Өөрийн мэдэх сонирхлын бүлгүүдээс хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Амралт чөлөөт цагийн бүлэг, Эдийн засаг аж ахуй үйлдвэрлэгчдийн бүлэг, шинжлэх ухаан, соёл, урлаг, боловсролын бүлэг, нийгмийн асуудал болон эрүүл мэндийн бүлэг, үзэл суртал, шашны чиглэлийн бүлгүүд

Улс төрийн системийн институтуудын чиг үүргийг нөхөж бичээрэй. Сонирхлыг илэрхийлдэг....................., сонирхлыг хэрэгжүүлдэг институт нь ....юм.

• Сонирхлын бүлэг, олон нийтийн байгууллага

  Төр 

Дараах бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй

• Намын тогтолцоо, олон намын  тогтолцоо 

Эх сурвалжийг шинжлэн судлаад дараах асуултад хариулна уу

Улс төрийн нам гэдэг нь үзэл бодлоороо эвлэлдэн нэгдсэн бөгөөд засгийн эрхийг авах эцсийн зорилготой хэсэг бүлэг хүмүүсийн нэгдэл, улс төрийн байгууллага юм. Улс төрийн намын үндсэн үүргүүдэд нийгмийн үүрэг, үзэл суртлын үүрэг, улс төрийн үүрэг, ард түмний эрх ашигт нийцүүлэн ажиллах зэрэг орно. Монгол Улсын иргэдийн эвлэлдэн нэгдэх эрхийг хангах зорилгоор улс төрийн нам /цаашид “нам” гэх/ байгуулах, үйл ажиллагааг нь зогсоох, тараах, улсын бүртгэлд бүртгэх, намын зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг тогтоож, үүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулах зорилгоор Монгол Улсын улс төрийн намын тухай хууль гарсан байдаг.

1. 1. Улс төрийн нам гэж ямар байгуулага вэ?
   2. Улс төрийн нам ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ?
   3. Ямар зорилгоор Монгол Улсын улс төрийн намын тухай хууль батлагдсан бэ?

• 1. Улс төрийн нам гэдэг нь үзэл бодлоороо эвлэлдэн нэгдсэн бөгөөд засгийн эрхийг авах эцсийн зорилготой хэсэг бүлэг хүмүүсийн нэгдэл, улс төрийн байгууллага юм.

  2. Улс төрийн намын үндсэн үүргүүдэд нийгмийн үүрэг, үзэл суртлын үүрэг, улс төрийн үүрэг, ард түмний эрх ашигт нийцүүлэн ажиллах зэрэг орно.

  3. Монгол Улсын иргэдийн эвлэлдэн нэгдэх эрхийг хангах зорилгоор улс төрийн нам /цаашид “нам” гэх/ байгуулах, үйл ажиллагааг нь зогсоох, тараах, улсын бүртгэлд бүртгэх, намын зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг тогтоож, үүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулах зорилгоор Монгол Улсын улс төрийн намын тухай хууль гарсан байдаг.

Өөрийн мэдэх сонирхлын бүлгүүдээс хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Амралт чөлөөт цагийн бүлэг, Эдийн засаг аж ахуй үйлдвэрлэгчдийн бүлэг, шинжлэх ухаан, соёл, урлаг, боловсролын бүлэг, нийгмийн асуудал болон эрүүл мэндийн бүлэг, үзэл суртал, шашны чиглэлийн бүлгүүдээс хоёрыг нэрлэсэн бол

Улс төрийн системийн институтуудын чиг үүргийг нөхөж бичээрэй. Сонирхлыг илэрхийлдэг....................., сонирхлыг нэгтгэдэг институт нь ....юм.

• Амралт чөлөөт цагийн бүлэг, Эдийн засаг аж ахуй үйлдвэрлэгчдийн бүлэг, шинжлэх ухаан, соёл, урлаг, боловсролын бүлэг, нийгмийн асуудал болон эрүүл мэндийн бүлэг, үзэл суртал, шашны чиглэлийн бүлгүүд

Дараах бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй

• Хоёр намын, олон намын  тогтолцоо 

Эх сурвалжийг шинжлэн судлаад дараах асуултад хариулна уу

Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлэхдээ Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 16.1-д зааснаас гадна дараах баримт бичгийг бүрдүүлдэг байна.

• Намыг бүртгүүлэхийг хүссэн намын даргын гарын үсэг бүхий өргөдөл;
• Намын нэр, бэлгэдэл, далбаа;
• Намын дүрэм;
• Намын мөрийн хөтөлбөр;
• Намын гүйцэтгэх байгууллага байнга оршин байгаа хууль ёсны хаяг;
• Намын 801-ээс доошгүй гишүүний бүртгэл /овог, эцгийн болон өөрийн нэр, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаяг, гарын үсэг/;
• Намын санхүүгийн асуудал эрхэлсэн эрх бүхий удирдах ажилтан /менежер, ерөнхий нягтлан бодох/-ны бүртгэл /овог, эцгийн болон өөрийн нэр, иргэний үнэмлэх болон регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын болон гэрийн хаяг, гарын үсэг/
• Намын хөрөнгийн мэдээ

Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын дээд шүүхэд 36 нам бүртгэлтэй байна.

1. Намын байгуулахад хэдээс доошгүй гишүүний бүртгэл байх хэрэгтэй вэ?
2. Монгол улс ямар намын тогтолцоотой вэ?
3. Улс төрийн намыг хаана бүртгэдэг вэ?

• Намын 801-ээс доошгүй гишүүний бүртгэл

  Олон намын тогтолцоотой

  Монгол Улсын дээд шүүхэд 

Өөрийн мэдэх сонирхлын бүлгүүдээс хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Амралт чөлөөт цагийн бүлэг, Эдийн засаг аж ахуй үйлдвэрлэгчдийн бүлэг, шинжлэх ухаан, соёл, урлаг, боловсролын бүлэг, нийгмийн асуудал болон эрүүл мэндийн бүлэг, үзэл суртал, шашны чиглэлийн бүлгүүд

Тодорхой зохион байгуулалтгүй хэсэг бөөн хүмүүсийн цугларалт, бослого, үймээнийг ....... бүлэг, өөрийн гэсэн тодорхой зорилго,чиглэлд үндэслэгдсэн зохион байгуулалттай бүлгийг ....... гэнэ.

• Аномик бүлэг

  Эвсэл холбооны бүлэг 

Дараах бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй

• Нэг намын, хоёр намын  

Эх сурвалжийг шинжлэн судлаад дараах асуултад хариулна уу

Улс төрийн намын тухай хуулийн 4.1-т зааснаар нам нь Монгол Улсын Yндсэн хуульд заасны дагуу нийгмийн ашиг сонирхол болон хувийн үзэл бодол, улс төрийн үйл ажиллагаа явуулах зорилгын үүднээс сайн дураараа эвлэлдсэн Монгол Улсын иргэдийн нэгдэл мөн гэсэн байдаг. Тэгвэл намыг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхдээ хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 14.1-д заасны дагуу тухайн нам үүсгэн байгуулагдсан өдрөөсөө хойш ажлын 10 хоногт багтаан бүртгэх байгууллагаас баталсан маягтын дагуу бүртгүүлэх өргөдлөө Улсын дээд шүүхэд гаргах ёстой юм. Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын дээд шүүхэд 36 нам бүртгэлтэй байна.

 .................................................................................................. [ 3 оноо]

1. Намын тухай хуульд улс төрийн нам гэдгийг хэрхэн тодорхойлсон байдаг вэ?
2. Нам үүсгэн байгуулагдсан өдрөөсөө хойш ажлын хэд хоногт багтаан бүртгэх байгууллагаас баталсан маягтын дагуу бүртгүүлэх өргөдлөө өгөх ёстой вэ?
3. Улс төрийн намыг хаана бүртгэдэг вэ?

• 1. Нам нь Монгол Улсын Yндсэн хуульд заасны дагуу нийгмийн ашиг сонирхол болон хувийн үзэл бодол, улс төрийн үйл ажиллагаа явуулах зорилгын үүднээс сайн дураараа эвлэлдсэн Монгол Улсын иргэдийн нэгдэл мөн

  2. ажлын 10 хоногт багтаан

  3. Монгол Улсын дээд шүүхэд 

Дараах бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй

• Сонгуулийн тогтолцоо

  Мажоритари тогтолцоо 

Ямар хоёр тохиолдолд сонгогдох эрхийг хязгаарладаг вэ?

• 1.  Хорих ял эдэлж байгаа

  2. эрх зүйн чадамжгүй  нь шүүхээр тогтоогдсон.

Нас, хүйс яс үндэс, гарал угсаа, мэргэжил хэл, санхүүгийн чадвар, үзэл бодлоос үл шалтгаалан бүгд оролцдог байх зарчмыг.............., сонгогч бүр ижил тооны санал гаргах эрхтэй бөгөөд санал бүр адил жинтэй байх зарчмыг ....... гэнэ.

• Бүх нийтээр оролцох зарчим

  Тэгш эрхийн  зарчим 

Эх сурвалжийг шинжлэн судлаад дараах асуултад хариулна уу

1. 2016 оны УИХ сонгууль ямар тогтолцоогоор явагдсан бэ?
2. 2016 онд УИХ-ын сонгуульд  18-25 насны хэдэн хувь нь сонгуульд оролцсон бэ?
3. 2016 онд УИХ-ын сонгуульд 60-с дээш насныханы хэдэн хувь нь  сонгуульд оролцосон бэ?

• 2016 онд УИХ сонгууль мажоритари тогтолцоогоор явагдсан.

  Хамгийн бага 18-25 50.8 хувь

  Хамгийн их 60-аас дээш насныхан  97 хувь

Ямар хоёр тохиолдолд сонгох эрхийг хязгаарладаг вэ?

• 1.  Хорих ял эдэлж байгаа

  2. эрх зүйн чадамжгүй  нь шүүхээр тогтоогдсон.

Нас, хүйс яс үндэс, гарал угсаа, мэргэжил хэл, санхүүгийн чадвар, үзэл бодлоос үл шалтгаалан бүгд оролцдог байх зарчмыг.............., сонгуульд оролцохдоо чөлөөтэй сонголтоо хийн, саналаа чөлөөтэй илэрхийлэх бүхий л бололцоогоор хангагдах ёстой зарчмыг ....... гэнэ.

• Бүх нийтээр оролцох зарчим

  Чөлөөтэй сонгох зарчим 

Сонгуулийн тогтолцоог хэрхэн ангидаг вэ? Дараах бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй.

• Мажоритари тогтолцоо

  Холимог тогтолцоо 

Эх сурвалжийг шинжлэн судлаад дараах асуултад хариулна уу

1. 2016 оны УИХ сонгууль ямар тогтолцоогоор явагдсан бэ?
2. 2016 онд УИХ-ын сонгуульд хамгийн бага оролцоотой байсан насны бүлэг аль нь вэ?
3. 2016 онд УИХ-ын сонгуульд хамгийн их оролцоотой байсан насны бүлэг аль нь вэ?

• 2016 онд УИХ сонгууль мажоритари тогтолцоогоор явагдсан.

  Хамгийн бага 18-25

  Хамгийн их 60-аас дээш насныхан 

УИХ-ын гишүүнээр ... нас хүрсэн, Монгол улсын ерөнхийлөгчөөр ... нас хүрсэн иргэн сонгогдох эрхтэй.

• 1.  25-УИХ гишүүн

  2. 45-ерөнхийлөгч 

Нас, хүйс яс үндэс, гарал угсаа, мэргэжил хэл, санхүүгийн чадвар, үзэл бодлоос үл шалтгаалан бүгд оролцдог байх зарчмыг.............., Сонгуулийн эцсийн үр дүн нь зөвхөн иргэдийн санал хураалтын үр дүнгээр шийдэгддэг байх зарчмыг ....... гэнэ.

• Бүх нийтээр оролцох зарчим

  Саналыг шууд өгөх зарчим 

Сонгуулийн тогтолцоог хэрхэн ангидаг вэ? Дараах бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй

• Порпорциональ тогтолцоо

  Холимог тогтолцоо 

Эх сурвалжийг шинжлэн судлаад дараах асуултад хариулна уу

1. 2012 оны УИХ сонгууль ямар тогтолцоогоор явагдсан бэ?
2. 2016 онд УИХ-ын сонгуульд нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн хэдэн хүн байсан бэ?
3. Хэдэн онд сонгогчдын оролцооны хувь хамгийн их байсан бэ?

• 2012 онд УИХ сонгууль анх удаа холимог тогтолцоогоор явагдсан.

  2016 онд 1932.3 мянган хүн сонгуульд оролцох нэрсийн жагсаалтад бүртгэгдсэн байна.

  1992 онд хамгийн их оролцоотой байсан.

Сонгуулийн эрхийг юу гэж анилдаг вэ?

• 1. Сонгох эрх

  2. Сонгогдох эрх

Сонгогч бүр ижил тооны санал гаргах эрхтэй бөгөөд санал бүр адил жинтэй байх нь .............., сонгогч бүр ямар нэгэн дарамт шахалтгүйгээр гагцхүү өөрийн үзэмжээр саналаа өгөх явдлыг хангах хэрэгтэй........... гэсэн нь сонгуулийн ямар ямар зарчмыг тухай өгүүлж байна вэ?

• Тэгш эрхийн зарчим

  Саналаа нууцаар гаргах зарчим

Дараах бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй

• Мажоритари тогтолцоо

  Порпорциональ тогтолцоо 

Эх сурвалжийг шинжлэн судлаад дараах асуултад хариулна уу

1. 2016 оны УИХ сонгууль ямар тогтолцоогоор явагдсан бэ?
2. 2016 онд УИХ-ын сонгуульд хэдэн хүн санал өгсөн бэ?
3. Хэдэн онд сонгогчдын оролцооны хувь хамгийн бага байсан бэ?

• 1. 2016 онд УИХ сонгууль мажоритари тогтолцоогоор явагдсан.

  2. 2016 онд УИХ 1424.5 мянган хүн сонгуулийн санал хураалтад оролцсон.

  3. 2012 онд хамгийн бага оролцоотой байсан гэж хариулсан бол

Ардчилсан нийгэмд хэвлэл мэдээлэл нь дараах түгээмэл үндсэн үүрэг гүйцэтгэдэг. Бүдүүвчийг нөхнө үү.

• 1.  Мэдээлэл олгох

  2. Цэнгээн баясгах, боловсрол олгох 

Ардчилсан нийгэмд хэвлэл мэдээлэл нь ард түмэнд үнэн зөв мэдээлэл хүргэхэд тодорхой зарчмуудыг мөрдөнө. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• Нэг хүний эрх ашгийн төлөө бус олон түмний тулд үнэн зөв мэдээлэл дамжуулах

   Нас хүйс, шашин шүтлэг, боловсролын түвшинг харгалзахгүйгээр  бүх нийтэд  тэгш хүргэх  боломжийг хуулиар хангах

   Ард түмний дуу хоолой болох

   Хэвлэл мэдээллийн  ажилтнууд болон сэтгүүлчдийн эрх ашгийг хамгаалах 

Мэдээлэл нь ямар байх ёстой вэ? Хоёр онцлог шинжийг эргэцүүлэн бичээрэй.

• Мэдээлэл нь үнэн, бодитой, тогтмол, шуурхай, хүртээмжтэй, багтаамж сайтай, идэвхтэй, ашигтай байх 

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг улсын бүртгэлийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага, түүний орон нутаг дахь салбар нэгж бүртгэнэ гэж заасны дагуу энэ асуудлыг Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар хариуцдаг. Товчхондоо төрийн байгууллага хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг бүртгэдэг. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн бүртгэлийн асуудлыг Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль, Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хууль, Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулиар зохицуулж байна. Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд хуулийн этгээдийг бүртгэх байгууллагыг тодорхойлсон бөгөөд тус зүйлийн 1 дэх хэсэгт “...хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага, түүний орон нутаг дахь салбар бүртгэнэ” гэж заасан байдаг.

1. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг бүртгэх ажлыг ямар байгууллага  хариуцдаг вэ?
2. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн бүртгэлийн асуудлыг ямар хуулиар зохицуулдаг вэ?
3. Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт юу гэж заасан байдаг вэ?

• 1. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг улсын бүртгэлийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага, түүний орон нутаг дахь салбар нэгж бүртгэнэ гэж заасны дагуу энэ асуудлыг Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар хариуцдаг.

  2. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн бүртгэлийн асуудлыг Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль, Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хууль, Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулиар зохицуулж байна

  3. Тус зүйлийн 1 дэх хэсэгт “...хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага, түүний орон нутаг дахь салбар бүртгэнэ” гэж заасан байдаг. 

Ардчилсан нийгэмд хэвлэл мэдээлэл нь дараах түгээмэл үндсэн үүрэг гүйцэтгэдэг. Бүдүүвчийг нөхнө үү.

• 1.  Мэдээлэл олгох

  2. Цэнгээн баясгах, боловсрол олгох 

Ардчилсан нийгэмд хэвлэл мэдээлэл нь ард түмэнд үнэн зөв мэдээлэл хүргэхэд тодорхой зарчмуудыг мөрдөнө. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• Нэг хүний эрх ашгийн төлөө бус олон түмний тулд үнэн зөв мэдээлэл дамжуулах

   Нас хүйс, шашин шүтлэг, боловсролын түвшинг харгалзахгүйгээр  бүх нийтэд  тэгш хүргэх  боломжийг хуулиар хангах

   Ард түмний дуу хоолой болох

   Хэвлэл мэдээллийн  ажилтнууд болон сэтгүүлчдийн эрх ашгийг хамгаалах

Мэдээлэл нь ямар байх ёстой вэ? Хоёр онцлог шинжийг эргэцүүлэн бичээрэй.

• Мэдээлэл нь үнэн, бодитой, тогтмол, шуурхай, хүртээмжтэй, багтаамж сайтай, идэвхтэй, ашигтай байх

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

Хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай ойлголтыг 1989 оноос эхэлсэн Ардчиллын хөдөлгөөн нэвтрүүлсэн. Дэлхий дахинд тогтмол хэвлэл 300 жилийн турш олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслийн үүргийг дангаараа гүйцэтгэж байсан бөгөөд кино, радио, телевиз бий болсноор ОНМХ-ийн цоо шинэ систем бий болжээ. Орчин үед цахим хэвлэл эрчимтэй хөгжиж, мэдээллийн шинэ орон зай, боломжийг нээж, хэрэглэгчдийн тоо эрс нэмэгдэж байна. Мэдээллийн хэрэгсэл болгон өөрийн гэсэн давуу ба сул талтай. Мэдээллийн хэрэгслүүдийн харилцан нөхцөлдсөн нэгдмэл үйл ажиллагаа нь тэр давуу талыг оновчтой ашиглаж, сул талыг нөхөх замаар сэтгүүл зүйн үйл ажиллагаа жам ёсоор хэвийн явагдах онцлогтой юм. Мэдээллийн хэрэгсэл бүр өөрийн гэсэн онцлог шинж, давуу талын ачаар мэдээллийн зах зээлд орон зайгаа эзэлж, байнгын хүлээн авагчаа бий болгодог, өрсөлдөх шинэ боломжийг эрж хайдаг, нийтлэл, нэвтрүүлгийг агуулга хэлбэр, ур чадвар, арга барилын хувьд үргэлж шинэчилж, хөгжүүлэн баяжуулж байдаг. Энэ нь оршин тогтнох, амьдрах чадварын эх үндэс болдог байна.

1. Дэлхий дахинд 300 жилийн турш олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслийн үүргийг дангаараа гүйцэтгэж хэрэгсэл юу байсан бэ?
2. Хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай ойлголтыг Монгол улсад хэзээ эхэлсэн гэж үздэг вэ?
3. Мэдээллийн хэрэгсэл бүрийн өөрийн гэсэн онцлог шинж, давуу тал нь юуг хөгжүүлэн баяжуулж байдаг вэ?

• 1. Дэлхий дахинд тогтмол хэвлэл 300 жилийн турш олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслийн үүргийг дангаараа гүйцэтгэж байсан.

  2. Хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай ойлголтыг 1989 оноос эхэлсэн Ардчиллын хөдөлгөөн нэвтрүүлсэн.

  3. Мэдээллийн хэрэгсэл бүр өөрийн гэсэн онцлог шинж, давуу талын ачаар мэдээллийн зах зээлд орон зайгаа эзэлж, байнгын хүлээн авагчаа бий болгодог, өрсөлдөх шинэ боломжийг эрж хайдаг, нийтлэл, нэвтрүүлгийг агуулга хэлбэр, ур чадвар, арга барилын хувьд үргэлж шинэчилж, хөгжүүлэн баяжуулж байдаг.

Ардчилсан нийгэмд хэвлэл мэдээлэл нь дараах түгээмэл үндсэн үүрэг гүйцэтгэдэг. Бүдүүвчийг нөхнө үү.

• 1.Мэдээлэл олгох

  2.Иргэдэд өөрийн гэсэн санаа бодол төлөвшүүлэхэд оролцон туслах 

Ардчилсан нийгэмд хэвлэл мэдээлэл нь ард түмэнд үнэн зөв мэдээлэл хүргэхэд тодорхой зарчмуудыг мөрдөнө. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• Нэг хүний эрх ашгийн төлөө бус олон түмний тулд үнэн зөв мэдээлэл дамжуулах

   Нас хүйс, шашин шүтлэг, боловсролын түвшинг харгалзахгүйгээр  бүх нийтэд  тэгш хүргэх  боломжийг хуулиар хангах

   Ард түмний дуу хоолой болох

   Хэвлэл мэдээллийн  ажилтнууд болон сэтгүүлчдийн эрх ашгийг хамгаалах 

Мэдээлэл нь ямар байх ёстой вэ? Хоёр онцлог шинжийг эргэцүүлэн бичээрэй.

• Мэдээлэл нь үнэн, бодитой, тогтмол, шуурхай, хүртээмжтэй, багтаамж сайтай, идэвхтэй, ашигтай байх

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

1992 онд батлагдсан Үндсэн хуулиар үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх, мэдээлэл авах эрх чөлөөг баталгаажуулж, 1998 оны Хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай хуулиар цензурыг хориглож, төрийн эзэмшлийн мэдээллийн хэрэгсэл байх ёсгүйг тунхагласан. 2005 онд батлагдсан Олон нийтийн радио телевизийн тухай хуулийн дагуу төрийн мэдэлд байсан үндэсний хэмжээний радио, телевизийг олон нийтийнх болгож өөрчилсөн. 2011 онд Мэдээллийн ил тод байдал, мэдээлэл авах эрх чөлөөний тухай хуулийг баталснаар төрийн байгууллагаас олон нийтийн ашиг сонирхолд хамаарал бүхий мэдээлэл авах иргэдийн эрхийг баталгаажуулсан. 2015 онд Эрүүгийн хуулийн шинэчилсэн найруулгыг баталж, гүтгэх, доромжлох асуудлыг эрүүгийн хуулиар бус, Зөрчлийн тухай хуулиар шийдвэрлэхээр болсон.  Харин хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай хуулийг өөрчлөх оролдлого хэд хэд удаа бүтэлгүйтэж, 2016 онд Хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг санаачлагчдад нь буцаасан. Хэвлэлийн эрх чөлөөг хуульчилсан хэдий ч, бодит байдалд хязгаарлагдмал байна Монгол улсад хэвлэлийн эрх чөлөөг баталгаажуулах харьцангуй хүчтэй эрх зүйн орчин бүрдээд байна. Гэсэн хэдий ч, сэтгүүлчдийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа, хэвлэлийн эрх чөлөөг хязгаарлах хүчин зүйлс цөөнгүй байна.

1.  1992 оны Үндсэн хуулинд ямар ямар эрх чөлөөг баталгаажуулсан бэ?
2. 2005 онд батлагдсан Олон нийтийн радио телевизийн тухай хуулийн дагуу үндэсний хэмжээний радио телевизийг хэрхэн өөрчилсөн бэ?
3. 2011 онд Мэдээллийн ил тод байдал, мэдээлэл авах эрх чөлөөний тухай хуулинд ямар эрхийг баталгаажуулсан бэ?

• A

  1992 онд батлагдсан Үндсэн хуулиар үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх, мэдээлэл авах эрх чөлөөг баталгаажуулсан

  2005 онд батлагдсан Олон нийтийн радио телевизийн тухай хуулийн дагуу төрийн мэдэлд байсан үндэсний хэмжээний радио, телевизийг олон нийтийнх болгож өөрчилсөн.

  2011 онд Мэдээллийн ил тод байдал, мэдээлэл авах эрх чөлөөний тухай хуулийг баталснаар төрийн байгууллагаас олон нийтийн ашиг сонирхолд хамаарал бүхий мэдээлэл авах иргэдийн эрхийг баталгаажуулсан.

Өөрийн мэдэх төрийн үйлчилгээний  албан хаагчаас хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Багш, эмч ...

Төрийн үйлчилгээг..... гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, баг, хороо

Нэг цэгийн үйлчилгээнээс ямар ямар үйлчилгээ авч болох вэ? Хоёрыг эргэцүүлэн бичээрэй.

• НЦҮ нь нийгмийн даатгал, нийгмийн халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ, газрын харилцааны үйлчилгээ, иргэний бүртгэлийн үйлчилгээ, банкны болон нотариатын үйлчилгээ үзүүлдэг.  

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

Засгийн газрын "Иргэд, олон нийттэй харилцах төв"-д 2019 оны эхний хагас жилд Монгол улсын Ерөнхий сайд, Шадар сайд, ЗГХЭГ-ын дарга болон төрийн захиргааны төв байгууллага, албан тушаалтанд хандан иргэдээс 1099 санал, хүсэлт, өргөдөл, гомдол ирүүлснээс 1009 санал, хүсэлтийг хуулийн хугацаанд нь шийдвэрлэсэн нь 91,8 хувийн үзүүлэлттэй байлаа. Тайлант хугацаанд тус төвд хандаж байгаа иргэдийн санал, хүсэлтэд төрийн бодлого, шийдвэр, төрийн албан хаагчдын ёс зүйтэй холбоотой асуудал болон эрүүл мэнд, нийгмийн даатгал, халамж үйлчилгээ, хүүхдийн мөнгө, нүүрс тээвэрлэлт, байгаль орчны бохирдолтой холбоотой асуудал зонхилж хандалт ихтэй байлаа. Иргэдээс нутгийн захиргааны байгууллага, албан тушаалтанд хандаж бусад аймаг, орон нутгийн байгууллагатай харьцуулахад Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Дорноговь, Ховд аймгийн ЗДТГ иргэдээс ирүүлсэн санал, хүсэлтийн тоогоор өндөр үзүүлэлттэй байлаа.

1. Засгийн газрын "Иргэд, олон нийттэй харилцах төв"-д 2019 оны эхний хагас жилд Монгол улсын Ерөнхий сайд, Шадар сайд, ЗГХЭГ-ын дарга болон төрийн захиргааны төв байгууллага, албан тушаалтанд хандан хэчнээн санал, хүсэлт, өргөдөл, гомдол ирсэн бэ?
2. Санал, хүсэлтийг хуулийн хугацаанд нь шийдвэрлэсэн нь хэдэн хувьтай байсан бэ?
3. Тайлант хугацаанд тус төвд хандаж байгаа иргэдийн санал, хүсэлтэд зонхиолж байгаа асуудлууд юу байсан бэ?

• 1. Иргэдээс 1099 санал, хүсэлт, өргөдөл, гомдол ирүүлсэн.

  2. Санал, хүсэлтийг хуулийн хугацаанд нь шийдвэрлэсэн нь 91,8 хувийн үзүүлэлттэй байв.

  3. Тайлант хугацаанд тус төвд хандаж байгаа иргэдийн санал, хүсэлтэд төрийн бодлого, шийдвэр, төрийн албан хаагчдын ёс зүйтэй холбоотой асуудал болон эрүүл мэнд, нийгмийн даатгал, халамж үйлчилгээ, хүүхдийн мөнгө, нүүрс тээвэрлэлт, байгаль орчны бохирдолтой холбоотой асуудал зонхилж хандалт ихтэй байлаа.

Өөрийн мэдэх төрийн үйлчилгээний  албан хаагчаас хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Эмч, багш...

Төрийн үйлчилгээг..... гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• Монгол улсад төрийн үйлчилгээ аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, баг, хорооны гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. 

Нэг цэгийн үйлчилгээнээс ямар ямар үйлчилгээ авч болох вэ? Хоёрыг эргэцүүлэн бичээрэй.

• НЦҮ нь нийгмийн даатгал, нийгмийн халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ, газрын харилцааны үйлчилгээ, иргэний бүртгэлийн үйлчилгээ, банкны болон нотариатын үйлчилгээ үзүүлдэг. 

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

Засгийн газар “11 11 ТӨВ”-ийг байгуулж иргэддээ нээлттэй, тунгалаг төрийг цогцлоохын тулд хүнд суртлыг халж, хурдан шуурхай үйлчилгээг эрхэмлэж иргэдийн саналыг дараах 10 сувгаар хүлээн авч, түүнд тодорхой хариулт өгөхөөр тус төвийг байгуулсан. Бүрэн автоматжсан системийг ашигласнаар иргэдээс ирэх санал хүсэлт, шүүмжлэл, гомдол, талархал нэг бүрийг алдахгүй хүлээн авч холбогдох байгууллагад шилжүүлэн түүний хяналт, хэрэгжилтэнд үнэлэлт дүгнэлт өгнө. Төрийн байгууллагуудад иргэдээс өгөх давхардсан санал хүсэлт, шүүмжлэл, гомдол, талархалыг “11 11 ТӨВ” дамжуулан өгснөөр уг давхардсан асуудлыг нэг асуудал болгон нэгтгэдэг давуу талтай. Тус төв дээр байрлах санал бичих машин (Киоск) ашиглан иргэд та бүхэн өөрийн санал хүсэлтээ хурдан шуурхай оруулах боломжтой. Иргэдэд тав тухтай, цэвэр орчинг бүрдүүлсэн.

1. Засгийн газраас “11 11ТӨВ”-ийг байгуулах болсон шалтгаан?
2. “11 11 ТӨВ” хэрхэн ажиллаж, үйл ажиллагаагаа явуулдаг вэ?
3. “11 11ТӨВ”-ийн давуу тал юу вэ?

• 1. Иргэддээ нээлттэй, тунгалаг төрийг цогцлоохын тулд хүнд суртлыг халж, хурдан шуурхай үйлчилгээг эрхэмлэж иргэдийн саналыг дараах 10 сувгаар хүлээн авч, түүнд тодорхой хариулт өгөхөөр тус төвийг байгуулсан.

  2. “1111 ТӨВ” нь Бүрэн автоматжсан системийг ашиглаж иргэдээс ирэх санал хүсэлт, шүүмжлэл, гомдол, талархал нэг бүрийг алдахгүй хүлээн авч холбогдох байгууллагад шилжүүлэн түүний хяналт, хэрэгжилтэнд үнэлэлт дүгнэлт өгнө.

  3. Төрийн байгууллагуудад иргэдээс өгөх давхардсан санал хүсэлт, шүүмжлэл, гомдол, талархалыг “11 11 ТӨВ” дамжуулан өгснөөр уг давхардсан асуудлыг нэг асуудал болгон нэгтгэдэг давуу талтай. Мөн тус төв дээр байрлах санал бичих машин (Киоск) ашиглан иргэд өөрийн санал хүсэлтээ хурдан шуурхай оруулах боломжтой. Иргэдэд тав тухтай, цэвэр орчинг бүрдүүлсэн.

Өөрийн мэдэх төрийн үйлчилгээний  албан хаагчаас хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Багш,эмч...

Төрийн үйлчилгээг..... гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, баг, хороо

Нэг цэгийн үйлчилгээнээс ямар ямар үйлчилгээ авч болох вэ? Хоёрыг эргэцүүлэн бичээрэй

• НЦҮ нь нийгмийн даатгал, нийгмийн халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ, газрын харилцааны үйлчилгээ, иргэний бүртгэлийн үйлчилгээ, банкны болон нотариатын үйлчилгээ үзүүлдэг.

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

Төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай авах боломжийг бүрдүүлж иргэдийн цагийг хэмнэдэг ТҮЦ машин хэрэглээнд нэвтрээд багагүй хугацаа өнгөрч байна. Үйлчилгээнд нэвтэрснээс хойш давхардсан тоогоор ТҮЦ машин 6 сая гаруй үйлчилгээг үзүүлээд байна. "ТҮЦ" машинаар дамжуулан иргэд өөрийн амьдарч буй газраас хамгийн ойрхон үйлчилгээний төв, байгууллагаас дэвшилтэт технологи ашиглан төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай авах бөгөөд яам, агентлаг, төрийн байгууллагуудад өөрийн санал хүсэлт, өргөдөл гомдлоо илгээх боломж бүрдэж байгаа юм..“ТҮЦ" машины үйлчилгээний баримт нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт ашиглагддаг QR кодоор баталгаажсан нууцлалтай цаасан дээр хэвлэгдэх бөгөөд ямар нэгэн байдлаар дуурайлгах, хуулбарлах боломжгүй юм.

1. ТҮЦ машины давуу тал нь юу вэ?
2. ТҮЦ машинаар дамжуулан иргэдэд ямар боломж бүрдэж байна вэ?
3. ТҮЦ машины үйлчилгээний баримт ямар онцлогтой вэ?

• 1. ТҮЦ машины давуу тал нь төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай авах боломжийг бүрдүүлж иргэдийн цагийг хэмнэдэг.

  2. "ТҮЦ" машинаар дамжуулан иргэд өөрийн амьдарч буй газраас хамгийн ойрхон үйлчилгээний төв, байгууллагаас дэвшилтэт технологи ашиглан төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай авах бөгөөд яам, агентлаг, төрийн байгууллагуудад өөрийн санал хүсэлт, өргөдөл гомдлоо илгээх боломж бүрдэж байгаа юм.

  3. “ТҮЦ" машины үйлчилгээний баримт нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт ашиглагддаг QR кодоор баталгаажсан нууцлалтай цаасан дээр хэвлэгдэх бөгөөд ямар нэгэн байдлаар дуурайлгах, хуулбарлах боломжгүй юм.

Өөрийн мэдэх төрийн үйлчилгээний  албан хаагчаас хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Багш, эмч...

Төрийн үйлчилгээг..... гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• Монгол улсад төрийн үйлчилгээ аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, баг, хорооны гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. 

Нэг цэгийн үйлчилгээнээс ямар ямар үйлчилгээ авч болох вэ? Хоёрыг эргэцүүлэн бичээрэй.

• НЦҮ нь нийгмийн даатгал, нийгмийн халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ, газрын харилцааны үйлчилгээ, иргэний бүртгэлийн үйлчилгээ, банкны болон нотариатын үйлчилгээ.үзүүлдэг. 

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

Төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай авах боломжийг бүрдүүлж иргэдийн цагийг хэмнэдэг ТҮЦ машин хэрэглээнд нэвтрээд багагүй хугацаа өнгөрч байна. Үйлчилгээнд нэвтэрснээс хойш давхардсан тоогоор ТҮЦ машин 6 сая гаруй үйлчилгээг үзүүлээд байна. Иргэдэд төрийн үйлчилгээг улам ойртуулах үүднээс “Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам”-тай хамтран “Бүрэн дунд боловсролын гэрчилгээний лавлагаа” болон “Суурь боловсролын гэрчилгээний лавлагаа” ТҮЦ машинаас авах боломжтой боллоо. Ингэснээр нийслэлийн 77, орон нутагт байрлах 33 ТҮЦ машины хаанаас ч иргэний цахим үнэмлэхээ ашиглан тухайн лавлагааг авах боломж бүрдлээ. “ТҮЦ" машины үйлчилгээний баримт нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт ашиглагддаг QR кодоор баталгаажсан нууцлалтай цаасан дээр хэвлэгдэх бөгөөд ямар нэгэн байдлаар дуурайлгах, хуулбарлах боломжгүй юм.

1. ТҮЦ машины давуу тал нь юу вэ?
2. Иргэдэд төрийн үйлчилгээг улам ойртуулах үүднээс БСШУСЯ-тай хамтран ТҮЦ машинаас ямар лавлагаа авах боломжтой болсон бэ?
3. ТҮЦ машины үйлчилгээний баримт ямар онцлогтой вэ?

• 1. ТҮЦ машины давуу тал нь төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай авах боломжийг бүрдүүлж иргэдийн цагийг хэмнэдэг.

  2. “Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам”-тай хамтран “Бүрэн дунд боловсролын гэрчилгээний лавлагаа” болон “Суурь боловсролын гэрчилгээний лавлагаа” ТҮЦ машинаас авах боломжтой болсон.

  3. “ТҮЦ" машины үйлчилгээний баримт нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт ашиглагддаг QR кодоор баталгаажсан нууцлалтай цаасан дээр хэвлэгдэх бөгөөд ямар нэгэн байдлаар дуурайлгах, хуулбарлах боломжгүй юм.

Өөрийн мэдэх төрийн үйлчилгээний  албан хаагчаас хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Эмч, багш ...

Төрийн үйлчилгээг..... гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• Монгол улсад төрийн үйлчилгээ аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, баг, хорооны гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна.

Төрийн үйлчилгээний цахим машинаас авдаг лавлагаа мэдээллээс хоёрыг эргэцүүлэн бичээрэй.

• ТҮЦ машинаас: Төрсний бүртгэлийн лавлагаа, Иргэний үнэмлэхний лавлагаа, Оршин суугаа хаягын тодорхойлолт, Гэрлэлт бүртгэлтэй тухай лавлагаа, Татварын лавлагаа, Үл хөдлөх хөрөнгийн лавлагаа, Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн лавлагаа, Гаалийн байгууллагад өртэй эсэх лавлагаа, Жолоодох эрхийн лавлагаа, Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлт...

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

Нэг Цэгийн Үйлчилгээ -ний /НЦҮ/ тухай Засгийн газрын 2013 оны 153 дугаар тогтоолд Улаанбаатар хотын дүүрэг, хороо, аймаг, сум зэрэг Монгол Улсын засаг захиргааны нэгжид уг үйлчилгээг бий болгож ажиллуулахаар заасан байна. НЦҮ-г тухайн шатны Засаг даргын тамгын газрын дарга хариуцан зохион байгуулдаг. НЦҮ-нд дараах байгууллага, хөтөлбөр, үйлчилгээг хамруулдаг.Үүнд:нийгмийн даатгал, нийгмийн халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ, газрын харилцааны үйлчилгээ, иргэний бүртгэлийн үйлчилгээ, банкны болон нотариатын үйлчилгээ. Түүнчлэн тухайн орон нутгийн онцлог хэрэгцээнд үндэслэн НЦҮ-нд бусад төрлийн (мал эмнэлгийн гэх мэт) үйлчилгээг нэмж хамруулж болно. НЦҮ-ний төвд ажиллаж буй ажилтан нь төрийн албан хаагч, харьяа байгууллага, газар, хэлтсийн үндсэн ажилтан байдаг. Эдгээр ажилтан нь ажлаа шууд харьяа байгууллагынхаа удирдлагад тайлагнадаг бөгөөд Засаг даргын тамгын газрын даргад тайлагнах механизм байхгүй. НЦҮ-г хэвийн, тогтвортой явуулах асуудлыг Засаг даргын тамгын газрын дарга хариуцдаг.

1. Нэг цэгийн үйлчилгээний ажилтан ямар хүн байдаг вэ?
2. Монгол улсад нэг цэгийн үйлчилгээ хэзээ нэвтэрсэн бэ?
3. Нэг цэгийн үйлчилгээнээс ямар ямар үйлчилгээ авч болох вэ?

• 1. Монгол Улс иргэддээ чанартай нийгмийн үйлчилгээг хүргэх шийдэл нь нэг цэгийн үйлчилгээ юм.

  2. 2013 оноос улс орон даяар нэвтэрсэн.

  3. НЦҮ нь нийгмийн даатгал, нийгмийн халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ, газрын харилцааны үйлчилгээ, иргэний бүртгэлийн үйлчилгээ, банкны болон нотариатын үйлчилгээ үзүүлдэг 

Өөрийн мэдэх төрийн үйлчилгээний  албан хаагчаас хоёрыг нэрлэнэ үү?

• Эмч, багш гэх мэт

Төрийн үйлчилгээг..... гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. Эдгээрээс хоёрыг нэрлэн бичээрэй.

• Монгол улсад төрийн үйлчилгээ аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, баг, хорооны гэсэн түвшинд орон нутгийн Засаг даргын Тамгын газраар дамжин хэрэгжиж байна. 

Төрийн үйлчилгээний цахим машинаас авдаг лавлагаа мэдээллээс хоёрыг эргэцүүлэн бичээрэй.

• ТҮЦ машинаас: Төрсний бүртгэлийн лавлагаа, Иргэний үнэмлэхний лавлагаа, Оршин суугаа хаягын тодорхойлолт, Гэрлэлт бүртгэлтэй тухай лавлагаа, Татварын лавлагаа, Үл хөдлөх хөрөнгийн лавлагаа, Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн лавлагаа, Гаалийн байгууллагад өртэй эсэх лавлагаа, Жолоодох эрхийн лавлагаа, Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлт...

Дараах эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

“Нэг цэгийн үйлчилгээ: Дэлхийн хүн ам хамгийн тархуу суурьшсан улс болох Монгол Улс иргэддээ чанартай нийгмийн үйлчилгээг хүргэх шийдэл нь нэг цэгийн үйлчилгээ юм. 2007 онд эхлэл нь тавигдаж, 2013 оноос улс орон даяар нэвтэрсэн нэг цэгийн үйлчилгээ (НЦҮ)-ний төвүүдээр аймаг, сумын түвшинд нийгмийн хамгааллын болон хөдөлмөр эрхлэлтийн зөвлөгөө өгөх үйлчилгээ, түүнчлэн нотариатын болон банкны үйлчилгээг үзүүлдэг. Нийгмийн даатгал, халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийн болон бусад асуудал эрхэлсэн төрийн байгууллагуудын төлөөлөгчид нэг дороос үйлчилгээ үзүүлдэг болсноор төрийн үйлчилгээг хүргэх хууль эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох, үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, тэдгээрийн талаарх ойлголт мэдээлэл, ил тод байдлыг сайжруулах боломжийг Засгийн газарт олгосон байна. Эдүгээ иргэд өргөнөөр үйлчлүүлэх болсон НЦҮ нь төрийн үйлчилгээний чанар, зохицуулалтыг сайжруулах боломжийг орон нутгийн удирдлагуудад олгож байна.

1. 1. Нэг цэгийн үйлчилгээ гэж юу вэ?
   2. Монгол улсад нэг цэгийн үйлчилгээ хэзээ нэвтэрсэн бэ?
   3. Нэг цэгийн үйлчилгээнээс ямар ямар үйлчилгээ авч болох вэ?

• 1. Монгол Улс иргэддээ чанартай нийгмийн үйлчилгээг хүргэх шийдэл нь нэг цэгийн үйлчилгээ юм.

  2. 2013 оноос улс орон даяар нэвтэрсэн.

  3. НЦҮ нь нийгмийн хамгааллын болон хөдөлмөр эрхлэлтийн зөвлөгөө өгөх үйлчилгээ, түүнчлэн нотариатын болон банкны үйлчилгээг үзүүлдэг.

Ардчиллын үндсэн зарчмуудаас хоёрыг нэрлэж бичээрэй.

• Нээлттэй зарчим.

  Шударга байх зарчим.

  Хууль дээдлэх зарчим.

  Цөөнхийг хүндэтгэх зарчим. 

  Зөвшилцлийн зарчим.

Ардчиллын үнэт зүйлсээс хоёрыг эргэцүүлэн бичээрэй. Үүнд:

• Хүний эрх, эрх чөлөө, Иргэдийн улс төрийн оролцоо, Тэгш эрх, Нийтэд тайлагнах, ил тод байх ёс, Олон намын тогтолцоо, Эрх мэдлээ хэтрүүлэхэд хяналт тавих, Хуулийн засаглал, Боловсрол, Тогтмол, чөлөөт шударга сонгууль. 

Бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй.

• Шууд ардчилал, төлөөллийн ардчилал 

“Хүний эрхийн өдрөөр жагссан нь” ... 1989 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдөр МоАХ-ны анхны цуглаан Залуучуудын Соёлын Төвийн өмнөх талбайд боллоо. Олон Улсын Хүний эрхийн өдрийг онцлон сонгож хийсэн энэ цуглаанаас МоАХ байгуулагдсныг олон түмэнд албан ёсоор зарласан байна. Мөн МАХН-ын Төв хорооны YII бүгд хурал, АИХ-ын YIII чуулганд хандаж 13 зүйлт улс төрийн шаардлага бүхий МоАХ-ны “Өргөн барих бичиг”-ийг цугласан олонд уншиж танилцуулжээ. Тэр цуглаан бол нийслэлд болсон ардчиллын төлөө, олон хүн хамарсан анхны цуглаан байлаа. Дээрх эх сурвалжийг шинжлэн дараах асуултад хариулна уу

1. Олон улсын Хүний эрхийн өдөр хэдэн сарын хэдэнд болдог вэ?
2. МАХН-ын Төв хорооны YII бүгд хурал, АИХ-ын YIII чуулганд хандаж гаргасан МоАХ-ны “Өргөн барих бичиг”-ийг  хэдэн зүйл бүхий шаардлага байсан бэ?
3. Цуглааны гол онцлог нь юу вэ?

• 1. 12 сарын 10 өдөр

  2. 13 зүйл бүхий улс төрийн шаардлага

  3. Тэрхүү цуглаан бол нийслэлд болсон ардчиллын төлөө, олон хүн хамарсан анхны цуглаан байлаа гэж бүрэн зөв хариулж бичсэн бол

Ардчиллын үндсэн зарчмуудаас хоёрыг нэрлэж бичээрэй.

• Нээлттэй зарчим.

  Шударга байх зарчим.

  Хууль дээдлэх зарчим.

  Цөөнхийг хүндэтгэх зарчим. 

  Зөвшилцлийн зарчим.

Ардчиллын үнэт зүйлсээс хоёрыг эргэцүүлэн бичээрэй. Үүнд:

• Хүний эрх, эрх чөлөө, Иргэдийн улс төрийн оролцоо, Тэгш эрх, Нийтэд тайлагнах, ил тод байх ёс, Олон намын тогтолцоо, Эрх мэдлээ хэтрүүлэхэд хяналт тавих, Хуулийн засаглал, Боловсрол, Тогтмол, чөлөөт шударга сонгууль. 

Бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй.

• Шууд ардчилал, төлөөллийн ардчилал 

1989 оны 12 сарын 10-ны өдөр МоАХ-ноос зохион байгуулсан анхны цуглаанаас дараах Өргөн барих бичгийг танилцуулж, тухайн үеийн төр, засагтаа гардуулсан юм. Уг бичгийн шинжлэн судлаад дараах асуултад хариулаарай.

Олон улсын Хүний эрхийн өдрийг тохиолдуулан МоАХ-ны гишүүдийн цуглаанд оролцогчдоос МАХН-ын төв хорооны VII бүгд хурал, БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын VIII чуулганд өргөн барих бичгээс

А. БНМАУ-ын Үндсэн хуулинд дараах өөрчлөлтийг оруулах,

1. Намаас төр засгийн үйл ажиллагааг шууд удирдан чиглүүлэх замаар нөлөө үзүүлэх явдлыг зогсоож тус улсын улс төрийн амьдралыг олон намын системийн үндсэн дээр зохицуулах зарчмыг хууль эрхийн баталгаа болгож АИХ-аас намын тухай хууль боловсруулан гаргах.

2. Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалд тодорхойлсон хүн ард иргэдийн дархан эрхийг төр, засаг намын үйл ажиллагаанд дээдлэн хүндлэх зарчмыг нэгэн адил хатуу мөрдүүлэх.

3. БНМАУ-ын АИХ-ыг байнгын ажиллагаатай парламентын хэлбэрт түүний дэргэд Хүний эрхийг хамгаалах ардын сонгуульт зөвлөлийг байгуулах.

4. Үндэсний эрх ашгийг хөндсөн нийгэм, улс төр, эдийн засгийн асуудлыг бүх ард түмнээр ил тод хэлэлцүүлэх, орон нутгийн эрх ашгийг хөндсөн асуудлыг тухайн нутаг дэвсгэрийн оршин суугчдын саналыг авах замаар шийдвэрлэж байх зарчмыг АДХ-ын ажлын мөрдлөг болгох.

1. Олон улсын Хүний эрхийн өдөр хэдэн сарын хэдэнд болдог вэ?
2. МоАХ намын системийн ямар хэлбэрийг дэмжиж байсан бэ?
3. Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалд тодорхойлсон ямар зарчмыг хэрэгжүүлэхийг шаардаж байсан бэ?

• 1. 12 сарын 10 өдөр

  2. Олон намын систем

  3. Хүн ард иргэдийн дархан эрхийг төр, засаг намын үйл ажиллагаанд дээдлэн хүндлэх зарчмыг нэгэн адил хатуу мөрдүүлэх 

Ардчилал гэдэг нь эртний Грек хэлний “…....” (demos), …... (cratos) гэсэн үгнээс гаралтай.

• Demos- ард түмэн

  Cratos- засаглал 

Ардчиллын үндсэн хэлбэрүүдийг эргэцүүлэн бичээрэй. Үүнд:

• Шууд ардчилал, төлөөллийн ардчилал 

Бүдүүвчийг нөхөж бичээрэй.

• 6 бүлэг, 70 зүйлтэй

1992 оны 1 сарын 13-ны өдөр батлагдсан Үндсэн хуулийн заалтыг уншаад асуултанд хариулаарай

1. Сонгох  эрх хэдэн наснаас эхэлдэг вэ?
2. Сонгогдох насыг хэрхэн тогтоох бэ?
3. Иргэд төрийг удирдах хэрэгт хэрхэн оролцох вэ?

• 1. Сонгох эрх 18 наснаас эхэлнэ.

  2. Сонгогдох насыг төрийн зохих байгууллага, албан тушаалд тавих шаардлагыг харгалзан хуулиар тогтооно.

  3. Шууд буюу төлөөлөгчдийн байгууллагаараа уламжлан төрийг удирдах хэрэгт оролцох эрхтэй.

Ардчилал гэдэг нь эртний Грек хэлний “…....” (demos), …... (cratos) гэсэн үгнээс гаралтай.

• Demos- ард түмэн

  Cratos- засаглал 

1992 оны Монгол улсын Үндсэн хуульд зааснаар сонгуулийн эрхийг хэрхэн ангилсан бэ?

• Сонгох эрх

  Сонгогдох эрх 

Ардчиллын үндсэн хэлбэрүүдийг эргэцүүлэн бичээрэй. Үүнд:

• Шууд ардчилал, төлөөллийн ардчилал гэж бүрэн хариулсан бол

1960 оны 7 сарын 6-ны өдөр батлагдсан Үндсэн хуулийн заалтыг уншаад асуултанд хариулаарай

1. Сонгох сонгогдох эрх хэдэн наснаас эхэлж байсан бэ?
2. Сонгох болон сонгогдох эрхийн хязгаарлалтыг хэрхэн тодорхойлсон бэ?
3. Иргэд улс ба нийгэм аж ахуйг удирдах хэрэгт хэрхэн оролцдог байсан бэ?

• 1. Сонгох, сонгогдох эрх 18 наснаас эхэлнэ.

  2. Ухаан солиотой гэж нотлогдсон бол

  3. БНМАУ-ын иргэд нь шууд буюу төлөөлсөн байгууллагаараа уламжлан улс ба нийгэм, аж ахуйг удирдах хэрэгт чөлөөтэй оролцох эрхтэй.