He _________ a lot of responsibilities in his job as a teacher for 10 years.

• A.

  is taking

• B.

  have been taking

• C.

  been taking

• D.

  has been taking

• E.

  takes

My sister is 18 now but she _________ many medals for sport competitions.

• A.

  has been

• B.

  has had

• C.

  had had

• D.

  have has

• E.

  has having

1756-1758 оны Халх Монголд гарсан Манжийг эсэргүүцсэн бослого нь тэмцлийн ямар хэлбэрээр эхэлсэн бэ? 

• A.

  Сайн эрсийн тэмцлээр    

• B.

  Хятадын мөнгө хүүлэгч пүүсүүдийг хөөх

• C.

  Манжийн цэрэгтэй тулалдах   

• D.

  Дугуйлангийн хөдөлгөөн байгуулан тэмцэх

• E.

  Манжийн албуудыг хаяж босох  

James _________ up early in the morning then he _________ coffee every day.

• A.

  woke/drank

• B.

  wake/drink

• C.

  wakes/drinks

• D.

  wake/drinks

• E.

  wakes/drank

1688 оны “Халх – Зүүнгар”-ын дайн ямар үйл явдлаар эхэлсэн бэ?

• A.

  Түшээт ханы цэрэг Халхын баруун гарт довтлон Галданбошигтын дүү Доржжавыг хөнөөснөөр

• B.

  Хүрэн бэлчирийн чуулганд Манж Чин улсын хаан ирж оролцсоноор 

• C.

  Төвөдийн далай ламын төлөөлөгч Хүрэн бэлчирийн чуулганд хүрэлцэн ирсэнээр 

• D.

  Сэцэн хан, Засагт ханы хооронд хил хязгаарын маргаан бий болсноос

• E.

  Засагт хан, Зүүн гарын хооронд хил хязгаарын маргаан бий болсноос

They’re _________ a wedding anniversary next week.

• A.

  having

• B.

  have

• C.

  had

• D.

  has

• E.

  been having

1689 оны Манж-Оросын Нэрчүгийн гэрээний гол агуулга аль вэ?

• A.

  Байгаль нуурын зүүн талын Баргужин шивээг мэдэлдээ авах тохиролцоо

• B.

  Буриад Монголчууд Орос улсын мэдэлд бүрэн орсон   

• C.

  Байгаль нуурын баруун биед Эрхүү өвөлжөөг байгуулах тохиролцоо  

• D.

  Орос улс Эрхүү, Түнхэний шивээ орчмын нутгийг харьяандаа оруулсан 

• E.

  Үд шивээг байгуулж, бэхжүүлэх тохиролцоо

XVII зуунд Зүүнгараас Халимаг руу хэдэн удаа нүүдэл болсон бэ? 

• A.

  6 удаа

• B.

  8 удаа

• C.

  1 удаа

• D.

  4 удаа

• E.

  5 удаа

Бурхны шашнаар дамжин дорнын соёлын нөлөө Монголд нэвтэрсэн баримт аль вэ?

• A.

  Хаад ноёд асар том гэр тэрэг хэрэглэж байв

• B.

  Монголчууд үр хүүхдүүддээ гэрийн сургуулиар боловсрол олгож байв

• C.

  Хүн нас барвал чинээ чинээгээр тэмээ, морийг алж, хойлголон оршуулдаг байв

• D.

  Монголын дүрслэх урлагт “цутгуурын урлаг” гэдэг төрөл шинээр бий болов

• E.

  Монгол ноёд хан, тайш, жинон зэрэг цолыг хэрэглэж байв

The woman _________ car is parked behind the house is a doctor.

• A.

  whom

• B.

  who    

• C.

  which

• D.

  that

• E.

  whose

My father could speak English _________ when he was young.

• A.

  more fluently

• B.

  fluent

• C.

  fluenter

• D.

  fluently

• E.

  more fluent

The red car is twice _________ the black one.

• A.

  expensive

• B.

  as expensive

• C.

  as expensive as

• D.

  more expensive

• E.

  most expensive

We bought a _________ chair for our grandmother’s birthday present last week.

• A.

  antique /wooden /comfortable

• B.

  comfortable /antique /wooden

• C.

  wooden /antique /comfortable

• D.

  comfortable /wooden /antique

• E.

  antique /comfortable /wooden

Хошуу цагаан нутаг санагдах янзтай

Хошуу цагаан нутгаасаа хол явна даа, хүү чинь. Үүл нүүсэн мөнх хөх тэнгэрийн доогуур шувуу адил нисээд, шуурга болж туйлаад ч хүрэхээргүй холын газар байна. Алсын уулын оройд агаарын будан манантаж, ойрын уулын хормойд огторгуйн будан хөглөрсөн уймраа мянганы газраас ус нутгаа санах гэдэг ухаант хүмүүнд байтугай нутаг хошуу алгассан адуу малд ч байдаг эхийгээ тэмцсэн үрийн төрөлх араншин сэтгэл дотор тонгочно.

Хээлэндээ очсон унага салхи нөмөрсөн цагтаа ус нутагтаа гүйдэг гэсэн домог шахуу үнэнийг дорнын их талд санаж л явна, би. Хээрийн галуу шиг зоргоор хүний үр намайг энд алтан аягаар рашаан зооглуулж, мөнгөн царанд идээ таваглалаа ч хоног хоногоор хоргоох гэж зовох янзтай. Аяс намуун талын алиа гэнэхэн салхи хөлийн доор томолдож, амраг нэгний санаашрал сонор шүргээд буцахад алс замын бодол Алтай, Хангайдаа хулжаад, рашаан тунгалаг Туулаа аргагүй санаж цангах юм. Долоон бурхан одондоо долоон шөнөө манууллаа, дорнын буурал сарыг долоон шөнө сэрээлээ. Гэвч явдал замын надад яарч буцах гэр минь байна, явган нүцгэн ч гэлээ очоод жаргах оромж минь хүлээнэ.

Хүний газрын шуугианд чих дөжирч явахдаа өөрийн нутгийн заримтай мэнд сольж амжлаа. Бидний цөөхөн монголчууд яргуй хөөсөн ямаа шиг бэлэн тансгийг эрээд, хорвоогоор тарчихсан юм уу даа. Мөр зүгээрээ яваа бол миний дүү нар сайн сан. Гэтэл ойворгон зарим ухаантан, гэм тарьсан эх орны гэмгүй хөөрхий нэгэн шиг харийн хүний чихэнд унасан газар, угаасан усаа гоочлох нь юу сан. Өрөөлийн газар явахдаа худлаа ч гэсэн нутгаа магт гэх үг сургаал айлдам хөх амтай тийм хүмүүс хөлийн доор хөглөрөх нь ичиг. Атга будаа шүтэж, ам даавуунд хууртдаг алаг энэ хорвоод хүн чанараа гээж, хаана шургахаа мэдэхгүй, өсөж төрснөө мартах шахсан хүмүүний үрийг хараад, халаглаж өрөвдөх ч багадна. Адаглаад, агаар салхи нь эм алтан нутгаа магтдаггүй юмаа гэхэд үхэхийн цагт ясаа тавих алга дарам газар минь тэнгэрийн алс хаяанд бий гэж ухаанаа аргадаж, сэтгэлээ хуур, дүү минь. Чамд буян болно. Хошуу цагаан нутгаа санах л янзтай, холын цэнхэр нутагтаа өвгөн ах нь харьсугай.

Аяс намрын салхи нутаг зүгээс бөмбөрч, аян замын намайг дуудан хөтлөн байнам. Хээрийн цэцэгсээр энгэрээ гоёж, хөх буурал зэрэглээнд өдөржин бүүвэйлүүлж өнждөг нутаг зүгийн салхи намайг ч чамайг ч дууднам бус уу.

С. Пүрэв

Эхийн сэдвийг сонгоорой.

• A.

  Унасан газар, угаасан усаа гоочилдог тухай

• B.

  Хүн амьтангүй л төрсөн нутгаа зорьдог тухай

• C.

  Ам даавуунд хууртдаг хүн чанарын тухай

• D.

  Явдал замын аянаас яарч буцах тухай

• E.

  Ойрын ууланд будан хөглөрдөг тухай

Tom is _________ person than his classmates.

• A.

  more jealous

• B.

  jealous

• C.

  most jealous

• D.

  the most jealous

• E.

  jealously

Хошуу цагаан нутаг санагдах янзтай

Хошуу цагаан нутгаасаа хол явна даа, хүү чинь. Үүл нүүсэн мөнх хөх тэнгэрийн доогуур шувуу адил нисээд, шуурга болж туйлаад ч хүрэхээргүй холын газар байна. Алсын уулын оройд агаарын будан манантаж, ойрын уулын хормойд огторгуйн будан хөглөрсөн уймраа мянганы газраас ус нутгаа санах гэдэг ухаант хүмүүнд байтугай нутаг хошуу алгассан адуу малд ч байдаг эхийгээ тэмцсэн үрийн төрөлх араншин сэтгэл дотор тонгочно.

Хээлэндээ очсон унага салхи нөмөрсөн цагтаа ус нутагтаа гүйдэг гэсэн домог шахуу үнэнийг дорнын их талд санаж л явна, би. Хээрийн галуу шиг зоргоор хүний үр намайг энд алтан аягаар рашаан зооглуулж, мөнгөн царанд идээ таваглалаа ч хоног хоногоор хоргоох гэж зовох янзтай. Аяс намуун талын алиа гэнэхэн салхи хөлийн доор томолдож, амраг нэгний санаашрал сонор шүргээд буцахад алс замын бодол Алтай, Хангайдаа хулжаад, рашаан тунгалаг Туулаа аргагүй санаж цангах юм. Долоон бурхан одондоо долоон шөнөө манууллаа, дорнын буурал сарыг долоон шөнө сэрээлээ. Гэвч явдал замын надад яарч буцах гэр минь байна, явган нүцгэн ч гэлээ очоод жаргах оромж минь хүлээнэ.

Хүний газрын шуугианд чих дөжирч явахдаа өөрийн нутгийн заримтай мэнд сольж амжлаа. Бидний цөөхөн монголчууд яргуй хөөсөн ямаа шиг бэлэн тансгийг эрээд, хорвоогоор тарчихсан юм уу даа. Мөр зүгээрээ яваа бол миний дүү нар сайн сан. Гэтэл ойворгон зарим ухаантан, гэм тарьсан эх орны гэмгүй хөөрхий нэгэн шиг харийн хүний чихэнд унасан газар, угаасан усаа гоочлох нь юу сан. Өрөөлийн газар явахдаа худлаа ч гэсэн нутгаа магт гэх үг сургаал айлдам хөх амтай тийм хүмүүс хөлийн доор хөглөрөх нь ичиг. Атга будаа шүтэж, ам даавуунд хууртдаг алаг энэ хорвоод хүн чанараа гээж, хаана шургахаа мэдэхгүй, өсөж төрснөө мартах шахсан хүмүүний үрийг хараад, халаглаж өрөвдөх ч багадна. Адаглаад, агаар салхи нь эм алтан нутгаа магтдаггүй юмаа гэхэд үхэхийн цагт ясаа тавих алга дарам газар минь тэнгэрийн алс хаяанд бий гэж ухаанаа аргадаж, сэтгэлээ хуур, дүү минь. Чамд буян болно. Хошуу цагаан нутгаа санах л янзтай, холын цэнхэр нутагтаа өвгөн ах нь харьсугай.

Аяс намрын салхи нутаг зүгээс бөмбөрч, аян замын намайг дуудан хөтлөн байнам. Хээрийн цэцэгсээр энгэрээ гоёж, хөх буурал зэрэглээнд өдөржин бүүвэйлүүлж өнждөг нутаг зүгийн салхи намайг ч чамайг ч дууднам бус уу.

С. Пүрэв

Эхийн агуулгын уялдааг үйл үгээр зөв дараалуулсныг олно уу.

• A.

  дуудах, хүлээх, өрөвдөх, тонгочих

• B.

  өрөвдөх, тонгочих, хүлээх, дуудах

• C.

  тонгочих, хүлээх, өрөвдөх, дуудах

• D.

  тонгочих, хүлээх, дуудах, өрөвдөх

• E.

  аргадах, айлдах, хулжих, уймрах

Дараах шашин, соёлын зүтгэлтнүүдээс хэн Эрдэнэзуу хийдийг байгуулсан бэ?

• A.

  Манзушир хутагт 

• B.

  Автай сайн хан

• C.

  Нэйж Тойн 

• D.

  Зая бандида Лувсанпэрэнлэй

• E.

  Түмэдийн Алтан хан

Монголд бурхны шашин дэлгэрэхэд нөлөөлсөн гадаад хүчин зүйлийг олно уу.

• A.

  Шашинг нэвтрүүлэхийн тулд улсаас эдийн засгийн дэмжлэг үзүүлсэн

• B.

  Улсаас лам нарын эрх, дархыг хуульчлан баталж, дэмжих бодлого явуулсан 

• C.

  Бөөгийн хойлголох ёсыг халж хүн нас барахад амьтны амь таслахыг хориглосон нь олны сэтгэлд нийцэв 

• D.

  Бурхны шашны шар, улааны урсгалууд өөрсдийн нөлөөг дэлгэрүүлэхээр өрсөлдөж байсан

• E.

  Монголын эрх баригчид ард олныг оюун санааны хувьд нэгтгэх зорилготой байсан

1368 онд Тогоонтөмөр хаан эх нутагтаа буцаж, Дайду хот аль улсад эзлэгдсэн бэ? 

• A.

  Манж Чин улс

• B.

  Мин улс

• C.

  Хятад улс

• D.

  Дундад Иргэн улс

• E.

  Чусон улс

Батмөнх даян хаанаас Арын 7 отгийг хэн өвлөн авсан бэ?

• A.

  Ашихай

• B.

  Алчуболд

• C.

  Гэрсэнз

• D.

  Барсболд

• E.

  Төрболд

Мин улстай найрамдлын гэрээ байгуулж, Урианхан түмнийг 6 удаа довтлон, Хөх нуур, Ойрадыг эрхэндээ оруулж, дотоодын зөрчлийг намжаасан түүхэн зүтгэлтнийг сонгоно уу.  

• A.

  Түмэн засагт  хаан  

• B.

  Эсэн тайш

• C.

  Батмөнх даян хаан 

• D.

  Түмэдийн Алтан хан

• E.

  Лигдэн

1388-1400 оны хооронд Монголд таван хаан суусан нь бүгд цаг бусаар хорвоог орхисон байна. Дээрх баримтаас улс төрийн хямрал гүнзгийрсэн шалтгааныг олно уу.

• A.

  Эзлэгдсэн орнуудын бослого тэмцэл болсон

• B.

  Шарын шашин дэлгэрсний сөрөг нөлөөлөл байсан

• C.

  Чадварлаг удирдагч төрөн гарахгүй байсан    

• D.

  Эзэн, харьяатын ёс бэхжсэн

• E.

  Ноёдын бие даах эрмэлзлэл ихэссэн

XV зууны эхэн үеэс Монголын улс төрийн нэгдмэл байдал сулран, доройтож, зүүн, баруун Монгол хэмээн хуваагдан тэмцэлдэх болсны гадаад шалтгааныг олно уу?    

• A.

  Мин улсын хагалган бутаргах бодлого

• B.

  Шарын шашин дэлгэрсэн үйл явдал болсон

• C.

  Эзлэгдсэн орнуудын бослого тэмцэл болсон

• D.

  Мянгатын тогтолцоонд шилжсэн үйл явдал болсон

• E.

  Ноёдын бие даах эрмэлзлэл ихэссэн

Дундад азийн түүхч Абул Гази Бахадур “Монголын эзэнт гүрний тухайд” хэлэхдээ “Иран, Тураны хоорондох бүх улс оронд урьд байгаагүй энх амгалан үе ирэв. Толгой дээрээ сагс алт тавиад дорноос өрнө тийш цор ганцаар аялан явах бүрэн боломжтой ажгуу” хэмээжээ. Уг сурвалжид ямар үйл явдлын тухай өгүүлж байна вэ?                                             

• A.

  Монголын эзэнт гүрэн дорноос өрнө тийш асар уудам нутгийг эрхшээж байсан тухай

• B.

  Ази, Европын хүн ард амар тайван, аж төрж байсан тухай

• C.

  Иран болон Турины хооронд худалдаа арилжаа цэцэглэн хөгжиж байсан тухай

• D.

  Монголын эзэнт гүрний нэгдсэн захиргаанд орсноор энх тайван тогтсон тухай   

• E.

  Дайн самуун, дээрэм тонуулгүй амар тайван болсон тухай

Ил хаант улсын газар нутагт өнөөгийн аль улсууд хамаарах вэ?

• A.

  Хятад, Солонгос, Бирм

• B.

  Иран, Ирак, Азербайжан, Турк 

• C.

  Иран, Ирак, Азарбайжан, Хятад

• D.

  Казакстан, Монгол, Киргизстан    

• E.

  Гүрж, Армен, Орос, Турк

Уншихдаа онцолсон үгсийн бичлэгийг ажиглаад, бүгдийг зөв бичсэн хэсгийг

      сонгоорой.

• A.

• B.

• C.

• D.

• E.

Цагадайн улсын нийслэлийг сонгоно уу. 

• A.

  Марага

• B.

  Тебриз

• C.

  Дайду

• D.

  Сарай

• E.

  Алмалиг

Чингис хаан эцэг өвгөдийн гэрээсийг биелүүлж олон жилийн “өшил өшин, хясал хясахаар” их цэргийн хүчээр аль улс руу довтолсон бэ?

• A.

  Сүн улс

• B.

  Тангуд улс

• C.

  Алтан улс

• D.

  Хорезм улс

• E.

  Хар Хятан улс

1 ба 2 жагсаалтыг ямар шалгуураар гаргасан бэ?                                                      

     1. Хэрэйд, Найман, Онгуд

     2. Монгол, Татар, Мэргид

• A.

  Эрхлэх аж ахуйн онцлогоор

• B.

  Засаг захиргааны бүтцээр

• C.

  Угсаа гарвалын ялгаагаар

• D.

  Шашин, шүтлэгийн ялгаагаар

• E.

  Засаглалын хэлбэрээр 

Монгол аймгууд аж ахуйн хувьд талын малчин, ойн анчин хэмээх хоёр бүлэгт хуваагддаг. Талын малчин аймгууд ямар хавсарга аж ахуй эрхэлдэг вэ?

• A.

  Цаа буга, аргаль, сарлаг гаршуулан, сүү шимийг нь хүртэх  

• B.

  Ан гөрөө, газар тариалан эрхэлж ашиг шимийг нь хүртэх 

• C.

  Үслэг эдлэл, үнэт чулууны худалдаа эрхлэх 

• D.

  Загас агнуур болон шаазан, ваар урлал эрхлэх

• E.

  Эсгий ширэх, гар урлалын аж ахуй эрхлэх

XI-XII зууны Монгол аймгуудаас аль нь Алтан улсын хойд хилийг сэргийлэн хамгаалах үүрэг гүйцэтгэж байсан бэ?

• A.

  Тайчууд

• B.

  Ойн иргэд

• C.

  Онгуд

• D.

  Хонгирад

• E.

  Татар

Хошуу цагаан нутаг санагдах янзтай

Хошуу цагаан нутгаасаа хол явна даа, хүү чинь. Үүл нүүсэн мөнх хөх тэнгэрийн доогуур шувуу адил нисээд, шуурга болж туйлаад ч хүрэхээргүй холын газар байна. Алсын уулын оройд агаарын будан манантаж, ойрын уулын хормойд огторгуйн будан хөглөрсөн уймраа мянганы газраас ус нутгаа санах гэдэг ухаант хүмүүнд байтугай нутаг хошуу алгассан адуу малд ч байдаг эхийгээ тэмцсэн үрийн төрөлх араншин сэтгэл дотор тонгочно.

Хээлэндээ очсон унага салхи нөмөрсөн цагтаа ус нутагтаа гүйдэг гэсэн домог шахуу үнэнийг дорнын их талд санаж л явна, би. Хээрийн галуу шиг зоргоор хүний үр намайг энд алтан аягаар рашаан зооглуулж, мөнгөн царанд идээ таваглалаа ч хоног хоногоор хоргоох гэж зовох янзтай. Аяс намуун талын алиа гэнэхэн салхи хөлийн доор томолдож, амраг нэгний санаашрал сонор шүргээд буцахад алс замын бодол Алтай, Хангайдаа хулжаад, рашаан тунгалаг Туулаа аргагүй санаж цангах юм. Долоон бурхан одондоо долоон шөнөө манууллаа, дорнын буурал сарыг долоон шөнө сэрээлээ. Гэвч явдал замын надад яарч буцах гэр минь байна, явган нүцгэн ч гэлээ очоод жаргах оромж минь хүлээнэ.

Хүний газрын шуугианд чих дөжирч явахдаа өөрийн нутгийн заримтай мэнд сольж амжлаа. Бидний цөөхөн монголчууд яргуй хөөсөн ямаа шиг бэлэн тансгийг эрээд, хорвоогоор тарчихсан юм уу даа. Мөр зүгээрээ яваа бол миний дүү нар сайн сан. Гэтэл ойворгон зарим ухаантан, гэм тарьсан эх орны гэмгүй хөөрхий нэгэн шиг харийн хүний чихэнд унасан газар, угаасан усаа гоочлох нь юу сан. Өрөөлийн газар явахдаа худлаа ч гэсэн нутгаа магт гэх үг сургаал айлдам хөх амтай тийм хүмүүс хөлийн доор хөглөрөх нь ичиг. Атга будаа шүтэж, ам даавуунд хууртдаг алаг энэ хорвоод хүн чанараа гээж, хаана шургахаа мэдэхгүй, өсөж төрснөө мартах шахсан хүмүүний үрийг хараад, халаглаж өрөвдөх ч багадна. Адаглаад, агаар салхи нь эм алтан нутгаа магтдаггүй юмаа гэхэд үхэхийн цагт ясаа тавих алга дарам газар минь тэнгэрийн алс хаяанд бий гэж ухаанаа аргадаж, сэтгэлээ хуур, дүү минь. Чамд буян болно. Хошуу цагаан нутгаа санах л янзтай, холын цэнхэр нутагтаа өвгөн ах нь харьсугай.

Аяс намрын салхи нутаг зүгээс бөмбөрч, аян замын намайг дуудан хөтлөн байнам. Хээрийн цэцэгсээр энгэрээ гоёж, хөх буурал зэрэглээнд өдөржин бүүвэйлүүлж өнждөг нутаг зүгийн салхи намайг ч чамайг ч дууднам бус уу.

С. Пүрэв

Ойролцоо утгатай хэлц бүхий хэсгийг олоорой.

• A.

  атга будаа - алга дарам газар

• B.

  сэтгэл тонгочих - сэтгэлээ хуурах

• C.

  явган нүцгэн - мөр зүг

• D.

  ухаанаа аргадах - ясаа тавих

• E.

  чих дөжрөх - шургахаа мэдэхгүй

Эртний улсуудын түүхэнд холбогдох археолгийн олдвор олдсон газар, хөшөө дурсгалуудыг улстай нь  зөв харгалзуулна уу?                                                                                                                

1. Хүннү                                               a. Ховд аймаг Эрдэнэбүрэн сум Цамбагарав уулын хуягт морин цэргийн хадны зураг

2. Жужан                                             b. Архангай аймаг Хашаат сум Култегин жанжны хөшөө

3. Түрэг                                               с. Хэнтий аймгийн Баян-Адарга сумын Дуурлиг нарсны булш нар саран хэлбэрт алтан ялтсан чимэг

• A.

  1b 2c 3a

• B.

  1a 2c 3b

• C.

  1a 2b 3c

• D.

  1c 2a 3b

• E.

  1b 2a 3c

Уйгар улсад бурхны шашин дэлгэрч байсан ч Уйгарын хаад аль шашныг ивээлдээ авсан бэ?

• A.

  Манихейн

• B.

  Бөөгийн

• C.

  Күнзийн сургаал

• D.

  Христийн Несторын

• E.

  Лалын

Хошуу цагаан нутаг санагдах янзтай

Хошуу цагаан нутгаасаа хол явна даа, хүү чинь. Үүл нүүсэн мөнх хөх тэнгэрийн доогуур шувуу адил нисээд, шуурга болж туйлаад ч хүрэхээргүй холын газар байна. Алсын уулын оройд агаарын будан манантаж, ойрын уулын хормойд огторгуйн будан хөглөрсөн уймраа мянганы газраас ус нутгаа санах гэдэг ухаант хүмүүнд байтугай нутаг хошуу алгассан адуу малд ч байдаг эхийгээ тэмцсэн үрийн төрөлх араншин сэтгэл дотор тонгочно.

Хээлэндээ очсон унага салхи нөмөрсөн цагтаа ус нутагтаа гүйдэг гэсэн домог шахуу үнэнийг дорнын их талд санаж л явна, би. Хээрийн галуу шиг зоргоор хүний үр намайг энд алтан аягаар рашаан зооглуулж, мөнгөн царанд идээ таваглалаа ч хоног хоногоор хоргоох гэж зовох янзтай. Аяс намуун талын алиа гэнэхэн салхи хөлийн доор томолдож, амраг нэгний санаашрал сонор шүргээд буцахад алс замын бодол Алтай, Хангайдаа хулжаад, рашаан тунгалаг Туулаа аргагүй санаж цангах юм. Долоон бурхан одондоо долоон шөнөө манууллаа, дорнын буурал сарыг долоон шөнө сэрээлээ. Гэвч явдал замын надад яарч буцах гэр минь байна, явган нүцгэн ч гэлээ очоод жаргах оромж минь хүлээнэ.

Хүний газрын шуугианд чих дөжирч явахдаа өөрийн нутгийн заримтай мэнд сольж амжлаа. Бидний цөөхөн монголчууд яргуй хөөсөн ямаа шиг бэлэн тансгийг эрээд, хорвоогоор тарчихсан юм уу даа. Мөр зүгээрээ яваа бол миний дүү нар сайн сан. Гэтэл ойворгон зарим ухаантан, гэм тарьсан эх орны гэмгүй хөөрхий нэгэн шиг харийн хүний чихэнд унасан газар, угаасан усаа гоочлох нь юу сан. Өрөөлийн газар явахдаа худлаа ч гэсэн нутгаа магт гэх үг сургаал айлдам хөх амтай тийм хүмүүс хөлийн доор хөглөрөх нь ичиг. Атга будаа шүтэж, ам даавуунд хууртдаг алаг энэ хорвоод хүн чанараа гээж, хаана шургахаа мэдэхгүй, өсөж төрснөө мартах шахсан хүмүүний үрийг хараад, халаглаж өрөвдөх ч багадна. Адаглаад, агаар салхи нь эм алтан нутгаа магтдаггүй юмаа гэхэд үхэхийн цагт ясаа тавих алга дарам газар минь тэнгэрийн алс хаяанд бий гэж ухаанаа аргадаж, сэтгэлээ хуур, дүү минь. Чамд буян болно. Хошуу цагаан нутгаа санах л янзтай, холын цэнхэр нутагтаа өвгөн ах нь харьсугай.

Аяс намрын салхи нутаг зүгээс бөмбөрч, аян замын намайг дуудан хөтлөн байнам. Хээрийн цэцэгсээр энгэрээ гоёж, хөх буурал зэрэглээнд өдөржин бүүвэйлүүлж өнждөг нутаг зүгийн салхи намайг ч чамайг ч дууднам бус уу.

С. Пүрэв

Бүгд хүндэтгэлийн үг бүхий хэсгийг сонгоно уу.

• A.

  оромж, дөжирч, гэм

• B.

  монголчууд, сонор, бурхан

• C.

  араншин, сэтгэл, рашаан

• D.

  сонор, зооглох, айлдах

• E.

  сонор, зооглох, буян

Хошуу цагаан нутаг санагдах янзтай

Хошуу цагаан нутгаасаа хол явна даа, хүү чинь. Үүл нүүсэн мөнх хөх тэнгэрийн доогуур шувуу адил нисээд, шуурга болж туйлаад ч хүрэхээргүй холын газар байна. Алсын уулын оройд агаарын будан манантаж, ойрын уулын хормойд огторгуйн будан хөглөрсөн уймраа мянганы газраас ус нутгаа санах гэдэг ухаант хүмүүнд байтугай нутаг хошуу алгассан адуу малд ч байдаг эхийгээ тэмцсэн үрийн төрөлх араншин сэтгэл дотор тонгочно.

Хээлэндээ очсон унага салхи нөмөрсөн цагтаа ус нутагтаа гүйдэг гэсэн домог шахуу үнэнийг дорнын их талд санаж л явна, би. Хээрийн галуу шиг зоргоор хүний үр намайг энд алтан аягаар рашаан зооглуулж, мөнгөн царанд идээ таваглалаа ч хоног хоногоор хоргоох гэж зовох янзтай. Аяс намуун талын алиа гэнэхэн салхи хөлийн доор томолдож, амраг нэгний санаашрал сонор шүргээд буцахад алс замын бодол Алтай, Хангайдаа хулжаад, рашаан тунгалаг Туулаа аргагүй санаж цангах юм. Долоон бурхан одондоо долоон шөнөө манууллаа, дорнын буурал сарыг долоон шөнө сэрээлээ. Гэвч явдал замын надад яарч буцах гэр минь байна, явган нүцгэн ч гэлээ очоод жаргах оромж минь хүлээнэ.

Хүний газрын шуугианд чих дөжирч явахдаа өөрийн нутгийн заримтай мэнд сольж амжлаа. Бидний цөөхөн монголчууд яргуй хөөсөн ямаа шиг бэлэн тансгийг эрээд, хорвоогоор тарчихсан юм уу даа. Мөр зүгээрээ яваа бол миний дүү нар сайн сан. Гэтэл ойворгон зарим ухаантан, гэм тарьсан эх орны гэмгүй хөөрхий нэгэн шиг харийн хүний чихэнд унасан газар, угаасан усаа гоочлох нь юу сан. Өрөөлийн газар явахдаа худлаа ч гэсэн нутгаа магт гэх үг сургаал айлдам хөх амтай тийм хүмүүс хөлийн доор хөглөрөх нь ичиг. Атга будаа шүтэж, ам даавуунд хууртдаг алаг энэ хорвоод хүн чанараа гээж, хаана шургахаа мэдэхгүй, өсөж төрснөө мартах шахсан хүмүүний үрийг хараад, халаглаж өрөвдөх ч багадна. Адаглаад, агаар салхи нь эм алтан нутгаа магтдаггүй юмаа гэхэд үхэхийн цагт ясаа тавих алга дарам газар минь тэнгэрийн алс хаяанд бий гэж ухаанаа аргадаж, сэтгэлээ хуур, дүү минь. Чамд буян болно. Хошуу цагаан нутгаа санах л янзтай, холын цэнхэр нутагтаа өвгөн ах нь харьсугай.

Аяс намрын салхи нутаг зүгээс бөмбөрч, аян замын намайг дуудан хөтлөн байнам. Хээрийн цэцэгсээр энгэрээ гоёж, хөх буурал зэрэглээнд өдөржин бүүвэйлүүлж өнждөг нутаг зүгийн салхи намайг ч чамайг ч дууднам бус уу.

С. Пүрэв

Үгийн утгыг зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.

1. хошуу                                 a. орогнох байр, сууц

2. хээл                                    b. ялтгар том таваг

3. оромж                                 c. хуучны засаг захиргааны хуваарилалт

4. цар                                      d. эм мал адгуусны хэвэл дотор тогтсон үр

• A.

  1c, 2d, 3b, 4a                          

• B.

  1c, 2d, 3a, 4b  

• C.

  1d, 2c, 3a, 4b

• D.

  1a, 2d, 3c, 4b

• E.

  1b, 2d, 3a, 4c

Сяньбигийн нэг салбар Шар мөрөн, Ляоси орчмоор нутагласан ба тэднийг IV зууны сүүлээр    Хятан хэмээн нэрлэх болжээ. Энэ баримт ямар утга санаа илэрхийлж байна вэ?

• A.

  Хятаны өвөг дээдэс Ляоси орчимд нутаглаж байсныг 

• B.

  Хятанчууд анх Сяньби хэмээн нэрлэгдэж байсныг

• C.

  Хятаны өвөг дээдэс Шар мөрөнд орчимд нутаглаж байсныг  

• D.

  Хятанчууд өмнө зүгт нутаглаж байсныг 

• E.

  Сяньби ба Хятан улсууд угсаа гарвал нэг болохыг  

Сяньбигийн зарим аймгууд Цагаан хэрмийн дотор суурьшиж 304 оноос Хятадад өөрийн улсуудыг байгуулсан байна. Уг оныг зууны тоололд шилжүүлнэ үү.

• A.

  НТӨ III зууны II хагас 

• B.

  НТӨ IV зууны I хагас 

• C.

  НТ III зууны I хагас 

• D.

  НТ IV зууны I хагас

• E.

  НТ III зууны II хагас

Энзимийн бүтэц болон ажиллах зарчмыг зурагт харуулжээ. Зургийг ажиглан энзимийн бүтцийн хэсгийн нэр болон тайлбарыг зөв харгалзуулсан дугаарыг олно уу.

• A.

  1-B-I, 2-A-II, 3-C-IV, 4-D-III

• B.

  1-C-II, 2-D-IV, 3-A-I, 4-B-III

• C.

  1-D-IV, 2-C-I, 3-B-II, 4-A-III

• D.

  1-D-IV, 2-C-I, 3-A-III, 4-B-II

• E.

  1-D-III, 2-B-II, 3-C-IV, 4-A-I

Жужан улс мөхсөн гол шалтгаан нь юу вэ?

• A.

  Хаан ширээний төлөөх тэмцэл  

• B.

  Алтайн Түрэгүүдийн бослого

• C.

  Олон жил үргэлжилсэн ган зуд

• D.

  Тоба Вэй улсын довтолгоо

• E.

  Жужанчууд суурин соёлд автсанаас