ДААЛГАВРЫН САН

Нээлттэй даалгавар (Нийт: 19,976)

Анги:

Агуулга:

Дэд агуулга:

Төрөл:

Үнэлгээний зорилт:

Даалгаварын хэлбэр:

Дугаар:

Оноо:

Хугацаа:

Х.Э чадамж

Х.Э.Чадвар

Ч.Алхам

Т.М.Түвшин

Ү. нэгж

Суралцахуйн ҮД

Шалгуур

Гүйцэтгэл Т

Оноо: 1 №: 19654

Илэрхийллийн утгыг ол.

$\sqrt{121}-\sqrt{4^{2}}$

A. $117$
B. $7$
C. $\sqrt{117}$
D. $\sqrt{105}$

Оноо: 1 №: 19653

Илэрхийллийн утгыг ол.

$\sqrt{64}-\sqrt{11^{2}}$

A. $-3$
B. $3$
C. $\sqrt{53}$
D. $19$

Оноо: 1 №: 19253

Алхамтай даалгавар

Бат, Болд хоёр 35 км замд моторт дугуйгаар уралдав. Бат Болдоос 2 км/ц илүү хурдтай явж 2 цагийн өмнө явах замаа туулжээ.

Батын хурдыг v гээд түүний явсан хугацааг тодорхойлох илэрхийлэл бич.

хугацаа - $\frac{35}{v}$

Оноо: 1 №: 19254

Алхамтын даалгавар

Болдын явсан хурд, хугацааг v-ээр илэрхийлж, нөхцөл ашиглан тэгшитгэл зохио.

Болдын хурд - $v-2$ ; хугацаа - $\frac{35}{v-2}$

$\frac{35}{v}+2=\frac{35}{v-2}$ тэгшитгэл зохиосон

Оноо: 1 №: 19255

Алхамтын даалгавар

Үүссэн тэгшитгэлийг хялбарчил.

$35v+2v^{2}-4v-35v-70=0$ хувиргасан бол

Оноо: 1 №: 19256

Алхамтын даалгавар

Тэгшитгэлийг бодож тус бүрийн хурдыг ол.

тэгшитгэлийн шийдийг v₁=–5; v₂=7 олсон

Болдын хурд – 5км/ц, Батын хурд – 7км/ц н

Оноо: 1 №: 19249

Алхамтай даалгавар

Баяр, Болд хоёр 24км замд унадаг дугуйгаар уралдав. Баяр Болдоос 1км/ц илүү хурдтай явж 2 цагийн өмнө явах замаа туулжээ.

Баярын явсан хурд v гээд түүний явсан хугацааг тодорхойлох илэрхийлэл бич.

хугацаа - $\frac{24}{v}$

Оноо: 1 №: 19250

Алхамтын даалгавар

Болдын явсан хурд, хугацааг v-ээр илэрхийлж, нөхцөл ашиглан тэгшитгэл зохио.

Болдын хурд - v-1 ; хугацаа - $\frac{24}{v-1}$

$\frac{24}{v}+2=\frac{24}{v-1}$ тэгшитгэл зохиосон

Оноо: 1 №: 19251

Алхамтын даалгавар

Үүссэн тэгшитгэлийг хялбарчил.

тэгшитгэлийг хуваариас чөлөөлж $24v-24+2v(v-1)-24v=0$

$2v^{2}-2v-24=0$ хувиргасан бол

Оноо: 1 №: 19252

Алхамтын даалгавар

Тэгшитгэлийг бодож тус бүрийн хурдыг ол.

x^2-x-12=0 тэгшитгэлийн шийдийг x₁=-3; x₂=4 олсон

Болдын хурд – 3км/ц, Баярын хурд – 4км/ц хариу зөв олсон

Оноо: 1 №: 19177

Уран 238 изотоп цацраг идэвхт задарлаар хартугалга 206 изотоп үүсдэг.

Энэ таван задралын хувирлыг ажиглаад альфа-α, бета-β задралын тоог олно уу.

Оноо: 1 №: 19176

IА бүлгийн шүлтийн металлын атомын бүтцийг сонгоно уу.

A	B	C	D

Оноо: 1 №: 19175

Атомын бүтцийн зургийг ажиглаад энэ элементийн үеийн дугаарыг сонгоно уу.

A.1
B.3
C. 11
D. 12

Оноо: 1 №: 19245

Алхамтай даалгавар

$\frac{x^{2}+2x}{x^{2}+x-2}\div \frac{x^{2}}{x^{2}-1}-\frac{x}{x-2}$ бол:

$\frac{x^{2}}{x^{2}-1}$ бутархайн хуваарийг үржигдэхүүн болгон задлаарай.

x²-1=(x-1)(x+1) зөв задалсан бол

Оноо: 1 №: 19246

Алхамтын даалгавар

$\frac{x^2+2x}{x^2+x-2}$ бутархайн хүртвэр хуваарийг үржигдэхүүн болгон задлаарай.

x²+2x=x(x+2) зөв задалсан бол

x²+x-2=(x+2)(x-1) зөв задалсан бол

Оноо: 1 №: 19247

Алхамтын даалгавар

Бутархайн хуваах үйлдлийг гүйцэтгээрэй.

$\frac{x(x+2)}{(x-1)(x+2)}\cdot \frac{(x-1)(x+1)}{x^{2}}$ - үржвэрт зөв оруулсан

$\frac{x(x+2)}{(x-1)(x+2)}\cdot \frac{(x-1)(x+1)}{x^{2}}=\frac{x+1}{x}$ үйлдлийг зөв гүйцэтгэсэн

Оноо: 3 №: 19248

Алхамтын даалгавар

Бутархайг хасах үйлдлийг гүйцэтгэ.

Өгсөн илэрхийллийн утгыг $x=-2$ үед олоорой.

$\frac{x+1}{x}-\frac{x}{x-2}=\frac{(x+1)(x-2)}{x(x-2)}-\frac{x^{2}}{x(x-2)}$ хуваариа зөв олсон

$\frac{x^{2}+x-2x-2-x^{2}}{x(x-2)}=\frac{-x-2}{x(x-2)}$ төсөөтэй гишүүд зөв эмхэтгэсэн

$x=-2$ үед $\frac{-x-2}{x(x-2)}=\frac{-2-2}{-2\cdot (-2-2)}=\frac{-4}{-2\cdot (-4)}=-\frac{4}{8}=-\frac{1}{2}$ хариу зөв олсон

Оноо: 1 №: 19174

Жижиг хэсгийн загваруудаас хийн төлөвт буй нэг атомт элементийг дүрсэлсэн зургыг сонгоно уу.

Оноо: 1 №: 19173

Галогены атомын бүтцийг сонгоно уу.

Оноо: 1 №: 19481

Алхамтай даалгавар

Бичвэр мэдээлэл ашиглан энтальпийн өөрчлөлт түүний төрлүүдийг тодорхойлон тохирох процессын термохимийн тэгшитгэлийг бичнэ үү.

А. Стандарт төлөвт байгаа элементийн үүсэхийн стандарт энтальпи

∆H⁰= . . . тэй тэнцүү.

A.∆_үүсH⁰_{элемент}= 0

Оноо: 2 №: 19482

Алхамтын даалгавар

Б. 1 моль устөрөгч нь 0.5 моль хүчилтөрөгчтэй урвалд орж 1 моль ус (шингэн төлөв)

үүсэх урвалар 285.5 кЖ ∙ моль^-дулаан ялгардаг

A.H_2(хий)+½О_2(хий) → Н₂О_(ш)D_үүсH⁰_Н₂_О = -285.5к кЖ∙моль^-

B.Стандарт төлөвт байгаа элементүүдээс 1 моль химийн бодис үүсэх үеийн энергийн өөрчлөлтийг үүсэхийн энтальпи D_үүсH⁰ гэнэ.

Оноо: 2 №: 19483

Алхамтын даалгавар

В. Натрийн шүлт ба хүхрийн хүчлийн уусмалын саармагжих урвалаар 1 моль ус

үүсэх үед 54.6 кЖ ∙ моль^- дулаан ялгардаг

A.NaOH₍_уус₎+½H₂SO₄₍_уус₎→+½Na₂SO₄₍_уус₎+H₂O₍_ш₎

∆_саарH⁰= -54.6 кЖ ∙ моль^-

B.Стандарт төлөвт байгаа хүчил ба суурийн саармагжих урвалаар 1 моль ус үүсэх үеийн энтальпийн өөрчлөлтийг сармагжихын стандарт энтальпийн өөрчлөлт D_саарH⁰ гэнэ.

Оноо: 2 №: 19484

Алхамтын даалгавар

Г. Калийн атомаас калийн хий үүсэх процессын үед 90 кЖ ∙ моль^- дулаан

шингээгддэг

A.К_(хат)→ К_(хий)D_атH⁰ = 90 кЖ ∙ моль^-

B.Стандарт төлөвт байгаа элементийг 1 моль хий төлөвтэй атомд шилжүүлэхэд шаардалагтай энергийг атомчлагдахын стандарт энтальпийн өөрчлөлт D_атH⁰ гэнэ

Оноо: 3 №: 19485

Алхамтын даалгавар

Д. Шатах урвалаар дулаан . . . . . . . . учраас ∆_шатH⁰ нь тэгээс . . . . байна.

Усны шатахын стандарт энтальпийн өөрчлөлтийн термохимийн тэгшитгэл нь:

A.Ялгардаг

B.∆_шатH⁰ < 0

C.H_2(хий)+½О_2(хий) → Н₂О₍_ш₎D_шатH⁰ = -285.5 кЖ∙моль^-

Оноо: 1 №: 19652

Илэрхийллийн утгыг ол.

$\left ( -2 \right )^{3}\div 0.4$

A. -15
B. 15
C. 20
D. -20

Оноо: 1 №: 19651

Илэрхийллийн утгыг ол.

$\left ( -3 \right )^{3}\div 0.6$

A. -15
B. 15
C. -45
D. 45

Оноо: 1 №: 19650

Дараах тоог жиш. $-\left | -3 \right |$ ба $-\left ( -5 \right )$

A. $-\left | -3 \right |> -\left ( -5 \right )$
B. $-\left | -3 \right |< -\left ( -5 \right )$
C. $-\left | -3 \right |= -\left ( -5 \right )$
D. $-\left | -3 \right |\geq -\left ( -5 \right )$

Оноо: 1 №: 19241

Алхамтай даалгавар

$\frac{x^{2}-3x}{x^{2}-2x-3}\div \frac{x^{2}}{x^{2}-1}-\frac{x}{x+2}$ бол:

$\frac{x^{2}}{x^{2}-1}$ бутархайн хуваарийг үржигдэхүүн болгон задлаарай.

x²-1=(x-1)(x+1) зөв задалсан бол

Оноо: 1 №: 19242

Алхамтын даалгавар

$\frac{x^{2}-3x}{x^{2}-2x-3}$ бутархайн хүртвэр хуваарийг үржигдэхүүн болгон задлаарай.

$x^{2}-3x=x(x-3)$ зөв задалсан бол

$x^{2}-2x-3=(x-3)(x+1)$ зөв задалсан бол

Оноо: 1 №: 19243

Алхамтын даалгавар

Бутархайн хуваах үйлдлийг гүйцэтгээрэй.

$\frac{x(x-3)}{(x-3)(x+1)}\cdot \frac{(x-1)(x+1)}{x^{2}}$ - үржвэрт зөв оруулсан

$\frac{x(x-3)}{(x-3)(x+1)}\cdot \frac{(x-1)(x+1)}{x^{2}}=\frac{x-1}{x}$ үйлдлийг зөв гүйцэтгэсэн

Оноо: 3 №: 19244

Алхамтын даалгавар

Бутархайг хасах үйлдлийг гүйцэтгэ.

$x=-1$ үед өгсөн илэрхийллийн утгыг олоорой.

$\frac{x-1}{x}-\frac{x}{x+2}=\frac{(x-1)(x+2)}{x(x+2)}-\frac{x^{2}}{x(x+2)}$ хуваариа зөв олсон

$\frac{x^{2}-x+2x-2-x^{2}}{x(x+2)}=\frac{x-2}{x(x+2)}$ төсөөтэй гишүүд зөв эмхэтгэсэн

$x=-1$ үед $\frac{x-2}{x(x+2)}=\frac{-1-2}{-1\cdot(-1+2)}=\frac{-3}{-1}=3$ хариу зөв олсон

Оноо: 1 №: 19649

Дараах тоог жиш. $-\left | -6 \right |$ ба $-\left ( -6 \right )$

A. $-\left | -6 \right |< -\left ( -6 \right )$
B. $-\left | -6 \right |> -\left ( -6 \right )$
C. $-\left | -6 \right |= -\left ( -6 \right )$
D. $-\left | -6 \right |\geq -\left ( -6 \right )$

Оноо: 2 №: 19648

1-ээс 60 хүртэлх натурал тоонуудаас таамгаар нэг тоо сонгон авахад 8-ын хуваагч байх үзэгдлийн магадлалыг ол.

A. $\frac{1}{15}$
B. $\frac{7}{60}$
C. $\frac{2}{15}$
D. $\frac{1}{20}$

Оноо: 2 №: 19647

1-ээс 50 хүртэлх натурал тоонуудаас таамгаар нэг тоо сонгон авахад 6-ийн хуваагч байх үзэгдлийн магадлалыг ол.

A. $\frac{4}{25}$
B. $\frac{3}{25}$
C. $\frac{2}{25}$
D. $\frac{1}{25}$

Оноо: 1 №: 19646

Тамирчин байг 2 удаа дараалан буудав. Хэрэв буудах бүрт байг онохгүй байх үзэгдлийн магадлал 0.2 бол ядаж нэг удаа байг онохгүй байх үзэгдлийн магадлалыг ол.

A. 0.2
B. 0.32
C. 0.36
D. 0.64

Оноо: 2 №: 19238

Алхамтай даалгавар

$\sqrt[3]{-125}+3\sqrt{7+2\sqrt{10}}-\sqrt{18}-\sqrt{45}$ илэрхийлэл өгчээ.

$\sqrt[3]{-125}=?$ , $\sqrt{18}=?$ , $\sqrt{45}=?$

$\sqrt[3]{-125}=$ $-5$ , $\sqrt{18}=3\sqrt{2}$ , $\sqrt{45}=3\sqrt{5}$

Оноо: 2 №: 19239

Алхамтын даалгавар

$3\sqrt{7+2\sqrt{10}}=?$

$3\sqrt{7+2\sqrt{10}}=3\sqrt{(\sqrt{5}+\sqrt{2})^{2}}$ - ийг зөв олсон

$3\sqrt{(\sqrt{5}+\sqrt{2})^{2}}=3(\sqrt{5}+\sqrt{2})$ язгуур гаргасан

Оноо: 1 №: 19240

Алхамтын даалгавар

Илэрхийллийн утгаа бодож гаргаарай.

$-5+3\sqrt{5}+3\sqrt{2}$ $-3\sqrt{2}-3\sqrt{5}=-5$

Оноо: 1 №: 19645

Тамирчин байг 2 удаа дараалан буудав. Хэрэв буудах бүрд онох магадлал 0.7 бол ядаж нэг удаа байг онох магадлалыг ол.

A. 0.49
B. 0.91
C. 0.42
D. 0.09

Оноо: 2 №: 19235

Алхамтай даалгавар

$\sqrt[3]{-27}+2\sqrt{5+2\sqrt{6}}-\sqrt{8}-\sqrt{12}$ илэрхийлэл өгчээ.

$\sqrt[3]{-27}=?$ , $\sqrt{8}=?$ , $\sqrt{12}=?$

$\sqrt[3]{-27}=-3$

$\sqrt{8}=\sqrt{4\times 2}=2\sqrt{2}$

$\sqrt{12}=\sqrt{4\times 3}=2\sqrt{3}$

Оноо: 2 №: 19236

Алхамтын даалгавар

$2\sqrt{5+2\sqrt{6}}=?$

$2\sqrt{5+2\sqrt{6}}=2\sqrt{(\sqrt3+\sqrt{2})^{2}}$ -ийг зөв олсон

$2\sqrt{(\sqrt3+\sqrt{2})^{2}}=2(\sqrt{3}+\sqrt{2})$ язгуур гаргасан

Оноо: 1 №: 19237

Алхамтын даалгавар

Өгсөн илэрхийллийн утгыг ол.

$-3+2\sqrt{3}+2\sqrt{2}-2\sqrt{2}-2\sqrt{3}=-3$

Оноо: 1 №: 19479

Дараах нэгдлүүдээс нэг атомт анхдагч спиртийг сонго.

A.CH₃-CH₂-CH₂-OH
B.CH₂(OH)-CH(OH)-CH₂(OH)
C.CH₃-CH(OH)-CH₃
D.(CH₃)₃C-OH

Оноо: 1 №: 19477

Цэгийн оронд тохирох хувилбарыг сонгоно уу

Спиртийн молекул дахь нүүрстөрөгчийн атомын тоо ихсэх тусам буцлах температур нь ...................... , харин салбарласан бүтэцтэй спиртүүд нь шугаман бүтэцтэй спиртээс ................... температурт буцална.

A.Багасна, их
B.Багасна, бага
C. Ихсэж, их
D.Ихсэж, бага

Оноо: 1 №: 19475

Дараах нэгдлийг ИЮПАК буюу шинжлэх ухааны нэршлээр нэрлэ. (CH₂=CH-CH₂-OH)

A.Пропанол
B.Изопропил карбинол
C. Пропен 1 ол 3
D. Пропинол

Оноо: 1 №: 19223

Алхамтай даалгавар

$f(x)=2x^2-3$ , $g(x)=2x+1$ функцүүдийн хувьд:

$f(-1)$ - ийг олоорой.

f(-1) утгыг зөв олсон

Оноо: 2 №: 19224

Алхамтын даалгавар

$f(g(x))=?$

x-ийн оронд g(x) орлуулж зөв бичсэн

Хувиргалтыг зөв хялбарчилж эмхэтгэсэн

Оноо: 3 №: 19225

Алхамтын даалгавар

$g^{-1}(f(2))=?$

f(2)-ийг зөв олсон

g(x)-ийн урвуу функц g^-1(x) зөв олсон

g^-1(f(2)) утгыг зөв бодож гаргасан

Оноо: 1 №: 19472

Пентанонд дараах изомеруудаас аль нь байх боломжгүй вэ?

A. Салбарлалтын изомер
B.Анги хоорондын изомер
C.Геометр изомер
D. Функциональ бүлгийн байршлаас хамаарсан изомер

Оноо: 1 №: 19468

Дараах урвалуудаас аль нь эфиржих урвал вэ?

A.C₂H₅OH + Na → C₂H₅ONa + ½H₂↑
B.C₂H₅OH + C₂H₅OH→ C₂H₅-O- C₂H₅+ H₂O
C.2CH₃COOH → CH₃CO(O) CO CH₃+ H₂O
D.CH₃OH + HCOOH → CH₃O- (CO)H + H₂O

Оноо: 1 №: 19467

Дараах шинж чанар ба хэрэглээг үндэслэн тохирох полимерийг сонгоно уу.

Сийрэг, нягт багатай, хөнгөн, дулаан тусгаарлагч шинжийг ашиглан тоног төхөөрөмж, эд зүйлсийг тээвэрлэхэд зөөлөвч болгон ашигладаг.

A.Полистирол
B.Поливинилхлорид
C. Полиэтен
D.Полиуретан

Оноо: 1 №: 19464

1гр уураг бүрэн задрахад 17.6кЖ энерги үүсдэг бол 100гр тахианы махнаас хэчнээн хэмжээний энерги ялгарах вэ? (100гр тахианы маханд 31гр цэвэр уураг агуулагддаг.)

A. 545.6*10³kЖ
B. 545.6kЖ
C.545,6kЖ
D.545.6*10^-3kЖ

Оноо: 1 №: 19461

Ногоон ургамал нь гэрэлтэйд хооллож биополимер болох хоол тэжээлийн бодис (А)-г үүсгэн хүчилтөрөгчийг ялгаруулан агаарыг цэвэршүүлж байдаг. Холбогдох урвалын тэгшитгэл ба А бодисыг тодорхойлно уу.

A.А. 6nСО₂ + 5nН₂О ^гэрэл (C₆H₁₀О₅)_n+ 6nO₂↑ А нэгдэл цардуул
B.. (C₆H₁₀О₅)_n+ 6nO₂↑→ 6nСО₂ + 5nН₂О А. нэгдэл мономер
C.. 6nСО₂ + 6nН₂О ^гэрэл(C₆H₁₂О₆)_n+ 6nO₂↑ А нэгдэл эслэг
D.6СО₂ + 6Н₂О ^гэрэлC₆H₁₂О₆+ 6O₂↑ А нэгдэл глюкоз

Оноо: 1 №: 19456

Дараах нэгдлүүдээс аль нь полимер үүсгэхгүй вэ?

A.CH₂= CН₂
B.CH≡CН
C. С₆Н₁₂О₆
D.CH₃СООН

Оноо: 1 №: 19455

Хэрэв нэгэн полимер нь (-CH₂CCI₂-CH₂CCI₂-)_n томьёотой бол ямар мономерээс үүссэн бэ?

A.CH₂= CCI₂
B.CH₂= CCI₂CH=CCI₂
C.CH₂- CCI₂- CH₂-CCI₂
D.CH₂=CCI₂- CH₂=CCI₂

Оноо: 1 №: 19644

Хайрцагт 5 цагаан 4 хар бөмбөг байв. Хайрцгаас таамгаар 2 бөмбөг цувруулан авах туршилт хийхэд ялгаатай өнгөтэй бөмбөгнүүд гарч ирэх үзэгдлийн магадлалыг ол.

A. $\frac{5}{9}$
B. $\frac{41}{81}$
C. $\frac{5}{18}$
D. $\frac{4}{9}$

Оноо: 1 №: 19643

Хайрцагт 4 цагаан 3 хар бөмбөг байв. Хайрцгаас таамгаар 2 бөмбөг цувруулан авах туршилт хийхэд ижил өнгөтэй бөмбөгнүүд гарч ирэх үзэгдлийн магадлалыг ол.

A. $\frac{1}{7}$
B. $\frac{2}{7}$
C. $\frac{3}{7}$
D. $\frac{25}{49}$

Оноо: 1 №: 19642

Шагай орхиход тэмээ буух магадлал 0.15, ямаа буух магадлал 0.4 бол тэмээ эсвэл ямаа буух үзэгдлийн магадлалыг ол.

A. 0.06
B. 0.45
C. 0.49
D. 0.55

Оноо: 1 №: 19641

Шагай орхиход морь буух магадлал 0.2, хонь буух магадлал 0.35 бол хонь эсвэл морь буух үзэгдлийн магадлалыг ол.

A. 0.07
B. 0.45
C. 0.48
D. 0.55

Оноо: 2 №: 19387

Эхэд суурилсан даалгавар

"Хээрийн явдал"

Самба бид хоёр Хөх Хулдын даваа өөд өгсөж явлаа. Хөх Хулдын даваа гэдэг маань нар харагдахгүй шахам битүү ширэнгэн дундуур ганц морьтон гэлдрэх төдий явган зөрөг л гэсэн үг. Нутгийнхан бол дээш доош чавхны чулуу шиг үсчүүлж байхад, мод ширэнгэнээс хол хөндий өссөн бидний хувьд ганц утсан дээгүүр дэнжигнэн амь тээхтэй утга нэг гэсэн үг.

Явган жимийн хажуугаар мөнөөх бутан дундуур горхийн ус хоржигнон чимээлж, омогтой нь аргагүй ойж буун хөл доогуур тэртээ доод их хөндий рүү яарна. Самба миний өмнө том биеэрээ мориныхоо нурууг хотолзуулан зүтгүүлэх бөгөөд би араас нь өөрийн мэдэлгүй юм шиг дагаж гэлдрүүлнэ. Самба их сонин зантай. Харахад арслан бар шиг сүртэй, хэнтэй ч юухан дээр ч түр тар хийж чаддаг мөртөө цагаа тулахаар хулганаас ч дор амьтан. Түүнийг нь би бас мэднэ. Ерөөс хээрээр гэр, хэцээр дэр хийж явдаг ойн хайгуулынхан гэдэг бие биенийхээ араншинг нэвт мэддэг болохоор энэ нь миний ажигч зан биш гэдгийг би баттай хэлнэ. Өглөөхөн бид хоёр Хулдын давааны арын ойн бүтцийг тоймлох үүрэг аваад нөгөө хэдээсээ салахдаа хоорондоо хошуу муруйсан хэрэг. Би морио эмээллэж байлаа. Самба аль хэдийнээ явдал суудлаа зэхчихсэн болохоор шавдуулж, би мунгинаж байтал олом тасарчихдаг байгаа.

Юугаа хийгээд хөдөлж ядаад байгаа юм гэж ирээд л сэлбэлзэж гарлаа.
Олом тасарчхаад ядаж байнаа хө.
Хайгуулч л юм бол оломтой оломгүй ямар хамаа байна. Зайдан морь унаад явах

цаг ч таарна гэж ирээд дэвхцэх нь холгүй.

Би дөрөөндөө чиргүүлээд үхчихвэл чамд сайхан байна уу гэж би адарлаа. Муу

хүн үхдэггүй юм гэчхээд Самба буугаа үүрэн мордоод явчихлаа. Хор шар минь буцалж, би ч олмоо холбосон шүү болоод араас нь яарсан хэрэг. Самба араасаа хүн явж байна чинээ санасангүй, зүгээр л нэг гөлийсөн юм мориныхоо туурайгаар шавар шавхай үсчүүлэн, үе үе гөлмөө дарчигнуулан давирч явах нь харахад хүртэл зэвүүн санагдана. Ядаж явахад өөдөөс шавхай шидлэх нь бүр ч хэцүү.

Хээрийн хүн ам муруйхыг хэн ч байлаа хүсдэггүй. Гэтэл надад түүнийг бодох ч ухаан байсангүй. Самба морио давирах болгонд би “ Муу хог чинь надад уурласан уураа мориндоо гаргаж мал зовоож байна“ гэдгийг л мэдэж байлаа. “Даваан дээр гарч байгаад чамтай хэдэн үг солиноо, гайгүй. Энэ муу үргэлж л хүн рүү боргож байдаг “ гэхээс зам хорогдож, газар ахихгүй, даваа улам өндөр болчихсон юм шиг. Би хэлэх хорон үгээ бодолдоо нэрж, чухам яасхийгээд эхлэх арга ухаанаа олохгүй бачимдаж явлаа. Тэгснээ “ Дэмий ч юм уу. Энэ муутай орой отог дээрээ ирж байгаад олны дунд буулгаж авсан нь дээр” гэж ч бас эргэлзлээ. Гэтэл Самба мөн л таг дуугүй. Хаа нэг ихэмсгээр хоолойгоо засах нь дахиад л атгаг хөдөлгөнө.

Өгсөх тутам модны орой сийрч, нарны хурц гэрэл завсар чөлөөгөөр нь зуралзан нүд гялбуулна. Тэнгэр ч цэнхэртээд ирлээ. Даваан дээр гарах тун ойртжээ. Сүүлд сүүлдээ дагтаршсан өвс багасч, хайрга чулуу морины хөлд үсчих болов. Даваа ойртох тусам хөөрч эрдсэн санаа маань буцах янзтай, эргэлзэж холбирч байна. Чухамдаа энэ үед Самбын аштайхан үг л надад хэрэгтэй байлаа. Гэтэл тэр мөн л ус балгасан юм шиг дөмбийсөн хэвээр.

Давааны орой дээр босгосон овоо гэж нэрлэмээргүй овоолсон хэдэн чулуу, дээр нь босгосон ганц ёдор мод ч нүүрэн дээр тулаад ирлээ. Манай нутгийн овоо гэвэл сац суварга мэт байхад эндхийнх ор нэр төдий юм гэж саналаа. Гэхдээ ийм өндөр газар хэн нь хаанаас чулуу зөөж байх билээ, гарт тааралдсан ганц нэгийг л дээдэлж овоолсон нь энэ биз.

Самба даваан дээр гарч ирээд мориноосоо бууж мөнөөх овоог нар зөв тойрсноо чулуу хайж байгаа бололтой ийш тийш хэд алхлаа. Би ч түүний хийснийг давтлаа. Энэ ч бас ёс юм даа. Гэтэл Самба дуугүй чигээрээ морь руу минь очиж эмээлийг минь аван суугаад авлаа. Энэ яах нь вэ гэсэн бодол төрж түүнийг харжээ зогстол мөнөөх тасарсан олмыг минь бөхөлж гарлаа. Үүнийг харсан би юун хэрүүл хийхтэй манатай, баярлаж хайрлах шиг боллоо.

Самба морины хөлсөнд хужир ургах шахсан олмыг шүлэмдэн бүр нэг сэтгэл гаргаж бөхлөх зуураа, муурных шиг ногоон нүдээрээ инээмсэглэх нь сэтгэлд гэрэл цацаад явчихлаа.

Би ч өөрийгөө зэмлэж эхэллээ. Би түүнийг “Чи ямар сайндаа эхнэр хүүхдэдээ хаягдав. Чи олигтой байсан бол амьдрал чинь бүтэн явах байсан” гэж дэвхчүүлье. Барилдаад авбал ч авъя гэж санасан хэрэг. Одоо түүнийгээ бодохоос ч өөрөөсөө ичлээ. Ингэхэд би чинь хэн билээ. Хэдэн мөнгө олох гэж хээрийн энэ улсуудын нөмөр бараадаж явж, бас амьтантай адралцах санаатай... гэхээс өөрөөсөө айлаа.

Самба морийг минь эмээллэчихсэн хойноо “Бидэн хоёр ч мөн ч хөглөж явна аа. Ингэж байгаад болно доо. Ах нь адгуу гэж хачаан хачин. Ер нь хээр хөдөөгийн улс үгээ харамлаж чаддаггүй юм шүү дээ. За яваад байна даа.” гэсээр мордоод яваад өглөө. Хээрийн жаргал ч энэ юм уу даа.

Нар буцаж тогорууд хоргодно. С.Пүрэв.

Үгийн утгыг хам сэдвийн хүрээнд тайлбарлана уу.

Омогтой нь аргагүй ойж буух: ............................................................................
Нар буцаж тогорууд хоргодно. ............................................................................

..................................................................................................................................

Омогтой нь–түргэн урсгалтай, ширүүн урсгалтай

Мал амьтны ижил дасал болсон газраасаа салж ядах

Оноо: 3 №: 19388

Эхэд суурилсаны даалгавар

Эхээс дараах мэдрэхүйд өртсөн байгалийн дүрслэлийг олж бичнэ үү.

Харах: ......................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

Сонсох: ....................................................................................................................

...................................................................................................................................

Харах:

Хөх Хулдын даваа гэдэг маань нар харагдахгүй шахам битүү ширэнгэ...

...модны орой сийрч, нарны хурц гэрэл завсар чөлөөгөөр нь зуралзан нүд гялбуулна.

Сонсох:

...горхийн ус хоржигнон чимээлж...

Оноо: 3 №: 19389

Эхэд суурилсаны даалгавар

Би баатрын хувьд сэтгэлд нь таатай үйл явдал хаана өрнөсөн бэ? Сэтгэлд таатай гэж байгаа шалтгаанаа хоёр өгүүлбэрт багтаан тайлан тайлбарлаарай.

Самба эмээлийг нь аван суугаад мөнөөх тасарсан олмыг бөхөлж байгаа нь минийхээр санаанд оромгүй, гэнэтийн үйл явдал юм. “Муу хүн үхдэггүй юм.” гэж хэлээд, шавхай үсчүүлэн явах түүнээс ийм авир гарна гэж би баатар ч , уншигч ч төсөөлөөгүй биз.

Оноо: 4 №: 19390

Эхэд суурилсаны даалгавар

Самба, би баатар хоёрын зөрчлөөс тэдний ямар зан чанар /эерэг болон сөрөг/ илэрснийг хэлсэн үг, хийсэн үйлдэл дээр тулгуурлан нэг, нэг өгүүлбэрээр бичнэ үү.

Самбын хэлсэн үгээс илэрсэн зан чанар...................................................................

...................................................................................................................................

Самбын хийсэн үйлдлээ илэрсэн чанар: .............................................................

...................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Би баатрын хэлсэн үгээс илэрсэн чанар: ................................................................

......................................................................................................................................

Би баатрын хийсэн үйлдлээс илэрсэн чанар: .........................................................

.....................................................................................................................................

Ажлаас болоод маргалдах зүйл зөндөө. Ойлголцол л хамгийн чухал нь юм гэдгийг энэ хоёрын зөрчлөөр гаргажээ.

“Муу хүн үхдэггүй юм” гэж хэлээд /үг/, шавар шавхай үсчүүлэн явах нь/үйлдэл/ Самбын түргэн зантайг илтгэнэ.

Хэчнээн уурлаж байсан ч тасарсан олмыг бөхөлж байгаа нь цагаан цайлган чанарыг нь харуулж байна.

“Энэ муу үргэлж л хүн рүү боргож байдаг.” гэсэн бодол/далд үг/, Самбын хийсэн үйлдэл бүрийг давтаж байгаа зэрэг нь би баатрын хүлээцтэй зан чанарыг илтгэнэ.

Оноо: 4 №: 19391

Эхэд суурилсаны даалгавар

“Ерөөс хээрээр гэр, хэцээр дэр хийж явдаг ойн хайгуулынхан гэдэг бие биенийхээ араншинг нэвт мэддэг болохоор энэ нь миний ажигч зан биш гэдгийг би баттай хэлнэ.” гэсэн өгүүлбэр дэх хэлцийн утгыг тайлбарлаад, юуг тодруулах /дүрийн зан чанар, ёс суртахуун, ажлын онцлог гм/ үүрэгтэй орсныг тайлбарлаарай .

Хэлцийг утга: .........................................................................................................

...................................................................................................................................

Хэлцийн үүрэг: .......................................................................................................

...................................................................................................................................

Утга:хээр хөдөө амьдрах, уул хадаар орогнох гэсэн утгатай.

Хайгуулынхны ажлын онцлог, хүндийг харуулах, тодруулах үүрэгтэйгээр орсон.

Оноо: 4 №: 19392

Эхэд суурилсаны даалгавар

Эхний цогцолбор дахь тодруулсан үгс Хөх Хулдын давааны тухай ойлголтыг уншигчдад өгөхөд нөлөөлж байна уу? Бичил дүрслэл бүрийн утгыг анзаарч, 20-30 үгэнд багтаан тайлбарлан бичээрэй.

Битүү ширэнгэ-нягт шигүү ургасан ой

Ганц морьтон гэлдрэх төдий- нарийн зөрөг

Ганц утсан дээгүүр, амь тээхтэй адил- маш их огцом даваа

Битүү ширэнгэн ойтой нарийхэн зөрөг замтай, эгц цавчим даваа гэсэн ойлголт өгч байна.Явахад хэцүү гэдгийг илүү олж харлаа.

Оноо: 5 №: 19393

Эхэд суурилсаны даалгавар

“Олом тасарчхаад ядаж байна аа хө” гэсэн өгүүлбэрийн тодруулсан үгийн доогуур нь зурсан бүтээврийг “Л” бүтээврээр солиход өгүүлбэр хэрхэн өөрчлөгдөж, үйл үг ямар утгатай болсон байна вэ?

Өөрчилсөн өгүүлбэр: ............................................................................................

..................................................................................................................................

Үйл үгийн утга: .....................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

“Олмоо тасалчхаад ядаж байнаа хө”гэж өгүүлбэр хувирна.

Тасарчхаад гэсэн үйл үг нь эс тусах үйл үг байсан бол тасалчхаад болохоороо тусах үйл үг болж, өмнөө орсон олом гэдэг үгээ заахын тийн ялгалд авч байна. Олмоо, тасалчхаад гэж бичнэ. Эгшгийг гээнэ.

Оноо: 25 №: 19394

Эхэд суурилсаны даалгавар

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫН ДААЛГАВАР

Зохиолын Самбын дүрээс санаа авч “Уурлах нь түргэн ч уучилж чаддаг найз минь ” сэдвийн хүрээнд эргэцүүлсэн утгатай эх 250-300 үгэнд багтаан бичнэ үү.

Тухайн сэдэвт тохирсон эхийг бичсэн байх

Оноо: 1 №: 19640

100-аас хэтрэхгүй тоонуудаас нэг тоо сонгоход сонгосон тоо 0-ээр төгсөх эсвэл 8-д хуваагдах үзэгдлийн ядаж нэг нь илрэх магадлалыг ол.

A. 0.22
B. 0.21
C. 0.2
D. 0.012