2016 оны статистик тоогоор улсын хэмжээнд сургуулийн өмнөх боловсролын насны 256 мянган хүүхэд байна. Жилд дунджаар 70-80 мянган хүүхэд шинээр мэндэлж байна. Өнгөрсөн намар цэцэрлэгт хамрагдах ёстой хүүхдүүдийн 78 хувь нь цэцэрлэгт хамрагдаж чадсан бол энэ жил хоёр хувиар бага хүүхэд цэцэрлэгт хамрагдах боломжтой гэсэн судалгаа гарчээ.” Мэдээлэлд ямар боловсруулалт хийх вэ? Ямар дүгнэлт гаргаж болох вэ?
A.Нийт хүүхдийн 22% нь цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй байгаа учраас цэцэрлэгийн тоог нэмэгдүүлэх
B.Нийт хүүхдийн 24% нь цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй байгаа учраас цэцэрлэгийн тоог нэмэгдүүлэх
C.Нийт 50000 хүүхэд цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй байгаа учраас цэцэрлэгийн тоог нэмэгдүүлэх
D.Нийт 35000 хүүхэд цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй байгаа учраас цэцэрлэгийн тоог нэмэгдүүлэх
Усны төлөвийн шилжилтийг судалж буй зургуудыг ажиглана уу. Аль туршилтын явцад термометрийн заалт 12ᵒС -ийг заах вэ?
A.
B.
C.
D.
Зурагт даралтын хуваарилалт, тогтмол салхины тухай мэдээлэл өгөджээ. А цэгт үүсэх агаарын хөдөлгөөн, даралтыг тодорхойлоорой.
A.А цэгт агаар уруудах хөдөлгөөнтэй , их даралттай
B.А цэгт агаар өгсөх хөдөлгөөнтэй , их даралттай
C.А цэгт агаар уруудах хөдөлгөөнтэй , бага даралттай
D.А цэгт агаар өгсөх хөдөлгөөнтэй , бага даралттай
Усны уур хөрөх болон конденсацлах үзэгдлийг судалсан зургийг ажиглаад уур конденсацалж дуусах буюу ус хөрж эхлэх цэгийг сонгоно уу.
A.
B.
C.
D.
Усны уур хөрөх болон конденсацлах үзэгдлийг судалсан зургийг ажиглаад туршилт дуусах үе дэх усны температурыг сонгоно уу.
A. 140°С
B. 100°С
C. 60°С
D. 30°С
Байгалийн ба хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй хүлэмжийн хийнүүдийн агаар мандал дахь агууламж нэмэгдсэнээр дэлхийгээс цацрах дулааны цацрагийг дэлхий рүү буцаан ойлгож агаарын температурыг нэмэгдүүлж, дэлхийн уур амьсгал өөрчлөхөд нөлөөлж байна.Хүлэмжийн хий нэмэгдэхэд нөлөөлж байгаа хүний үйл ажиллагааны нөлөөллийг сонгоно уу?
A.Нарны идэвхжил
B.Галт уулын дэлбэрэлт
C.Дулааны цахилгаан станц
D.Цасан нуранги
Доорх графикт хоёр тамирчны сүүлийн 1 сарын өндрийн харайлтын дамтамжийг харуулсан байна. Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
А. 2 тамирчны гаргасан амжилтын хамгийн өндөр үзүүлэлтийн давтамж хэд вэ?
A.
Б. Хоёр тамирчны 1 сарын хугацаанд тогтмол гаргасан амжилтын үзүүлэлтийг олно уу.
A.
В. Эдгээр тамирчдын хэн нь илүү сайн амжилт үзүүлсэн бэ? Хариултаа тайлбарлана уу.
A.
Сурагч уснаас бага температурт буцалдаг Х шингэний буцлах цэгийг тодорхойлох даалгавар авчээ. Туршилтын дүнд дараах термометрийн заалт хүрээд Х шингэн буцалж эхэлсэн байна.
Зургийг ажиглаад Х шингэний буцлах цэгийг сонгоно уу.
A. 125.5ᵒС
B. 124.5ᵒС
C. 95.5ᵒС
D. 94.5ᵒС
Диффузийг молекул кинетикийн онолоор тайлбарласан бүдүүвчийг ажиглана уу.
Диффузлэгдэх үеийг зөв харгалзуулсан хариултыг сонгоно уу.
A.
B.
C.
D.
Ижил масстай зэсийн байван бүхий 3 аяганд өөр өөр температуртай усыг ханыг дагуулан зөөлөн хийжээ. Сурагч зэсийн байван диффузлэгдэх хурд буурах дарааллаар аягыг байрлуулбал:
2-р аяга > 3-р аяга > 1-р аяга
гэсэн үр дүнд хүрчээ. Хэрэв 3-р аяганд хийсэн усны температур 40°С байсан бол 1 ба 2-р аяганд хийсэн усны температурыг сонгоно уу.
A.
B.
C.
D.
2NO(x)+CI2(x)→2NOCI(x) гэсэн урвалын систем өгөгджээ. Битүү саванд 0.1 моль NO болон 0.2 моль CI2-ыг холив. Хлорын 20% нь урвалд орох үед урвалын хурд хэд дахин яаж өөрчлөгдөх вэ?
NO –ын концентраци яаж өөрялөгдөх вэ?
a.Концентраци буурахад химийн урвалын хурд буурна.
Өөр өөр нунтаглалттай ижил масстай зэсийн байвангийн диффузлэгдэх хурдыг судалжээ. Туршилтын үр дүнг харуулсан зургийг ажиглаад гадаргуугийн талбай ихсэх дарааллаар зөв жагсаасан хариултыг сонгоно уу.
A. 1 < 2 < 3
B. 2 < 1 < 3
C. 3 < 1 < 2
D. 3 < 2 < 1
Дараах диффузын үзэгдлүүдийг хурд нь ихсэх дарааллаар эрэмбэлсэн хэсгийг сонгоно уу.
I. үнэртэй ус цацах II.этилийн спирт усанд уусах
III. зэсийн сульфат усанд уусгах
A. I < II < III
B. II < III < I
C. III < II < I
D. III < I < II
Дараах зурагт нэгэн энзимийн ажиллах механизмийг харуулжээ
Дээрх энзимийг нэрлэнэ үү.
Мальтаза
Тухайн энзимийн идэвхитэй төвд хар тугалга холбогдвол тухайн энзимийн үйл ажиллагаанд ямар өөрчлөлт гарах вэ?
Хар тугалга хүнд металл бөгөөд энзимийн ингибитор болж энзимт урвалын хурд буурна
Төрөөд 6 хоносон болон 12 хоносон хүүхдийн амны хөндийн нэгэн энзимийн концентрацийг харьцуулан графикаар харуулжээ. Графикийг ажиглан дүгнэлт бичнэ үү.
i. Төрөөд 6 хоносон үед ...........................................................................................
ii.Төрөөд 12 хоносон үед .........................................................................................
iii. Хүүхдийг чихэртэй усаар угжихад энзим үйлчлэх эсэх.....................................
i. Төрөөд 6 хонож байгаа хүүхэд эхийн сүүгээр хооллож байгаа ч амны хөндийд нүүрс ус задрах энзимүүд ялгарч байдаг. Эдгээр энзимийн хэмжээ өдөр өнгөрөх тусам нэмэгддэг байна.
ii. 6, 12 хоногтой хүүхдэд цардуул агуулсан зүйл өгөхөд энзимийн хэмжээ нэмэгдэнэ.
iii. Чихэртэй ус өгөхөд хүүхдийн амилаза энзимийн хэмжээ нэмэгддэг байна.
Багш хий дэх диффузыг дараах зургын дагуу туршжээ.
Туршилтын үр дүнг зөв илэрхийлж байгаа зургийг сонгоно уу.
A.
B.
C.
D.
Азот ба устөрөгч хийнүүд хоорондоо урвалд орон аммиак
үүсгэх химийн урвалын кинетикийг анхны хурдны арга ашиглан судалжээ. Өгөдлийг ашиглан дараах даалгавруудыг гүйцэтгэнэ үү.
РN2 анхны даралт, кПа |
РH2, анхны даралт , кПа |
U, анхны хурд, кПа/с |
26.65 |
53.3 |
10.22 |
53.3 |
53.3 |
40.88 |
53.3 |
26.65 |
20.44 |
Явагдах урвалын тэгшитгэлийг бичих ба бодисын төлвийг тусгана уу.
A.N2(хий)+3H2(хий)=2NH3(хий),бодисын төлөв байидлыг зөв тодорхойлсон тохиолдолд :
.Эх бодисууд болох азот болон устөрөгчийн эрэмбийг тооцолно уу.
Урвалын хурдны хуулийн илэрхийллийг бичнэ үү.
A.U=k*P2(N2)*P(H2)
Эрэмбийг нь тооцож хурдны хуулийг бичих
Хурдны тогтмолын нэгжийг гаргаж, тоон утгаар илэрхийлнэ үү
A.
5
k=P2(N2)*P(H2)/U=кПа3/(кПа/с)=кПа2* с
6
k=P2(N2)*P(H2)/U=(26.65кПа)2*(53.3кПа)/10.22кПа/с= 0.00027
Урвалын хурдыг ихэсгэх боломжит 2 нөхцөлийг дурдана уу?
Шатамхай хий түлш агуулсан савыг нартай дулаан газар удаан тавих нь тэсэрч дэлбэрэх аюултай!!!
Шалтгааныг зөв тайлбарласан мэдээллийг сонгоно уу.
I эзлэхүүн тогтмол битүү саванд буй хийн температурыг ихэсгэхэд молекулын хурд ихэссдэг.
II хийн температур тогтмол үед хийн эзлэхүүнийг багасгахад савны даралт ихэсдэг.
III хийн температурыг ихэсгэхэд хийн даралт тогтмол байвал молекулын хурд буурч эзлэхүүн тэлдэг.
IV хийн температурыг нэмэгдүүлэхэд саван дах хийн даралт ихэсдэг.
A. Зөвхөн I мэдээлэл
B. Зөвхөн II мэдээлэл
C. II ба III мэдээлэл
D. I ба IV мэдээлэл
Улаанбаатар хотын 5 өдрийн цаг агаарын мэдээг диаграммаар харуулсан байна. Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
А. Аль өдрийн дундаж температур хамгийн өндөр вэ?
A.
Б. Аль өдөр хамгийн өндөр ба бага температурын ялгаа хамгийн бага байна вэ?
A.
В. Сэлэнгээгийн гэр бүл Бямба гаригт аялахаар төлөвлөв. Агаарын хэм хэр тохиромжтой байх вэ? Хариултаа тайлбарлана уу.
................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
A.
Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
Газар хөдлөлтийн голомтууд хаагуур илүү их тархсан байна вэ?
.......................................................................................................
Андын нуруу,Японы арлууд, хавтангуудын хил заагаар
Дэлхийн газрын гадаргын хэлбэр гадаад ба дотоод хүчин зүйлийн харилцан үйлчлэлийн үр дүнд бүрэлдэн тогтдог. Хавтангуудын түлхэлцэх хөдөлгөөн нь эндоген болон экзоген үйл явцын алинд нь хамааралтай болохыг харьцуулан бичнэ үү?
:....................................................................................................... ........................................................................................................
Хавтангуудын хөдөлгөөн нь эндоген үйлявцад ордог харин салхи ус өгөршлийн үйл ажиллагаа нь экзоген үйл явцад ордог
Зураг 4.1 –г ажиглаарай. Гималайн уулс өргөдсөн шалтгааныг хавтангуудын хөдөлгөөнтэй холбон тайлбарлаарай.
…………………………………………………………………………………………………..
Евразийн болон Энэтхэг австралийн хавтангууд түлхэлцэнээс үүссэн
Газар хөдлөх үед өөрийн биед авч явах зүйлд яагаад “ Шүгэл, гар чийдэн , углааш ” –оруулдаг вэ? Эдгээр зүйлсийг яаж хэрэглэх вэ? ......................................
.......................................................................................................... ..........................................................................................................
Шүгэл- нь өөрийгөө хаана байгааг хүнд мэдэгдэхэд хамгийн сайн чимээ гаргадаг.
Радио- Тухайн үеийн нөхцөл байдлын тухай мэдээлэл авахад чухал хэрэглэгдэнэ.
Гар чийдэн. Газар хөдлөх үед ихэвчлэн тог тасардаг тул гэрэл гаргах гар чийдэн чухал хэрэгтэй.
2A(хий)+3B(хат)+D(уус)=4C(уус), гэсэн урвал өгөгдөв. Анх 0.5 М концентрацитай А бодис
урвалд орж 2 минутын дараа 0.2 М үлдсэн байсан. Даалгавар:
1. Эх бодис болох А бодисын урвалд орох хурдыг илэрхийлж, дундаж хурдны утгыг
Тооцоолно уу.
a
1
UA=-d[A]dt эсвэл UA=-∆[A]∆t
b
2
UA=-∆[A]∆t=-0.2М-0.5 М2 минут = 0.15 моль∙минут-
Улаанбаатар хотын 5 өдрийн цаг агаарын мэдээг диаграммаар харуулсан байна. Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
А. Аль өдрийн дундаж температур хамгийн өндөр вэ?
.......................................................................................................................................................................
A.
Б. Аль өдөр хамгийн өндөр ба бага температурын ялгаа хамгийн их байна вэ?
........................................................................................................................................
A.
Мэндээгийн гэр бүл Бямба гаригт аялалаар явахаар төлөвлөжээ. Агаарын хэм хэр тохиромжтой байх вэ? Хариултаа тайлбарлана уу.......
.......................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
A.
Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй
.
Израйль ба Иордан улсуудын хооронд байрладаг, дэлхийн хамгийн гүн давстай нуурыг нэрлэнэ үү?..............................................................................................
Сөнөсөн тэнгис
Энэ нуур яагаад ингэж нэрлэгдэх болсон шалтгааныг баримтаар нотлон тайлбарлана уу?
..............................................................................................................................................................................................................................
Сөнөсөн тэнгис нь 300гаруй промилль давстай. Их давстай тул амьтан ургамалгүй учраас сөнөсөн тэнгис гэж нэрлэгдсэн
Зураг дээрх нуурын усны давсжилт нь ойролцоогоор 300 гаруй промилль бөгөөд энэ нь Газар дундын тэнгисийн уснаас 9 дахин илүү үзүүлэлт юм. Газар дундын тэнгисийн усны давсжилтийг тооцоолоорой.
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………
Газар дундын тэнгисын ус ойролцоогоор 33.3 промилль
Аялал жуулчлалын салбар хурдацтай өсөхийн зэрэгцээ эко аялал жуулчлал түгээмэл болж байна.Эко аялал жуулчлалын хүрээлэн буй орчны тогтвортой хөгжлийг хангах онцлогоос 2-оос доошгүй дурдан жишээгээр тайлбарлана уу?
Байгалийн унаган төрхийг хадгалах
Уламжлалт арга зан заншлыг хүндэтгэх.
Орон нутгийн иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх гм 2 оноо
Жишээ оновчтой бол 1 оноо
Доорх хүснэгтэд нэгэн кофены газрын бүтээгдэхүүний үнийн жагсаалтыг харуулсан байна.
Бүтээгдэхүүн |
Үнэ (Төгрөг) |
|
Идэх зүйл |
Бургер |
2500 |
Зүсэм пицца |
2000 |
|
Зүсэм бялуу |
1500 |
|
Уух зүйл |
Жимсний шүүс |
1000 |
Кофе |
1500 |
Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
Даваа гаригт Мандах 9000 төгрөгтэй байсан ба 1 бургер, 1 кофе авсан. Тэгвэл Мандах өөрт байсан мөнгөнийхөө хэдэн хэсгийг зарцуулсан бэ?
A.
Харин мягмар гаригт Мандах 20000 төгрөгтэй байсан ба идэх болон уух зүйл авахад өөрт байсан мөнгөний хэсгийг зарцуулсан бол Мандахын авч болох боломжит зүйлсийг жагсаан бичнэ үү?
Боломжит хувилбар |
Идэх зүйл |
Уух зүйл |
Нийт үнэ |
|||
Бургер |
Зүсэм пицца |
Зүсэм бялуу |
Жимсний шүүс |
Кофе |
||
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
A.
2 бургер + 1 жүүс
2 пицца + 2жүүс
1 пицца + 1 бялуу +1 жүүс+1 кофе
3 бялуу + 1 кофе
Тухайн газар оройны 2000 цагаас хойш бургер болон зүсэм бялууг 2.5 дахин, бусад бүтээгдэхүүнийг 20%-иар хямдруулав. Хамгийн хямд өртгөөр идэх болон уух зүйлээс
алийг авах вэ?
A.1600 төгрөгөөр 1 пицца + 1 жүүс
Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
Дэлхийн хамгийн нам дор газар оршдог, ямар нэртэй нуур байдаг вэ?
.........................................................................................................
Сөнөсөн тэнгис
Зураг 6.1- ийг ажиглаарай. Зураг дээрх нуур нь дэлхийн өөр хаана ч байхгүй онцлогтой бөгөөд, жуулчдыг ихээр татдаг ажээ. Энэ нууранд хүн живхгүй хөвж байдгийн шалтгааныг тайлбарлана уу?...................................................................
..............................................................................................................................
Давсжилт өндөртэй.Үүнээс шалтгаалан нягт ихтэй тул живэхгүй хөвдөг
Зураг дээрх нуурын усны давсжилт нь далайн усны дундаж давсжилтаас 8.6 дахин их бол ямар давсжилттай болохыг тооцоолоорой.
............................................................................................................................ ................................................................................................................
Далайн усны дундаж давсжилт,35 промилль гэж үзвэл 301 орчим промилль байна
Аялал жуулчлалын салбар хурдацтай өсөхийн зэрэгцээ эко аялал жуулчлал түгээмэл болж байна.Эко аялал жуулчлалын онцлогоос 2-оос доошгүй дурдан жишээгээр тайлбарлана уу? ...........................................................................................................................................
.......................................................................................................................
- Байгалийн унаган төрхийг хадгалах
- Орон нутгийн иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх.
- Тогтвортой хөгжлийг хангах” зэргээс 2-оос доошгүй
Дурдсан бол 2 оноо
- Оновчтой жишээ гаргасан бол 1 оноо
Доорх хүснэгтэд нэгэн кофены газрын бүтээгдэхүүний үнийн жагсаалтыг харуулсан байна.
Бүтээгдэхүүн |
Үнэ (Төгрөг) |
|
Идэх зүйл |
Бургер |
2500 |
Зүсэм пицца |
2000 |
|
Зүсэм бялуу |
1500 |
|
Уух зүйл |
Жимсний шүүс |
1000 |
Кофе |
1500
|
Дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
Даваа гаригт Энхээ 7000 төгрөгтэй байсан ба 1 бургер, 1 кофе авсан. Тэгвэл Энхээ өөрт байсан мөнгөнийхөө хэдэн хэсгийг зарцуулсан бэ?
A.
Харин мягмар гаригт Энхээ 10000 төгрөгтэй байсан ба идэх болон уух зүйл авахад өөрт байсан мөнгөний хэсгийг зарцуулсан бол Энхээгийн авч болох боломжит зүйлсийг жагсаан бичнэ үү?
Боломжит хувилбар |
Идэх зүйл |
Уух зүйл |
Нийт үнэ |
|||
Бургер |
Зүсэм пицца |
Зүсэм бялуу |
Жимсний шүүс |
Кофе |
||
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
A.
1 пицца + 1 жүүс
1 бялуу + 1кофе
Тухайн газар оройны 2000 цагаас хойш бургер болон зүсэм бялууг 2.5 дахин, бусад бүтээгдэхүүнийг 20%-иар хямдруулав. Хамгийн хямд өртгөөр идэх болон уух зүйлээс
алийг авах вэ?
A. 1600 төгрөгөөр 1 пицца + 1 жүүс
Муур өөрөөсөө 24 м-ийн зайд байгаа хулганыг хараад хөөв. Муур 1 секундэд 4.5 м, хулгана 1 секундэд 2.5 м зайг туулдаг бол дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
3 секундын дараа тэдгээрийн хоорондох зай хэдэн метр болох вэ?
A. 18 м
Муур хэдэн секундын дараа хулганыг гүйцэх вэ?
A. 12 секундын дараа
Муур хулганыг хөөж эхлэх үед хулгана үүрнээсээ 35 м зайд байсан бол хулгана мууранд баригдахгүйгээр үүрэндээ орж чадахуу? Хариултаа тайлбарлана уу.
A. Чадна.
Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
Цэгийн оронд тохирох үгийг сонгоорой. Их даралттай газраас бага даралттай газар руу урсах агаарын хөндлөн чиглэлийн хөдөлгөөнийг юу гэж нэрлэдэг вэ?
...............................................................................................................
Агаарын хөндлөн чиглэлийн урсгалыг салхи гэнэ
Яагаад экваторыг чиглэн пассат салхи салхилж байна вэ? Шалтгааныг тайлбарлана уу?
................................................................................................................................................................................................................
Экватор дээр бага даралтын бүс үүсдэг учраас агаар их даралттай хэсгээсээ бага даралттай хэсэг рүү салхилж байна
Пассат салхи, муссон салхинаас ялгарах онцлогийг тайлбарлана уу
.........................................................................................................
Муссон салхи нь улирлаар чиглэлээ өөрчилдөг бол Пассат салхи нь жилийн турш чиглэлээ өөрчлөхгүй салхилдаг
Графикийг харьцуулан ажиглаж, Баянхонгор аймгийн салхины чиглэлийн давтамж, тэдгээрийн өөрчлөлтийн учир шалтгааныг тайлбарлан дүгнэнэ үү?
.........................................................................................................................................................................................................................................................................
-бүх улиралд ихэвчлэн баруун хойноос салхилж байна
-монгол орны баруун хойно их даралтын муж оршдогийг батлаж байна
-зарим үед салхины чиглэл өөрчлөгдөж байгаа нь температур, даралт өөрчлөгдсөнтэй холбоотой гм дүгнэлт хийх
Муур өөрөөсөө 18 м-ийн зайд байгаа хулганыг хараад хөөв. Муур 1 секундэд 5.5 м, хулгана 1 секундэд 3.5 м зайг туулдаг бол дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
3 секундын дараа тэдгээрийн хоорондох зай хэдэн метр болох вэ?
A. 12 секундын дараа
Муур хэдэн секундын дараа хулганыг гүйцэх вэ?
A. 9 секундын дараа
Муур хулганыг хөөж эхлэх үед хулгана үүрнээсээ 35 м зайд байсан бол хулгана мууранд баригдахгүйгээр үүрэндээ орж чадахуу? Хариултаа тайлбарлана уу.
A. Чадна.
xA2(x)+yB2(x)=zBA3(x) гэсэн урвалыг ашиглан дараах даалгаврыг гүйцэтгэнэ үү
x,y,z-ын утга буюу коэффцентийг олно уу.
1 х=3
2 y=1
3 z=2
Урвалын тэгшитгэлийг тэнцүүлнэ үү.
A.3A2(x)+B2(x)=2BA3(x)
b. [A2]=a [B2]=b Vш=Kша3b VШ =k2a32bkшa3b = 16
A2 ба B2 бодисын концентрацыг тус бүр 2 дахин ихэсгэхэд шулуун урвалын хурд яаж өөрчлөгдөх вэ?
a.16 дахин ихсэнэ
b.Даралт концентрацтай шууд хамааралтай. (P~C)
A2(x), B2(x) BA3(x) учир бүх бодисын концентраци 3 дахин ихэссэн.
Системийн нийт даралтыг 3дахин ихэсгэхэд шулуун ба урвуу урвалын хурдны харьцаа
ямар болох вэ?
A.Vш=Kшa3b=>Kш3a3 3b=81Kш а3b
Vу= KуC2=>Kу(3c)2=9kcуc2
Урвалын температурын коэффициент γ=2 . Урвалын орчны температурыг 200С-400С өөрчилсөн бол урвалын хурд хэд дахин нэмэгдэх вэ?
A. VшVу= 819 =9:1
b. Vt20Vt10=γ4t010 =>22=4
Барилгачин байшингийн ханыг 633 ш тоосгоор барих ёстой болов. Эхний өдөр 243 ш тоосго хэрэглэсэн бол дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
А. Хоёр дахь өдөр эхний өдрөөс 1.5 дахин бага тоосго хэрэглэсэн бол хэдэн тоосго хэрэглэсэн бэ?
A. 162 ширхэг тоосго хэрэглэсэн.
Дараагийн өдрүүдэд өмнөх өдрийн -той тэнцүү хэмжээний тоосго хэрэглэж байсан бол 3 ба 4 дэх өдөр нийлээд хэдэн тоосго хэрэглэсэн бэ?
A. 180 ширхэг тоосго
В. Барилгачин хэдэн өдрийн дотор ханыг барьж дуусах вэ?
A. 5 өдөрт
Дараах хүснэгтээр бодисын стандарт нөхцөл дэх шатахын стандарт энтальпи өгөгдөв.
Бодисын томъёо, урвал |
С2Н5ОНш |
СО2(хий) |
Н2О(уур) |
СО(хий)+½ O2(xий) → СO2(xий) |
DшатH , кЖ∙моль-1 |
- 1367 |
- 394 |
- 242 |
DурвH= - 283 кЖ∙моль-1 |
Даалгавар: А. Этанол, нүүрсхүчлийн хий ба этанолын дутуу шатаж нүүрстөрөгчийн моноксид үүсэх урвалын циклийг байгуулах
A.
Б. Нүүрстөрөгчийн моноксидын үүсэхийн стандарт энтальпиг тооцоолно уу
A.DурвH0 =∑nDшатН0(эх.б) - ∑nDшатН0(бүт)=
DурвH=DүүсHо(СО2)-( DүүсHо(СО)+1/2DүүсHо(О2))
DүүсHо(СО)= DурвH-DүүсHо(СО2)+ 1/2DүүсHо(О2)=(-283-(-394)+0) кЖ/моль =111 кЖ/моль
В. Этанолын үүсэхийн стандарт энтальпийн өөрчлөлтийг олно уу
A.C2H5OH(ш)+3О2(хий)=2СО2(хий)+3Н2О(уур)
DурвH=2DүүсHо(СО2)+3DүүсHо(Н2О)-( DүүсHо(С2Н5ОН)+3DүүсHо(О2))
DүүсHо(С2Н5ОН ) =2DүүсHо(СО2)+3DүүсHо(Н2О)- DурвH-3DүүсHо(О2)=(2*(-394) +3*(-242)-(-1367)-0)Кж/моль=-147кЖ/моль
Г. Этанол хүчилтөрөгчийн дутмаг орчинд шатан нүүрстөрөгчийн моноксид ба ус үүсгэх урвалын энтальпийн өөрчлөлтийг олно уу
A.C2H5OH(ш)+2О2(хий)=2СО(хий)+3Н2О(уур)
DурвH=2DүүсHо(СО)+3DүүсHо(Н2О)- (DүүсHо(С2Н5ОН)+2DүүсHо(О2))=(2*111+3*(-242)-(-147)-0)кЖ/моль=-357 кЖ/моль
Д. Спиртэн дэнг этанолоор цэнэглэдэг бөгөөд туршилтанд 273.4 кЖ дулаан хэрэгтэй бол хичнээн тоо хэмжээтэй болон хэдэн грамм этанол хэрэгтэй вэ?
функцийн буурах завсрыг ол.
A.
B.
C.
D.
Монгол орон тектоникийн ямар хавтан дээр оршдог вэ? Зургийг ажиглаад даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
………………………………………………………………………………..................................................................................
Монгол орон Евразийн хавтан дээр оршдог
Дэлхийн газрын гадаргын хэлбэр гадаад ба дотоод хүчин зүйлийн харилцан үйлчлэлийн үр дүнд бүрэлдэн тогтдог.Газар хөдлөх, галт уул дэлбэрэх үзэгдэл нь эндоген болон экзоген үйл явцын алинд нь хамааралтай болохыг харьцуулан бичнэ үү?
:..............................................................................................................................................................................................................
Галт уул дэлбэрэх газар хөдлөх нь эндоген үйл явцад хамрагдана. Экзоген үйл явцад гадаргын хэлбэрийг өөрчлөх өгөршил, салхи усны үйл ажиллагаа зэрэг ордог.
Зураг 4.1 –г ажиглаарай. Яагаад Япон улсад газар хөдлөлт илүү олон удаа явагддагийн шалтгааныг хавтангийн хөдөлгөөнтэй холбон тайлбарлана уу? ....................................................................................................... ........................................................................................................
Япон улс нь Номхон далайн ба Евразийн хавтангийн хил зааг дээр оршдог учраас газар хөдлөлт илүү их тохиолддог
Газар хөдлөх үед яагаад “ Суу, нуугд, хүлээ” гэж сануулдаг вэ? Үйлдэл тус бүрийн анхаарах ёстой зүйлсийг тодруулна уу? ......................................
.......................................................................................................................
Суу- гэдэг нь газар хөдлөх үе аль болох сандрахгүй тайван байж. Даацын хана нурах шүүгээ гм зүйлсээс хол доош суухыг эрмэлзэх
Нуугд- юм нурж хагарах аюултай тул, бөх бат ширээ, ариун цэврийн өрөө, болон гм зүйлсийн дор нуугдах
Хүлээ- аль болох сандрахгүй байхыг хичээж юуны түрүүнд өөрийгөө гэмтсэн эсэхийг шалгах, өөртөө болон бусдад тусламж үзүүлэх, шүгэлдэх хий нефтьтэй орчинд гал гаргахгүй байх
Барилгачин байшингийн ханыг 665 ш тоосгоор барих ёстой болов. Эхний өдөр 243 ш тоосго хэрэглэсэн бол дараах алхамын дагуу асуултад хариулна уу.
А. Хоёр дахь өдөр эхний өдрөөс 1.5 дахин бага тоосго хэрэглэсэн бол хэдэн тоосго хэрэглэсэн бэ?
A. 162 ширхэг тоосго
Дараагийн өдрүүдэд өмнөх өдрийн -той тэнцүү хэмжээний тоосго хэрэглэж байсан бол 3 ба 4 дэх өдөр нийлээд хэдэн тоосго хэрэглэсэн бэ?
A. 180 ширхэг тоосго
В. Барилгачин хэдэн өдрийн дотор ханыг барьж дуусах вэ?
A. 6 өдөрт
А. Нэгэн гэр бүл НӨАТ-ын сугалаанд 200 сая төгрөг хожсон ба мөнгөө хэрхэн зарцуулсаныг доорх хүснэгтэд харууллаа. Байрыг хэдэн төгрөгөөр худалдаж авсан бэ?
Бүх мөнгөний |
Зарцуулсан байдал |
- хэсгээр |
Байр |
10% - иар |
Машин |
- хэсгээр |
Хадгаламж |
? |
Үлдсэн |
A. 150 сая
Б. Машин, Хадгаламжид нийлээд хэдэн төгрөг зарцуулсан бэ?
A. 29 сая
В. Энэ гэр бүлд хэдэн төгрөг үлдсэн бэ?
A. 21 сая
Урвалын дулааны илрэл нь урвалын бүтээгдэхүүн бодисуудын
дулааны нийлбэрээс урвалд орж байгаа эх бодисуудын дулааны нийлбэрийг хассантай тэнцүү.
Урвалын дулааны илрэлийг олохдоо холбооны энергийг ашиглан тооцоолж болдог.
Дараах холбооны энергийн тоон утгууд өгөгдөв.
Химийн холбоо |
C – C |
C – H |
C = O |
O – H |
O = O |
N ≡ N |
Холбооны энерги кЖ ∙ моль- |
347 |
413 |
745 |
467 |
495 |
945 |
Даалгавар:
А. Этаны шатах урвалын тэгшитгэлийг бичиж тэнцүүлнэ үү
A.2СН3 – СН3 + 7О2 → 4СО2 + 6Н2О
Б. Урвалд оролцож байгаа бодисуудын байгуулалтын томъёог бичнэ үү.
A.
Н Н
Н – С – С –Н О = О О = С = О Н – О – Н Н Н
В. Урвалын тэгшитгэл болон байгуулалтын томъёог ашиглан этаны шатах урвалын үед холбоо тасрахад зарцуулагдах энерги ба шинээр холбоо үүсэхэд ялгарах энергийг тооцоолж дулааны илрэлийг заана уу.
A.Холбоо тасрахад:
[2∙(6∙ 413) + (2∙347) +( 7∙495 ) ]=[ 4956+694+3465]=9115
B.Холбоо тасрахад:энерги шингээгдэнэ.Эндотерм
C.Холбоо үүсэхэд:
[8 *(-745) + (12 * (-467)] = [(- 5960)+(-5604) ] = -11564
D.Холбоо үүсэхэд энерги ялгарна. Экзотерм
Г.Дээрх тооцоогоо ашиглан этаны шатах урвалын дулааныг олж дулааны илрэлийн төрлийг заана уу
A.Г. 2СН3 – СН3(хий) + 7О2(хий) → 4СО2(хий) + 6Н2О(уур)
Еялгарсан –Е шингээгдсэн = 11564 – 9115 = 2449 кЖ
B.дулаан ялгарсан Экзотерм урвал
Д. C = O, O = O, N ≡ N холбооны аль нь их энергитэй байна вэ? Үндэслэлтэй хариулт өгнө үү.
A.Е С=О = 745 кЖ ∙ моль- , ЕО=О = 495 кЖ ∙ моль- ,
Е N ≡ N = 945 кЖ ∙ моль- хамгийн их энергитэй нь
N ≡ N холбоо байна.
А. Нэгэн гэр бүл НӨАТ-ын сугалаанд 100 сая төгрөг хожсон ба мөнгөө хэрхэн зарцуулсаныг доорх хүснэгтэд харууллаа. Байрыг хэдэн төгрөгөөр худалдаж авсан бэ?
Бүх мөнгөний |
Зарцуулсан байдал |
хэсгээр |
Байр |
25% - иар |
Машин |
хэсгээр |
Хадгаламж |
? |
Үлдсэн |
A. 60 сая
Б. Машин, Хадгаламжид нийлээд хэдэн төгрөг зарцуулсан бэ?
A. 34 сая
В. Энэ гэр бүлд хэдэн төгрөг үлдсэн бэ?
A. 6 сая
Термодинамикийн үндсэн хууль:Аливаа химийн урвалын нийт энтальпийн өөрчлөлт нь тэр урвал хэдэн шаттай, ямар механизмаар явснаас хамаарахгүй харин урвалд оролцогч бодисуудын эхний ба эцсийн төлөв байдлаас хамаарна. Үүнийг Г. Гессийн хууль гэнэ. Гессийн хуулиас хэд хэдэн мөрдлөгөө гардаг. Хүснэгт дэх өгөгдлийг ашиглан дараах даалгаврыг гүйцэтгэнэ үү.
Бодис |
Үүсэхийн энтальпи |
Урвал |
Үүсэхийн энтальпи |
Н2Ош |
DүүсH0 = -285.5 кЖ∙моль-1 |
Салмаз+O2(хий) → CO2 (хий) |
DүүсH1 = -395.4 кЖ∙моль-1 |
Н2О(уур) |
DүүсH0 = -242 кЖ∙моль-1 |
Сбал чулуу+O2(хий)= CO2(хий) |
DүүсH2 = -393.5 кЖ∙моль-1 |
1: Бодисын үүсэхийн энтальпи нь тухайн бодисын задрахын энтальпитай тооны хувьд тэнцүү гагцхүү тэмдгээрээ эсрэг байна. Шингэн байдалтай ус үүсэх ба шингэн байдалтай усны задрахын термохимийн тэгшитгэл бичнэ үү.
A.H2(хий) +½О2(хий) → Н2О(ш) DүүсH0Н2О = -285.5к кЖ∙моль
B.Н2О(ш) → H2(хий) +½О2(хий) DүүсH0Н2О = 285.5к кЖ∙моль-
2: DурвH0 =∑nDүүсН0(бүт) - ∑nDүүсН0(эх .б) томъёололыг тайлбарлан бичнэ үү.
A.
DурвH0 =∑nDүүсН0(бүт) - ∑nDүүсН0(эх .б)
Химийн урвалын стандарт энтальпийн өөрчлөлт нь нь бүтээгдэхүүн бодисын үүсэхийн стандарт энтальпийн нийлбэрээс эх бодисын үүсэхийн стандарт энтальпийн нийлбэрийг хассантай тэнцүү
3: Химийн урвалын стандарт энтальпийн өөрчлөлт нь нь эх бодисын шатахын стандарт энтальпийн нийлбэрээс бүтээгдэхүүн бодисын шатахын стандарт энтальпийн нийлбэрийг хассантай тэнцүү гэсэн бичвэрийн томъёололыг бичнэ үү.
A.DурвH0 =∑nDшатН0(эх.б) - ∑nDшатН0(бүт)
Зургийг ажиглан даалгаврыг гүйцэтгээрэй.
Уур амьсгалын өөрчлөлтөнд хамгийн их нөлөөлсөн хүчин зүйлийг нэрлээрэй
................................................................................................................................
Хүний хүчин зүйл
Зураг 3.1-г ажиглаарай. Арктикийн мөсөн бүрхэвчийн талбайд ямар өөрчлөлт гарсан байна вэ? ....................................................................................................
.......................................................................................................................
Арктикийн мөсөн бүрхэвч их хэмжээгээр багасчээ. 22 жилийн дотор гэх мэт.
Мөсөн бүрхэвчийн талбайд өөрчлөлт гарсан шалтгааныг тайлбарлана уу?
..................................................................................................................................................................................................................................................
Хүлэмжийн хий нэмэгдсэнтэй холбоотой Дулаарлын 90 хувь нь хүний буруутай үйл ажиллагаанаас болжээ
Дэлхийн дулаарлын үр дагаваруудаас дурдан, сааруулахад оруулж буй хувь нэмрээсээ санал болгоно уу? ........................................................................................................................... ...........................................................................................................................................
Цэвдэг гэснэ, далайн усны түвшин нэмэгдэнэ, биологийн олон төрөл зүйл мөхнө, гандан цөлжиж хуурайших бүс нутаг нэмэгдэнэ гэх мэт
Дулаарлыг сааруулахад оруулж буй хувь нэмрээсээ дурдах бусдад санал болгох
функцийн өсөх завсрыг ол.
A.
B.
C.
D.