1260-1264 онд Аригбөх болон Хубилайн хооронд хаан ширээний тэмцэл өрнөж Хубилай хаан ялжээ.  Аригбөх хаан Хубилай хаанд ялагдсан гол  шалтгаанд аль нь хамаарах вэ?  

• A. Хубилай хаанд Хайду хан цэргийн хүчээр тусалсан.

• B. Алтан ургийн ихэнхи ноёд Хубилайг дэмжиж байсан.

• C. Хубилай хаан цэрэг, эдийн засгаар  давуу байдалтай байсан.

• D. Хубилай хаан Аригбөх хаанаас илүү ухаалаг хүн байсан.

1260-1264 онд Аригбөх болон Хубилайн хооронд хаан ширээний тэмцэл өрнөж Хубилай хаан ялжээ.  Аригбөх хаан Хубилай хаанд ялагдсан гол  шалтгаанд аль нь хамаарах вэ?  

• A. Хубилай хаанд Хайду хан цэргийн хүчээр тусалсан.

• B. Алтан ургийн ихэнхи ноёд Хубилайг дэмжиж байсан.

• C. Хубилай хаан цэрэг, эдийн засгаар  давуу байдалтай байсан.

• D. Хубилай хаан Аригбөх хаанаас илүү ухаалаг хүн байсан.

1260-1264 онд Аригбөх болон Хубилайн хооронд хаан ширээний тэмцэл өрнөж Хубилай хаан ялжээ.  Аригбөх хаан Хубилай хаанд ялагдсан гол  шалтгаанд аль нь хамаарах вэ?  

• A. Хубилай хаанд Хайду хан цэргийн хүчээр тусалсан.

• B. Алтан ургийн ихэнхи ноёд Хубилайг дэмжиж байсан.

• C. Хубилай хаан цэрэг, эдийн засгаар  давуу байдалтай байсан.

• D. Хубилай хаан Аригбөх хаанаас илүү ухаалаг хүн байсан.

Хубилай хаан болон Өгөдэй угсааны Хайду хан нарын тэмцэл XIII зууны сүүл хагасаас XIV зууны эхэн хүртэл үргэлжилжээ. Хайду хан Хубилай хаантай тэмцэх болсон гол шалтгаанд аль нь хамаарах вэ?

• A. Аригбөхийг Их Монгол улсын хаан сууринд буцаан суулгахын тулд 

• B. Мөнх хаан Өгөдэй, Цагадайн угсааны ноёдыг хэлмэгдүүлэн цаазалсан тул

• C. Хубилайг Монголын төвийг Хятадад шилжүүлсэн, хууль бусаар хаан сууринд суусан гэж

• D. Ази, европыг холбосон худалдааны торгоны замын хяналтандаа авахын тулд

Хэрэйд улсын язгууртнууд ямар шашин шүтдэг байсан бэ?

• A.  Манийн шашин

• B. Бурханы шашны

• C. Несториан шашин

• D. Бөөгийн шашин

Ниругун овог хэнээс үүсэлтэй вэ?               

• A.Бодончар

• B. Алунгоо

• C. Добу мэргэн

• D. Бөртэ чино

Монголын овог, аймаг, улсуудыг эрхлэх аж ахуйгаар нь “талын малчин”, “ойн анчин”  хэмээн хэмээн ялган үздэг байжээ. Доорхи овог, аймгуудын аль нь “Ойн анчин”-д орох вэ?

• A. Тайчууд, Олхунугуд, Хонгирад /1 оноо/

• B. Хатагин, Салжууд, Жадаран /0 оноо/

• C. Хэрэйд, Найман, Ойрад / 0 оноо/

• D. Хорь, Түмэд, Баргуд /0 оноо/

Буриад ястны тухай зурагт мэдээлэл өгөгджээ.

Буриад ард түмний аж ахуй, ёс заншил, соёлын тухай өөрийн мэдэх жишээг дурдана уу ....................................................

• Алтаргана наадам, Ёохор-бүжиг, модон дүнзэн байшинд ихэвчлэн суудаг, дээл хувцасны онцлогийг дурдах, хоол хүнс цагаан идээ боловсруулах арга онцлог, аялга-үг хэллэг сайхан-хайхан гэх мэт

Дараах хүснэгтэд манай улсын 3 хот суурингийн мэдээллийг харуулжээ.

Эдгээр хотуудаас хамгийн олон хүн амтай хот аль нь вэ?

• Чойбалсан 46073

Цөөн хүн амтай, хөгжиж буй нэгэн улсын жишээг авч үзье. Хүн амын ихэнх нь А, В, С гэсэн гурван том хотдоо төвлөрөх ба нутаг дэвсгэрийн бусад хэсгийн жижиг хот, тосгонд хүн амын тоо 1’400 – 20’000 хооронд хэлбэлзэнэ. Сүүлийн үед шинжлэх ухаан, технологийн салбартаа ихээхэн анхаарч хөрөнгө оруулалт хийсэн нь үр дүнгээ өгч ард иргэдийн амьдрал сайжирсан тул  өнгөрсөн жил уг улсын хүн амын тоо (популяцийн хэмжээ) огцом нэмэгджээ.

Улсын статистик үзүүлэлтүүдийг хүснэгтэд өгөв. Мэдээллийг 01.01-ээс 12.31 хүртэл 1 жилийн хугацаанд цуглуулсан байна.

Тухайн улсын хувьд хөрш зэргэлдээ орнуудад нээлттэй бодлого хэрэгжүүлсний үр дүнд зэргэлдээ улсаас зарим иргэд шилжин ирж суурьшсан байна. Мөн зарим иргэд өндөр хөгжилтэй орныг зорин шилжин явсан байна.

Дараах зүйлсийг санаарай:

Энэхүү улсын өнгөрсөн жилийн хүн амын шилжилтийн эрчим ямар байсан вэ? 

• A. – 2.18 / 1000 хүн

• B. – 10.01 / 1000 хүн

• C. 5.65 / 1000 хүн

• D. 7.83 / 1000 хүн

Экологийн үндсэн ойлголтуудын талаархи дараах тодорхойлолтууд өгөгдөв.

1. Нэг ижил экологийн орчинд амьдарч байгаа бүх организмууд
2. Тодорхой газар нутагт орших нэг зүйлийн бүлэг организмууд
3. Хүрээлэн буй орчинтой нь хамт бүх организмуудыг багтаасан ойлголт

Популяци болон бүлгэмдлийг зөв тодорхойлсон эгнээг сонгоно уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

Зурагт байгаль дээрх азотын эргэлтийн нэг хэсгийг харуулав.

Азотын эргэлтийн 1, 2, 3, 4–р шатанд оролцдог микроорганизмуудын үүргүүдийг тодорхойлно уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

26 килосуурь (кс) урттай pBLA230 плазмидыг HpaI, HindIII рестрикцийн энзимүүд болон тэдгээрийн хослолоор зүсэлт хийхээд үүсэх янз бүрийн урттай ДНХ хэсгүүдийн мэдээллийг хүснэгтэд өгөв.

Хүснэгтийн мэдээллийг ашиглан pGEN101 плазмидын рестрикцийн зураглалыг гаргана уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

“ДНХ рестриктаза” энзим ямар үүрэгтэй вэ?

• A. Зарим өвөрмөц генүүдийн транскрипцийн зохицуулгыг хариуцана

• B. ДНХ репликацийн үед тасархай гинжнүүдийг хооронд нь холбож өгнө

• C. Уургийн нийлэгжлийн үед аминхүчлүүдийн хооронд пептид холбоо үүсгэнэ

• D. ДНХ молекулын тодорхой өвөрмөц дарааллыг таньж тасалдаг бактерийн энзим

Гөлгөр, шар үртэй болон барзгар, ногоон үртэй цэвэр удмын вандуйнуудыг хооронд нь эрлийзжүүлэхэд дандаа гөлгөр, шар үртэй үр удам гарав. Эдгээр ургамлын гөлгөр, шар үрнүүдийг нэг талбайд ургуулсан бөгөөд өөртөө тоос хүртэлт явагдсан байна. Талбайд шинээр ургасан F₂ удмын 1112 ургамлын шинжүүдийг жагсаавал:

            630 шар, гөлгөр

            202 гөлгөр, ногоон

            216 шар, барзгар

            64 барзгар, ногоон байв.

Үрийн өнгийг B, b аллелиуд, үрийн хэлбэрийг R, r аллелиуд тодорхойлох ба эдгээр шинж тэмдгүүд чөлөөт сэлгэлтийн хуулиар удамшдаг бол нийт ногоон үртэй вандуйны тоо болон генотипийн боломжит бүх хувилбарыг тооцно уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

1835 онд Ч.Дарвин Өмнөд Америкийн Номхон далайн эргээс 900 км алслагдсан Галапагосын арлуудад очсон бөгөөд бужирга шувууны маш олон ялгаатай зүйлүүдийг ажигласан байна. Тэрээр олон жилийн өмнө арал дээр ирсэн бужиргын ганц зүйлээс одоогийн арлын олон ялгаатай зүйлүүд бүгд үүсч хөгжсөн гэж үзжээ.

Дугуй диаграммаар бужиргын 10 өөр (А-К) зүйлийн мэдээлэл өгөгдөв.

Бужирга шувуудын талаар өгөгдсөн мэдээллийг ашиглан В, И, К зүйлүүдийг аль нь зөв тодорхойлсон байна вэ?

• A. Эдгээр зүйлүүд бүгд модонд амьдардаг

• B. Эдгээр зүйлүүд бүгд шавжаар хооллодог

• C. Эдгээр зүйлүүдийн зарим нь шавжаар, зарим нь жимсээр хооллодог

• D. Эдгээр зүйлүүдийн зарим нь модон дээр, зарим нь газраас хооллодог

Орчин үеийн эволюцийн онолыг үндэслэгчдийн нэг Ч.Дарвин анаашны хүзүү уртассан эволюцийн өөрчлөлтийг хэрхэн тайлбарласан байдаг вэ?

• A. Урт хүзүүтэй төрсөн анаашнуудын мэнд үлдэх чадвар сайн байсан бөгөөд энэхүү байгалийн давуу шинжийг үр удамдаа дамжуулсан.

• B. Анаашны амьдралын явцад өндөр модны навчинд хүрч хооллохын тулд хүзүү нь уртассан бөгөөд энэхүү олдмол шинжийг үр удамдаа дамжуулсан.

• C. Анаашнууд анхнаасаа урт хүзүүтэй бүтээгдсэн бөгөөд энэ нь тэдэнд өндөр модны навчинд хүрч хооллох боломжийг олгодог.

• D. Анаашны хүзүүний нугалмын тоо бусад хөхтөн амьтадтай ижил бөгөөд түүхийн урт хугацаанд анаашны хүзүүний хэмжээнд өөрчлөлт гараагүй байна.

Хэвийн улаан эсийн гемоглобин болон хадуур хэлбэрт улаан эсийн гемоглобин уургийн β-гинжний тодорхой дараалал өгөгдөв.

Эдгээр аминхүчлүүдийн боломжит мРНХ кодонууд өгөгдөв.

Тэгвэл хэвийн улаан эсийн дээр өгөгдсөн дараалал нийлэгжихэд оролцохгүй зРНХ-ийн молекулыг сонгоно уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

Митоз хуваагдлын Х шатны эхлэх цэг болон эсийн хуваагдлын үеийн зарим өөрчлөлтүүдийг графикаар өгөв

Митоз хуваагдлын Х шатыг тодорхойлж, 1 болон 2-р муруйгаар илэрхийлсэн өөрчлөлтүүдийг олно уу.

• A. 

• B.

• C.

• D.

Митоз хуваагдалд орж байгаа эсийн туйлууд болон хромосомын байрлалыг дүрсэлжээ.

Энэхүү зурагт митоз хуваагдлын ямар үе шатыг дүрсэлсэн байна вэ?

• A. Профаз

• B. Метафаз

• C. Анафаз

• D. Телофаз

Хүний хромосомын электрон микроскопоор авсан зургийг харуулав.

Х болон Y-ийг тодорхойлно уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

Тодорхой антигений эсрэг дархлааны хариу урвалын үеийн цусны сийвэн дэх эсрэг биеийн түвшинг графикаар харуулав.

Графикийг ажиглаад зөв тодорхойлсон өгүүлбэрийг сонгоно уу.

• A. Эхний 28 хоногт идэвхитэй дархлаа бүрэн тогтоно

• B. Эхний 20 хоногт энэхүү антигенд өвөрмөц санамжийн эсүүд үүснэ.

• C. Антиген нэвтэрснээс хойш 12 дахь өдөр Т-туслагч эсүүд идэвхижсэн

• D. Антиген анх нэвтэрснээс хойш 21 дэх өдөр антиген биед дахин нэвтэрсэн байна.

Зарим халдварт өвчнүүдийн нас баралтын 2002 оны дэлхийн мэдээг хүснэгтэд өгөв.

Хүснэгтээс харвал 2002 онд вирусын халдвараар хичнээн сая хүн нас барсан байна вэ?

• A. 2.2 сая

• B. 3.4 сая

• C. 3.8 сая

• D. 4.4 сая

Өтгөн-мөрийн замаар халдварладаг өвчнүүдийг сонгоно уу.

• A. Урвах тахал болон цусан суулга

• B. Халуун хумхаа болон улаан бурхан

• C. Улаан бурхан болон сүрьеэ

• D. Сүрьеэ болон цусан суулга

Өтгөн-мөрийн замаар халдварладаг өвчнүүдийг сонгоно уу.

• A. Урвах тахал болон цусан суулга

• B. Халуун хумхаа болон улаан бурхан

• C. Улаан бурхан болон сүрьеэ

• D. Сүрьеэ болон цусан суулга

Фотосинтезийн гэрэлтэй болон харанхуйн шатны урвалуудын хамаарлыг зурагт үзүүлэв.

Фотосинтезийн гэрэлтэй шатны урвалд гэрлийн эрчим нөлөөлөх боловч харанхуйн шатны урвалаас давхар хамаарна. Тэгвэл гэрэлтэй шатны урвалыг хязгаарладаг Кальвины мөчлөгт урвалын бүтээгдэхүүн Х болон Y бодисуудыг тодорхойлно уу.

• A. АДФ болон НАД

• B. АДФ болон НАДФ

• C. АТФ болон ангижирсан НАД

• D. АТФ болон ангижирсан НАДФ

Өөх тосны задралаар үүссэн тосны хүчлүүдийн β-исэлдэлт эсийн митохондрийн матрикс-д явагдах ба үргэлжлэн Кребсийн мөчлөгт урвалаар задарна. Урвалын ерөнхий бүдүүвчийг өгөв.

Урвалын ерөнхий бүдүүвчийг ажиглаад устөрөгчгүйжих урвалаар рибофлавины уламжлалт ангижирсан бүтээгдэхүүн үүсч байгаа Кребсийн мөчлөгийн үе шатыг тодорхойлно уу.

• A. Зөвхөн S

• B. P болон Q

• C. R болон T

• D. P, Q, S, V

Тамирчин эрчимтэй дасгал хөдөлгөөн хийж өөрийн биеийн ачааллыг нэмэгдүүлэв. Энэ үед булчинд энергийн хэрэглээ нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор аэроб амьсгалын зэрэгцээ анаэроб амьсгал явагдсаныг зурагт харуулав.

Дараахаас аль нь урвалын эцэст үүсч байгаа Y бодис вэ?

• A. Ацетил-КоА

• B. Сүүний хүчил

• C. Этанол

• D. Шоргоолжны хүчил

Эмэгтэй хүний биений юмны мөчлөгийн (менструацийн) явцад өндгөвчнөөс ялгардаг даавруудын цусан дахь хөдлөлзүйг харуулав. Эстрадиол бол өндгөвчнөөс ялгардаг хамгийн идэвхитэй эстроген юм. Дааврын өөрчлөлтийг ажиглаад умайн дотор ханын хөвсгөр эндометри ховхорч гадагшлах буюу биений юм ирэх үеийг сонгоно уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

Мэдрэлийн төгсгөлийн цэврүүнд савлагдсан нейротрансмиттер ялгарч дараагийн мэдрэлийн эсэд дохио дамжуулах үйл явцыг зурагт дүрслэв. Зургаас синапсийн дараах мембраныг сонгоно уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

Бөөрний хөндлөн огтлолыг харуулсан зургийг ажиглаад ус болон натрийн эргэн шимэгдэлтэнд чухал үүрэгтэй Генлийн гогцоо бөөрний аль хэсэгт байрладаг болохыг сонгоно уу.

• A.

• B.

• C.

• D.

Уушгины мөгөөрсөн хоолой, гуурсан хоолой (бронх), гуурсанцар хоолой (бронхиол), цулцан (алвеол)-ын бүтэц болон тэдгээрийн хөндлөн огтлолыг зурагт харуулав.

Зургийг сайтар ажиглаад амьсгалын тогтолцоонд илэрдэг бүтцүүдийг зөв дүрсэлсэн эгнээг сонгоно уу?

• A.

• B.

• C.

• D.

Зурагт ургамлын зарим эсүүд болон тэдгээрийн орчны усны потенциалын ялгааг дүрслэв.

Эдгээр ургамлын эсүүдийн болон орчны хоорондох усны шилжилтийг дараахаас аль нь зөв тодорхойлсон байна вэ?

• A. Бүх эсүүдэд тургор үүссэн учраас усны шилжилт явагдахгүй

• B. Усны молекулууд 1-р эсээс гадагшлах бол орчноос 2-р эс рүү шилжин орно

• C. Усны молекулууд 3-р эсээс гадагшлах бол орчноос 1-р эс рүү шилжин орно.

• D. Орчноос усны молекулууд 1, 2, 3-р эсүүд рүү шилжин орно

Зурагт хос талт үрт ургамлын үндэс, иш, навчны хөндлөн огтлолыг үзүүлэв. Ингэхдээ ургамлын дамжуулах багцын эдүүдийг илүү тодруулан харуулсан байна.

Ургамлын эрхтэнүүдийн хөндлөн огтлолыг зургаас ажиглаад ургамлын үндэснээс шимэгдсэн ус болон эрдэс бодисууд зөөвөрлөгдөх эдийг сонгоно уу?

• A.

• B.

• C.

• D.

Зурагт зүрхний мөчлөгийн үе шатуудад цусны эргэлтийн тогтолцооны янз бүрийн хэсгүүдийн цусны даралтын өөрчлөлтийг графикаар харуулав. Мөн графикт ховдлын агшилтаар нээгдэх хагас-саран хавхлага (ХСХ)  болон зүрхний тасалгаануудын хооронд орших тосгуур-ховдлын хавхлага (ТХХ)-ын нээгдэх, хаагдах үйл явцыг тэмдэглэв. Тэгвэл, зургийг сайтар ажиглаад зүрхний мөчлөгийн үе шатуудаас ховдлын сулралын үе (ховдлын диастол)-ыг тодорхойлно уу? 

• A.

• B.

• C.

• D.

Дараахаас аль нь цусны сийвэнд бикарбонатын ион хэлбэрээр зөөвөрлөгдөх вэ?   

1. Хүчилтөрөгч
2. Нүүрсхүчлийн хий
3. Угаарын хий

• A. 1, 2, 3

• B. 1 болон 3

• C. 2 болон 3

• D. зөвхөн 2

Зурагт нарийн гэдэсний цэлмэнгийн бичил бүтцийг харуулав. Хоол боловсруулах замд өөх тосны задралаар үүссэн моноацилглицерол (МАГ) болон тосны хүчлүүд шимэгдсэний дараа аль судсанд шилжин орох вэ?

• A.

• B.

• C.

• D.

Зөвхөн нүүрстөрөгч (С), устөрөгч (H), хүчилтөрөгч (О) агуулсан X, Y, Z гэсэн гурван молекулыг харьцуулав. Ингэхдээ молекул бүрийн атомуудын хувийг хүснэгтэд өгөв.

X, Y, Z гэсэн молекулуудыг аль мөрөнд зөв тодорхойлсон байна вэ?

• A.

• B.

• C.

• D.

Зурагт 2 аминхүчлийн бүтцийн томъёог харуулав.

Уургийн гуравдагч бүтэц хэлбэржихэд эдгээр хоёр аминхүчлүүд хоорондоо ямар холбоогоор холбогдох вэ?

• A. Пептидийн холбоо

• B. Устөрөгчийн холбоо

• C. Дисульфид холбоо

• D. Ионы холбоо

Энзимт урвалын эрчимд субстратын концентрацийн үзүүлэх нөлөөг гурван өөр нөхцөлд судалж үзсэн байна. Гарсан үр дүнг дараах графикаар илэрхийлэв.

Энзимийн идэвхийг саатуулагч ингибиторыг өрсөлдөөнт (эргэх) болон өрсөлдөөнт бус (үл эргэх) гэж ангилна. Тэгвэл графикт үзүүлсэн Х болон Ү ингибиторуудын үйлчлэлийг аль мөрөнд зөв тодорхойлсон байна вэ?

• A.

• B.

• C.

• D.