Соёлын даяаршил нь нийгэмд олон талын боломжийг олгодог. Өгүүлбэрийн эхлэлийг тохирох төгсгөлтэй нь харгалзуулна уу.

• A.

  a2, b1, c3, d4

• B.

  a2, b4, c1, d3

• C.

  a3, b4, c1, d2

• D.

  a4, b1, c2, d3

• E.

  a3, b2, c4, d1

Соёлуудын нэгдэн нягтрах үзэгдлийг бүхэлд нь ................... гэсэн ойлголтоор илэрхийлдэг. Цэгийн оронд тохирох утгыг нөхнө үү.

• A.

  соёлын аялал жуулчлал

• B.

  соёлын эрх чөлөө

• C.

  соёлын үйлдвэрлэл

• D.

  соёлын даяаршил

• E.

  соёлын орон зай

Соёлын үйлдвэрлэлд оюуны өмч, зохиогчийн эрхтэй холбоотой бүтээл туурвил, үйлчилгээнээс аль нь багтахгүй вэ?

• A.

  кино урлаг

• B.

  дизайн, дүрслэх урлаг

• C.

  архитектур

• D.

  тайзны урлаг

• E.

  уламжлалт анагаах ухаан

Доорх соёлын түүхэн хэв маягаас аж ахуй эрхлэлтийг шалгуур болгосон ангилалд багтах төлөөллийг олно уу.                                                                                   

1. ан агнуур

2. түүвэрлэгчдийн соёл

3. нүүдэлчдийн соёл

4. газар тариаланчдын соёл

5. өрнийн

6. дорнын

• A.

  1, 2, 3, 4

• B.

  1, 3, 4, 5

• C.

  1, 2, 4, 6

• D.

  1, 3, 4, 6

• E.

  1, 2, 3, 5

“Соёлын бүтээгч, хэрэглэгч нь өөр өөр байж болно” гэсэн шалгуур үзүүлэлтээр соёлыг хэрхэн ангилан судалдаг вэ?

• A.

  ёс суртахууны, шашны

• B.

  эртний, дундад, орчин үеийн

• C.

  нэг хэв загварын, олон хэв загварын

• D.

  олон улсын, улс үндэстний

• E.

  олонхийн, зонхилох, дэд соёл

Миний дүү Бат аавын бүсээр шилбүүрдэн тоглож байгаад ээжид зэмлүүлэв. Үүнийг хараад, аав дүү, бид хоёрт бүсээ дээдлэхийн утга учрын талаар ярьж өглөө. “Монгол хүн бүсийг сүлд хийморь гэж үздэг. Тиймээс бүсээ дутуу бүслэн алдруулан, чирч явахыг цээрлэдэг, бүсээ чанга бүслэхийг төв чангын ................... гэх ба бүсний үзүүрийг өмнө талдаа гарган ороож, нөгөө үзүүрийг мөн урдаа шингээж уяна. Бүсээ гутал өмдөн дээрээ тавих буюу бүсний дээгүүр алхах гишгэхийг цээрлэдэг. Бүс, малгайтай хүн бол хэн ч халдашгүй чөлөөт иргэн гэсэн утгыг илтгэдэг” хэмээн ярьсан юм. Цэгийн оронд тохирох утгыг нөхнө үү.

• A.

  мэдлэг

• B.

  бэлгэдэл

• C.

  хэм хэмжээ

• D.

  үнэлэмж

• E.

  ёс заншил

Бүтэц-чиг үүргийн онолын үүднээс нийгмийн давхраажилтыг судалсан судлаач Т. Парсонсын жишээ загвар аль нь вэ?

• A.

  Дэлгүүрийн эзэн, эмчийг нэр хүндээр өөрөөсөө илүү гэж үзвэл түүнийг дэлгүүрийн эзнээс дээд ангид оруулж судална.

• B.

  Ер бусын хүчинтэй харилцахыг онцгой чухал гэж үзэх нийгэмд шашны зүтгэлтэн, санваартан, бөө, шидтэний байр суурь илүү өндрөөр үнэлэгдэнэ.

• C.

  Байгууллагад хувь хүмүүс материаллаг урамшуулал авах, эрх чөлөөтэй байх, нэр хүндтэй байх, чөлөөт цаг ихтэй байх зэрэг олон янзын ашиг сонирхолтой байна.

• D.

  Их хэмжээний баялгийг шинээр олж авсан баяныг бус, харин ядуурч хоосорсон язгууртныг хүмүүс илүүтэй хүндэтгэдэг.

• E.

  Ажил мэргэжлийн нэр хүндийн зэрэглэлийг тухайн хүний боловсрол, орлогын хэмжээгээр тодорхойлдог.

Нийгмийн давхраажилтыг судлах шүүмжлэлт онолын гол хандлагыг тэмдэглэнэ үү.

• A.

  Бүх нийгэмд байр суурийн нэр хүндээс хамаарсан шатлал оршин байдаг.

• B.

  Нэр хүнд, ажил мэргэжлийн байр суурийн ялгарал бол нийгмийн давхраажилтийн суурь шалтгаан мөн

• C.

  Өмч болон эрх мэдлийн ялгарал байх бөгөөд төр нь ноёрхогч ангийн эрх ашгийг хэрэгжүүлэхэд үйлчилж байдаг

• D.

  Хөдөлмөрийн хуваарь нийгмийн зохион байгуулалтын үндэс болохын зэрэгцээ тэгш бус байдалд хүрэх үндсэн шалтгаан мөн

• E.

  Нийгмийн давхраажилт бол уламжлал, тогтсон байдлаас шалтгаалан өөрөө жам ёсоор оршин тогтнодог үзэгдэл мөн

Хүний биеийн дотоод шүүрлийн булчирхай нь бие махбодын дотоод орчны тэнцвэрийг зохицуулж байдаг. Өгөгдсөн бүдүүвчид тохирох булчирхайн нэр ба үүргийг зөв тохируулсан мөрийг сонгоно уу.

• A.

  андроген   дархлааны эсүүдийг идэвхжүүлэх

• B.

  эстроген    цусан дахь глюкозыг хянах

• C.

  инсулин   бодисын солилцооны идэвхийг зохицуулах

• D.

   тестостерон   бэлгийн даавар ялгаруулахыг өдөөх

• E.

  гонадотропин    ясны өсөлтийг зохицуулах

Бөөрний түүдгэнцэрт цуснаас шүүгдэж тахир сувганцарт үүссэн анхдагч шээсний найрлага дахь  бодисуудыг зөв илэрхийлсэн мөрийг сонгоно уу.

• A.

  х  х  √  √  х

• B.

  х  √  √  х  √

• C.

  х  х  х  х  х

• D.

  √  √  √  √  √

• E.

  √  х  √  √  √

Хүний биеийн зурагт өгөгдсөн “III” дугаартай ялгаруулах тогтолцооны бүтцийг нэрлэж,  гүйцэтгэх үүрэгтэй нь зөв харгалзуулсан хувилбарыг олно уу.      

• A.

  III-1-d

• B.

  III-2-e

• C.

  III-4-a

• D.

  III-5-c

• E.

  III-3-b

Лабораторийн шинжилгээний хэвийн үзүүлэлтэнд үндэслэн дараах хариунаас өөрчлөлттэй  хүний үзүүлэлтийг сонгоорой.   

• A.

  2, 4

• B.

  1, 3

• C.

  3, 5

• D.

  2, 5

• E.

  1, 4

Таван сурагчийн зүрхний цохилтын тоог ижил зайнд гүйхээс өмнө болон гүйж ирсэн даруйд хэмжиж үр дүнг графикаар харуулжээ. Аль сурагчийн зүрхний цохилтын тоо (пульс) хамгийн их өөрчлөгдсөн байна вэ?   

• A.

  1

• B.

  2

• C.

  3

• D.

  4

• E.

  5

Зурагт цусны эсүүдийг дүрсэлсэн ба “K” үсгээр тэмдэглэсэн эсэд тохирох шинжүүдийг сонгоорой.

• A.

  2, 3, 6, 7

• B.

  1, 3, 5, 8

• C.

  1, 3, 6, 7

• D.

  2, 4, 6, 7

• E.

  2, 4, 5, 8

Дараах зурагт ургамлын дамжуулах багцыг дүрслэв. Гэрэл нийлэгжилтийн үед үүссэн шим бодис нөөцлөгдөх эрхтэнд зөөвөрлөгдөхийн тулд бүтцийн аль хэсгээр дамжих  вэ?

• A.

  y- долон (флоэм)-ийн шигшүүрт хоолой

• B.

  х-модлог (ксилем)-ийн гуурс

• C.

  у- долон (камбий)

• D.

  z- модлог (ксилем)-ийн гуурс

• E.

  z- долон (флоэм)-ийн шигшүүрт хоолой

Дараах өгөгдлүүдээс “Транспирац” гэсэн ойлголтод тохирохыг сонгоорой.        

• A.

  ишээр дамжсан ус навч, цэцэг, үр жимсэнд зөөгдөх үзэгдэл

• B.

  ургамлын навчинд ус нөөцлөгдөх үзэгдэл

• C.

  ургамлын үндэсний эсүүдээр ус шингээгдэх үзэгдэл

• D.

  ургамлын навчаар ус уурших үзэгдэл

• E.

  усны уур үүл болох үзэгдэл

Хүнсний бүтээгдэхүүн дэх цардуулыг иодын уусмалаар илрүүлэх туршилтын үйл явцыг өгөв. Шүлсний найрлага дахь амилаза энзимийн нөлөөгөөр цардуулын молекул задарна. 

Гурван хуруу шил авч тус бүрт нь гурилын уусмалаас 20 грамм хийв.

       1-р хуруу шилтэй гурилын уусмал + иодын уусмал = I

 2-р хуруу шилтэй гурилын уусмал + шүлс + мөстэй саванд 5 минут байлгах + иодын

 уусмал = II

3-р хуруу шилтэй гурилын уусмал + шүлс + 37 ⁰ C-ийн бүлээн устай саванд 5 минут байлгах + иодын уусмал = III  

      Дээрх урвалын  үр дүнг I, II, III баганад зөв тодорхойлсон мөрийг олоорой.

• A.

  хар хөх   бор шаргал   хар хөх

• B.

  хар хөх   хар хөх   бор шаргал

• C.

  бор шаргал   бор шаргал   хар хөх

• D.

  хар хөх   бор шаргал   бор шаргал

• E.

  хар хөх   хар хөх   хар хөх

Ургамалд шим бодис нийлэгжих үйл явц навчинд явагдана. Навчны бүтцийн дараах хэсгүүдийн алинд нь  фотосинтез явагдахгүй вэ?   

1. дээд, доод эпидермис

2. баганан эд

3. хөвсгөр эд

4. амсрын эс

5. дамжуулах багц                          

• A.

  3, 5

• B.

  2, 3

• C.

  1, 5

• D.

  4, 5

• E.

  3, 4

Сээр нуруутан амьтдын амьсгалын эрхтний бүтцийн ялгааг зургаар харуулав. Зурагт өгөгдсөн амьсгалын эрхтний дугаар (1-4)-ыг, тэдгээрийн нэршилтэй (а-d) зөв харгалзуулна уу.   

• A.

  1b, 2c, 3d, 4a

• B.

  1b, 2a, 3d, 4c

• C.

  1c, 2d, 3a, 4b

• D.

  1d, 2c, 3b, 4a

• E.

  1d, 2b, 3c, 4a

Хүний амьсгалын эрхтэн тогтолцооны бүтцийг зурагт харуулжээ. Өгөгдсөн (1, 2, 4)  дугаарт тохирох эрхтний бүтцийг зөв тодорхойлсон мөрийг олно уу.

• A.

  дууны хөвч байрлана, хагас цагираган мөгөөрсөөс тогтоно, гурван дэлбэнтэй

• B.

  хагас цагираган мөгөөрсөөс тогтоно,   бамбай мөгөөрсөөс тогтоно,   гурван дэлбэнтэй

• C.

  бамбай мөгөөрсөөс тогтоно, хагас цагираган мөгөөрсөөс тогтоно, гурван дэлбэнтэй

• D.

  хагас цагираган мөгөөрсөөс тогтоно, бамбай мөгөөрсөөс тогтоно, хоёр дэлбэнтэй

• E.

  бамбай мөгөөрсөөс тогтоно, хагас цагираган мөгөөрсөөс тогтоно, хоёр дэлбэнтэй

Цусны эргэлтийн тогтолцоогоор  амьсгалын хийн молекулууд зөөвөрлөгдөх хэлбэрүүдийг  өгөв. Угаарын хий  (CO) зөөвөрлөгдөх хэлбэрийг сонгоно уу.        

• A.

  гидрокарбонатын ион

• B.

  карбаминогемоглобин

• C.

  оксигемоглобин

• D.

  карбоксигемоглобин

• E.

  устөрөгчийн ион

   

Эсэд явагдах үйл явцыг үгэн тэгшитгэлээр өгөв. Дараахаас аль нь хөрөнгөний мөөг (дрожж) -ийн  эсэд явагдах  анаэроб амьсгалыг илэрхийлсэн вэ?                            

• A.

  глюкоз → хүчилтөрөгч + нүүрсхүчлийн хий

• B.

  глюкоз → этилийн спирт +  нүүрсхүчлийн хий

• C.

  глюкоз → нүүрсхүчлийн хий + ус

• D.

  глюкоз → сүүний хүчил

• E.

  глюкоз → усан үзмийн хүчил + ус

Хүн амьсгал авах үед хийгдэх  үйл явцуудыг сонгоорой. 

1. хавирга дээш өргөгдөн гадагш тэлнэ.   

2. хавирга доошлон дотогш болно.              

3. уушгины багтаамж багасна. 

4. уушгины багтаамж ихэснэ.

5. өрц агшин доошилно.

6. өрц сулран дээшилнэ

• A.

  1, 4, 6

• B.

  2, 3, 6

• C.

  1, 4, 5

• D.

  2, 4, 5

• E.

  1, 3, 6

Энзим болон субстрат нь  хоорондоо “ түлхүүр-цоож” –ийн зарчмаар харилцан үйлчилнэ. Дараах урвалын субстрат болон энзимийг зөв нэрлэсэн мөрийг сонгоно уу. 

• A.

  мальтоз   мальтаза

• B.

  глюкоз   глюказа

• C.

  сахароз   сахараза

• D.

  лактоз   лактаза

• E.

  фруктоз   фруктаза

Зурагт өгөгдсөн рН утгыг үндэслэн тухайн хоол боловсруулах замын энзимүүдийг Х, Y, Z графиктай зөв тохируулна уу.

• A.

  амилаза   пепсин   трипсин

• B.

  амилаза   трипсин   пепсин

• C.

  трипсин   пепсин   амилаза

• D.

  пепсин   амилаза   трипсин

• E.

  пепсин   трипсин   амилаза

Шим бодисууд нь бага молекулт нэгдэл (мономер)-ээс бүтэх ба тэдгээр нь хоорондоо нэгдэж макромолекул(полимер)-ыг үүсгэдэг. Дараах бүдүүвч дэх  “1”  дугаарт харгалзах хариуг олоорой.

• A.

  гидроксил бүлэг

• B.

  карбоксил бүлэг

• C.

  радикал бүлэг

• D.

  карбонил бүлэг

• E.

  амин бүлэг

Хоёр глюкозын молекул конденсацийн урвалаар нэгдэн дисахар үүсгэв. Үүссэн дисахарын молекулын устөрөгчийн атомын тоо (х)-г  олно уу                      

  С₆ Н₁₂ О₆ + C₆ H₁₂ O₆ → C₁₂ H_(х)O₁₁ + H₂O

• A.

  11

• B.

  21

• C.

  12

• D.

  22

• E.

  10

Микроскопын бүтцийг ажиглан оптикийн хэсгүүдийг нэрлэнэ үү.  

• A.

  3, 8, 12

• B.

  2, 5, 7

• C.

  1, 3, 4

• D.

  6, 7, 10

• E.

  7, 9, 11

   

Янз бүрийн концентрацтай уусмалд ургамлын эсийг дүрэхэд гарах эсийн төлөв байдлын өөрчлөлтийг дүрсэлсэн зургийг ажиглан уг ургамлын эсэд явагдах үзэгдлийг зөв тодорхойлж харгалзуулна уу.                

• A.

  1- A-III,   2- C- II,   3-В-I                  

• B.

  1- C- II,   2-A-III,    3-В-I

• C.

  1- В-I,     2- C- II,   3- A-III           

• D.

  1- A-III,   2- В-I,     3-C- II        

• E.

  1- В- I,    2- A-III,   3- C-II   

Эсийн эрхтэнцэрүүдийн үүргийг зөв тодорхойлсон мөрийг сонгоорой.                 

• A.

  фотосинтез явуулах    x    √    √

• B.

  давхар мембрантай   √    √    √

• C.

  уураг  нийлэгжүүлэх   √    √    x

• D.

  энерги ялгаруулах    х    x    √

• E.

  ДНХ агуулна    √    x    √

Бодисууд концентрац ихтэй хэсгээс концентрац багатай хэсэг рүү шилжих үзэгдлийг нэрлэнэ үү

• A.

  тургор

• B.

  плазмолиз

• C.

  осмос          

• D.

  диффуз   

• E.

  деплазмолиз

Дээд ургамлын хүрээнүүдийн харилцан хамаарлыг үзүүлсэн бүдүүвч зургаас 1,2,3 дугаартай тойрогт багтсан шинжийг агуулсан ургамлуудыг зөв тодорхойлно уу.  

• A.

  цэцэгт ургамал    ойм хэлбэртэн    хөвд хэлбэртэн

• B.

  ойм хэлбэртэн    хөвд хэлбэртэн    цэцэгт ургамал 

• C.

  хөвд хэлбэртэн    ойм хэлбэртэн    цэцэгт ургамал

• D.

  хөвд хэлбэртэн    цэцэгт ургамал    ойм хэлбэртэн

• E.

  ойм хэлбэртэн    цэцэгт ургамал    хөвд хэлбэртэн

Амьтны аймгийг ангилал зүйн шаталсан нэгжүүд (хүрээ- анги-баг-овог-төрөл- зүйл)-ийн дагуу ангилан судалдаг. Дараахаас үет хөлтний хүрээнд хамаарах ангиудыг сонгоно уу.                                                                                                                

• A.

  шавж болон хавч хэлбэртний анги

• B.

  шавж  болон шувууны анги

• C.

  хавч хэлбэртэн болон загасны анги

• D.

  олон хөлтөн болон мөлхөгчдийн анги

• E.

  аалз хэлбэртэн болон хоёр нутагтны анги

Экосистем дэх идэш тэжээлийн хэлхээний энергийн шилжилтийг сумаар илэрхийлэв. Тэжээлийн хэлхээн дэх энергийн алдагдлыг зөв илэрхийлсэн хариуг сонгоорой

• A.

  

• B.

  

• C.

  

• D.

  

• E.

  

Хуурай газрын экосистемийн идэш тэжээлийн хэлхээг харуулав. Дараах бүдүүвчид “D” үсгээр тэмдэглэсэн тэжээлийн хэлхээний гишүүнийг нэрлэнэ үү.

• A.

  гуравдагч хэрэглэгч

• B.

  хоёрдогч хэрэглэгч

• C.

  анхдагч хэрэглэгч

• D.

  бүтээгч

• E.

  задлагч

Говийн баавгай болох Мазаалайн тоо толгойн өөрчлөлтийг графикт харуулжээ. 2008 онд мазаалайн тоо толгойд гарсан өөрчлөлтөд нөлөөлсөн хүчин зүйлийг сонгоно уу.

• A.

  өрсөлдөгч амьтдын тоо цөөрсөн

• B.

  идэш тэжээлийн хүрэлцээ буурсан

• C.

  эзэмшил нутаг тэлсэн

• D.

  шимэгч амьтдын тоо багассан

• E.

  үхэл хорогдол багассан

Тухайн хороонд 0-4 насны 200 хүүхэд, 20-24 насны 150 хүн, 45-49 насны 268 хүн, 60-64 насны 129 хүн амьдарч байгаа судалгаа гарчээ. Энэ нь популяцийн ямар үзүүлэлт вэ?                                                                                                                         

• A.

  популяцийн хүйсийн бүтэц

• B.

  популяцийн зүйлийн бүтэц

• C.

  популяцийн насны бүтэц

• D.

  ᠌популяцийн төлөрхөг чанар

• E.

  популяцийн нягтшил

Байгаль дахь  нүүрстөрөгчийн эргэлтийн бүдүүвч зургийн (1-4) дугаарт тохирох үйл явцын зөв хувилбарыг сонгоно уу.     

• A.

  амьсгал   задрал   фотосинтез   шаталт

• B.

  амьсгал   фотосинтез   задрал   шаталт

• C.

  фотосинтез   амьсгал   шаталт   задрал  

• D.

  амьсгал   фотосинтез    шаталт    задрал

• E.

  фотосинтез   амьсгал   задрал   шаталт

Байгалийн нөөц баялгаас үл шавхагддаг баялгийг сонгоорой.  

1. чулуун нүүрс

2. сансрын нөөц

3. нарны гэрлийн цацраг

4. нарс

5. тахь

6. салхины эрчим хүч

• A.

  2, 3, 5

• B.

  1, 4, 6

• C.

  1, 2, 4

• D.

  2, 3, 6

• E.

  3, 5, 6

Монгол орны гадаргын усны нөөц багасахад нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг нэрлэнэ үү. 

1. ой мод их хэмжээгээр устгах

2. автомашины хэрэглээ өсөх

3. далайн усны түвшин нэмэгдэх

4. үйлдвэрийн хог хаягдал                                                 

5. дэлхийн дулаарал

6. туйлын мөс хайлах

• A.

  1, 3, 6

• B.

  1, 4, 5

• C.

  2, 3, 5

• D.

  1, 2, 4

• E.

  3, 4, 6