим денатурацид орж, бүтэц нь өөрчлөгдөнө.
Энэ графикт аймгуудыг ямар үзүүлэлтээр нь жагсаасан байна вэ? ............................
Хүн амын дундаж наслалт
Хөвсгөл аймгийн хүн амын дундаж наслалт улсын дунджаас хэдээр бага байгааг тооцож олоорой
.......................................................................................................................................................................
Диаграммыг уншиж ойлгоод, мэдээллээ зөв харж ойлгосон бол
Хөвсгөл аймаг-65.25
Улсын дундаж-69.11
-Зөрүүг зөв тооцсон
69.11-65.25=3.86 болон ойролцоогоор 4 гэсэн хариу гаргасан бол
Хүн амын дундаж наслалтад нөлөөлөх дараах хүчин зүйлүүдийг “нэмэгдэх”, “буурах” нөлөө үзүүлэхийг үнэлж харгалзах нүдэнд + тэмдэг тавиарай.
Нөлөөлөх хүчин зүйл
“нэмэгдэх”
“буурах”
Эрүүл мэндийн үйлчилгээ сайн байх
+
Хүнс тэжээлийн илчлэг, хангамж сайн байх
+
Боловсролын түвшин өндөр байх
+
Орлого, ДНБ өндөр байх
+
Хөдөлмөр, ахуйн нөхцөл тохиромжгүй байх
-
Дайн, үймээн
самуунтай байх
-
Цусны улаан эсийг ялгаатай концентраци бүхий уусмалд хийхэд хэсэг хугацааны дараа
зурагт үзүүлсэн өөрчлөлтүүд гарчээ.
2 дугаартай саван дахь уусмалын нэрийг бичнэ үү.
................................................................................
Изотоник уусмал.
i. 3 дугаартай саванд байгаа уусмалын концентрацийг таамаглана уу.
.................................
ii. Энэ уусмалд байгаа улаан эсэд ямар үзэгдэл явагдсан бэ?
................................
i. Эсийн шүүснээс сул концентрацитай уусмал. Үүнийг гипотоник уусмал гэнэ.
ii. Тургор- Эсийг сул концентрацитай уусмалд хийхэд уг эсэд ус нэвтэрч, цитоплазмд даралт үүссээр эсийн бүрхүүл рүү шахаж, эс тэлэлтийн байдалд шилжих
i. Энэ уусмалд байгаа эс яагаад хөөж томорсон бэ? Тайлбарлан бичнэ үү.
..................................................................................................................................
ii Хамгийн их концентрацитай уусмал аль саванд байна вэ?
..............................
iii. 1 дугаартай уусмалд ямар үзэгдэл явагдсан бэ? Тайлбарлаж бичнэ үү.
.............................................................................................................................................
i. Эсийг цэвэр ус юмуу сул концентрацитай уусмалд байлгахад эсэд ус нэвтэрч орно.Ингэснээр эсийн эзэлхүүн ихсэж, эс сунаж тэлнэ.
ii. 1 дугаартай гипертоник уусмал.
iii. Плазмолиз.Эсийг түүний шүүсний концентрациас их концентрацитай уусмалд хийхэд эс усаа алдаж хорчийдог.
Манай улс хүн амын тооллого хэдэн жил тутамд зохион байгуулдаг вэ?...................
10 жил тутамд хүн амаа тоолдог эсвэл 0 буюу 0 тэй ойролцоо онуудад тоолно
Анх удаа буюу 1918 онд хүн амын тоо хэд байсныг графикаар ол. .....................
1918 оны хүн амтай харьцуулахад 1989 онд хүн ам хэд дахин өссөн байна вэ?
..................................................................................................................................
1918 онд хүн ам 647500 байсан
1989 онд хүн 2044000 байсан ба 3 дахин өссөн байна
Төрөөс хүн амын өсөлтийг дэмжиж буй бодлогын жишээ 2-ыг дурдана уу. ................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
.-Хүүхдийн мөнгө олгох
-Алдарт эхийн одон өгөх
-Одонгийн мөнгөн тэтгэмж
-Жирэмсэн эхчүүд эмнэлэгт дараалал дугааргүй үйлчлүүлдэг
-Цалинтай ээж хөтөлбөр
-Төрсний болон жирэмсний тэтгэмж
-Нийгмийн даатгалын шимтгэлийг төрөөс хариуцах
-Хүүхдээ харах 2 жилийн хугацаанд ээжийн ажлын байрыг хадгалах гэх мэт 2 жишээг дурдах
1 жишээ дурдах 1 оноо
Илэрхийллийг бүлэглэх аргаар үржигдэхүүнд задал.
x3+x2-2x-2=
A. (x-1)(x2+2)
B. (x+1)(x2-2)
C. x(x-2)(x3-2)
D. (x+1)(x2+2)
Цусны улаан эсийг ялгаатай концентраци бүхий уусмалд хийхэд хэсэг хугацааны дараа
зурагт үзүүлсэн өөрчлөлтүүд гарчээ.
1 дугаартай саван дахь уусмалын нэрийг бичнэ үү.
............................................
Гипертоник уусмал
i. 1 дугаартай саванд байгаа уусмалын концентрацийг таамаглана уу
.................................
ii. Энэ уусмалд байгаа улаан эсэд ямар үзэгдэл явагдсан бэ?
................................
i. Эсийн шүүснээс их концентрацитай уусмал.
ii. Плазмолиз- Эс усаа алдаж, протоплазм нь эсийн хананаас салж хөндийрөх үзэгдэл.
i. Энэ уусмалд байгаа эс яагаад хорчийсон бэ? Тайлбарлан бичнэ үү.
..................................................................................................................................
ii. Хамгийн сул концентрацитай уусмал аль саванд байна вэ?
..............................
iii. 2 дугаартай уусмалд ямар үзэгдэл явагдсан? Тайлбарлаж бичнэ үү.
.................................................................................................................................................
i. Эсийг түүний шүүсний концентрациас их концентрацитай уусмалд хийхэд эс усаа алдаж, протоплазм нь эсийн хананаас салж хөндийрдөг. Ингэснээр эс хорчийдог.
ii. 3 дугаартай гипотоник уусмал
iii. Энэ уусмалын болон эсийн шүүсний концентраци тэнцүү тул эс усыг шингээж авах, алдах нь ижил байна.
Бүлэглэх аргаар үржигдэхүүнд задал.
2x3-x2+8x-4
A. (2x-1)(x2+4)
B. (x+2)(x2-4)
C. 2(x-2)(x2+4)
D. (2x+1)(x2-4)
Цуугийн хүчлийн:Молекул ба бүтцийн томъёог дүрслэх
A.
Химийн ямар ямар холбоогоор молекул нь үүссэн бэ?
A.С – С туйлгүй ковалент холбоо
С – Н бага туйлт ковалент холбоо
С – О туйлт ковалент холбоо
Молекул хоорондын харилцан үйлчлэлийн хүчээр үүссэн химийн холбоог дүрсэлж нэрлэнэ үү.
A.
Карбон хүчлүүд бусад органик нэгдлээс өндөр температурт буцалдагын шалтгааныг тайлбарлана уу
A.устөрөгчийн холбоо димер үүсгэсэн учир өндөр температурт буцлана
200С-ийн температур буй 2A(Хий) + В(хий) D 2С(хий) гэсэн тэнцвэр тогтсон систем дэх
бодисуудын концентрац нь [A]Т=1 моль∙л-, [B] Т =4 моль∙л-, [C] Т =6 моль∙л- байв.
1. Тэнцвэрийн тогтмолыг тайлбарлан бичих
A.Бүтээгдэхүүн бодисын концентрацийн стехиометр зэргэн хэлбэрийг эх бодисын концентрацийн зэргэн хэлбэрт хувааж тооцоолдог.
Энэ температур дахь урвалын тэнцвэрийн тогтмолын илэрхийллийг бичих
Тэнцвэр тогтохоос өмнөх [А]0 = (моль∙л-)-ийг тооцоолно уу.
Концентраци, моль∙л-
2A(хий)
В(хий)
2С(хий)
Анхны конц
7
7
-
Урвалд оролцсон конц
6
3
6
Тэнцвэрийн үеийн конц
1
4
6
[А]0=7 М
Тэнцвэр тогтохоос өмнөх [В] 0 =(моль∙л-)-ийг тооцоолно уу.
A.[В]о=7 м
Энэ температур дахь урвалын гарцыг тооцоолно уу?
A.
Тэнцвэр тогтсон системд бүтээгдэхүүн бодисыг зайлуулахад тэнцвэр хаашаа шилжих вэ?
A.Бүтэгдэхүүн бодисыг зайлуулахад урвалын тэнцвэр баруун гар тийш буюу бүтээгдэхүүн бодис үүсэх чиглэлд явагдана.
Дээрх тэнцвэр тогтсон системийн 11 атм бол А бодисын парциал даралтыг олох.
A.
Энэ урвалын тэнцвэрийн тогтмолыг даралтаар илэрхийлж тооцоолно уу.
A.
i. C5H12O метоксибутаныг түлшинд гүйцэд шаталтыг дэмжигчээр нэмж өгдөг. Бүтцийн томъёог бичнэ үү.
ii. Анхдагч нүүрстөрөгчийн атом хэд байна вэ?
i. Органик нэгдлийн ангиллын ямар ангилалд хамаарах вэ?
ii. Дээрх нэгдлийг 2 - метил пропан - 2 -ол ба метанолын молекул хоорондын дегидротациар гарган авсан бол эх бодисуудын бүтцийн томъёог бичиж, нэрлэнэ үү.
A.Энгийн эфир
Эх бодисууд спиртийн ямар ангилалд хамаарах вэ?
A.Метанол зөвхөн анхдагч спирт үүсгэнэ.
2 метил пропанол – 2 гуравдагч спирт
Яагаад түлшинд C5H12O –ийг нэмдэг вэ? Тайлбарла
A.Түлшний октаны тоог нэмэгдүүлэх, шатахдаа гүйцэд шатаж дулааныг ялгаруулдаг. Энэ нь түлшийг гйүцэд шатахад дэмжлэг болно.
1 моль тоо хэмжээтэй метоксибутаныг шатаахад хичнээн эзлэхүүн (х.н-д)агаар шаардлагатай вэ?
A.
Дараах хос бодисуудын харилцан үйлчлэлээр үүсэх урвалын тэгшитгэлийн бичиж
шинж тэмдгийг заана уу.
1. Карбон хүчлийн уусмалд шинэхэн бэлтгэсэн зэсийн сульфатын уусмал нэмэх
A.2RCOOH+Cu(OH)2 →2(RCOO)2Cu↓ + 2H2O
хөх цэнхэр
Хүчилтөрөгч агуулсан нэдлүүдийн онцлог шинжийг тайлбарлан бичнэ үү.
Яагаад зарим хүчилтөрөгчит органик нэдлүүдийн хайлах, буцлах цэг бусад ангийн органик нэгдлүүдээс харьцангуй их байдаг вэ?
A.Ц.с.ч. ихтэй хүчилтөрөгчийн атомын нөлөөгөөр туйлт ковлент холбоо үүсгэхээс гадна устөрөгчийн холбоо үүсгэдэн. Иймээс молекулуудын хооронд харьцангуй хүчтэй таталцах хүч үүссэн.
Бутанол -1, бутанол -2, 2 метил проанол -1 гэсэн спиртүүд гомолог уу, изомер үү. Бүтцийн томьёог бичиж, анхдагч, хоёрдогч, гуравдагч спиртийн аль нь болохыг тодорхойлж буцлах цэгийн буурах дарааллаар байрлуулна уу.
A.СН3 СН2 СН2 СН2ОН анхдагч бутанол
СН3 СН(OH) CН2 СН2ОН хоёрдогч бутанол
(СН3)3 С ОН гуравдагч бутанол
Метан, метанол, метаналь, метан хүчлүүдийн томъёог бичиж хайлах, буцлах цэг ихсэх дарааллаар эдгээр нэгдлийн байрлуулна уу.
A.СН3 СН2 СН2 СН2ОН> СН3 СН(OH) CН2 СН2ОН > (СН3)3 С ОН
B.СН4 , СН3ОН , НСНО НСООН
СН4 < НСНО < СН3ОН < НСООН
Яагаад хүчилтөрөгчит органик нэдлүүд сайн уусгагч болдог вэ?
A.Молекулдаа туйлтай болон туйлгүй бүлгүүдийг гэрэг агуулдаг учир хүчилтөрөгч агуулсан нэгдлүүд сайн уусгагч болно.
Нийлмэл эфирүүд харьцангуй бага температурт буцалдаг. Мөн доод нийлмэл эфирүүд анхилам сайхан үнэртэй байдаг. Энэ шинж чанарыг ашиглан эфирийг юу хийхэд хэрэглэдэг вэ? Тайлбарлана уу.
A.Тансаг, анхилам жимсний үнэртэй эфирүүд бага температурт ууршдаг шинжийг ашиглан үнэртэн гоо сайхны үйлдвэр, хүнсний нэмэлт болгон хэрэглэнэ.