Органик бодисын молекулын бүтэц, шинж чанар     

Дараах дөрвөн бодисын байгуулалтын томьёог сайтар ажиглаад даалгаврыг гүйцэтгэнэ үү.

Даалгавар:

А.Бромын усны өнгийг арилгадаг  хоёр бодисыг нэрлэнэ үү.             

.......................................................................................................................................................................

Б.Мөнгөний оксидын аммиакын уусмалтай урвалд ордог  бодисыг сонгон, явагдах урвалын тэгшитгэлийг бичнэ үү.                                                                           

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

В.Устай нэгдэх урвал (гидратаци)-д ордог хоёр бодисыг сонгон, явагдах урвалын тэгшитгэлийг бичнэ үү.                                                                            

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Г. Галогентай халах урвалд ордог  хоёр бодисыг нэрлэнэ үү.             

........................................................................................................................................................................

• а.1-бутин-1, 2-стирол тус бүр 0.5 оноо    

  б. Бутин-1 мөнгөний оксидтой урвалын тэгшитгэл бичсэн бол 1 оноо  

  в. Бутин-1, стирол устай харилцан үйлчлэх урвалын тэгшитгэл бичсэн бол тус бүр 0.5 оноо    

  г. Толуол ба пентан тус бүр 0.5 оноо

40 кг масстай хүүхэд 20 м өндөрт гарав.

а. Түүний хүндийн хүч

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H

b. Потенциал энерги нь

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .кЖ.

• а. m=40кг масстай биед үйлчлэх хүндийн хүч 400 H   1 оноо

  b. h=20 м өндөрт байх үеийн потенциал энергиэ Еп=8000 Ж =8 кЖ  1 оноо

Leslie comes from a big city. During the holiday she went to spend a week on her uncle’s farm. It was her first visit there. Her uncle, who was very pleased to see his niece, did his best to make her stay an enjoyable one. On the farm she rode a horse, fed chickens ran, in the fields and ate fruit fresh from the trees. She enjoyed her holiday so much that, when the day for her to return to the city came, she was very sad to leave.

Leslie’s   _______.

• A. holiday lasted for a week

• B. parents often sent her to the farm

• C. uncle left the farm and went to the city

• D. greatest pleasure was to ride a horse

2 кг масстай 4 м/с хурдтай хөдөлж байгаа биеийн кинетик энерги нь

a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ж.

b. Хурдыг 2 дахин ихэсгэвэл кинетик энерги нь

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  дахин ихэснэ.

• өгөгдсөн өгөгдлөөс кинетик энергиэ олбол  Ек=16 Ж хурдыг нь 2 дахин ихэсгэсэний дараа Ек=64 Ж бөгөөд 4 дахин ихэснэ

  Кинетик энергиэ зөв олсон бол 1 оноо хурдыг ихэсгэсний дараа энерги хэд дахин өөрчлөгдсөнийг зөв олсон бол 2 оноо

Машины хөдөлгүүрт  бензин шатахад 400 Ж энерги ялгарсан ба 100 Ж энергийг кинетик энергид  хувиргасан.

а. Бензинд ямар энерги хадгалагдаж байсан бэ?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b. Хөдөлгүүрт үр ашиггүй хувирсан энерги ямар энергид хувирсан  бэ?

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c. Хөдөлгүүр ямар хэмжээний энергийг үр ашиггүй хувиргасан бэ?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

d. Хөдөлгүүрийн ашигт үйлийн коэффицентийг тооцно уу.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

• автомашинд анх түлшний 400 Ж энерги хадгалагдаж байсан үр ашиггүй зарцуулагдсан энерги нь эд ангиудын дотоод энерги болон дулаан байдлаар, Е=300 Ж энерги үр ашиггүй АҮК=25%

  бүрэн энерги болон үр ашиггүй зарцуулагдсан энергиэ зөв нэрлэсэн бол 2 оноо АҮК болон үр ашиггүй зарцуулагдсан энергиэ олсон бол 2 оноо

Органик хими Холимгийн бодлого                                                        

Бензол ба стиролын холимог дундуур 3.2% (массын хувь бүхий)-ийн 250 г масстай бромын усыг нэвтрүүлэхэд уусмал өнгөгүй болжээ. Адил масстай холимгийг шатаахад хэвийн нөхцөлд 22.4 л нүүрсхүчлийн хий ялгарсан байна.

Даалгавар:

 а.Бромтой урвалд орсон стиролын массыг тооцож олно уу.        

........................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

б.Шатах урвалд орсон бензолын массыг тооцож олно уу.             

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

в.Холимог дахь бензолын массын хувийг тооцож олно уу.          

........................................................................................................................................................................

• а. стирол бромтой  үйлчлэх  урвалын тэгшитгэл 1оноо, 5.2 г   стирол   1оноо      

  б. шатах урвалын 2 тэгшитгэл тус бүр 0.5 оноо,  7.8 г бензол гаргасан бол 1оноо    

  в. 60% бензол  1оноо   

The voyage began well in calm, clear weather. As usual, the ship was crowded; most of the passengers were tourists who, after their holiday in Turkey, were now returning home. There was a lot of fun and entertainment on board the ship. People were eating, dancing, singing and enjoying themselves. But after the sun set, the weather began to change, and the sea got rougher and rougher. Soon nearly everyone was feeling ill. 

Most of the passengers on board the ship________.

• A. didn’t want to return home

• B. hated the food they were served

• C. got very sick before the storm broke out

• D. enjoyed themselves by singing and dancing all night

Органик хими Холимгийн бодлого                                                                    

Шоргоолжны хүчил ба пропионы хүчлийн холимгийг илүүдэл калийн гидрокарбонатаар үйлчлэхэд хэвийн нөхцөлд 2.24 л хий ялгарчээ. Мөн тийм хэмжээний холимгийг илүүдэл мөнгөний оксидын аммиакын уусмалаар үйлчлэхэд 10.8 г масстай тунадас буусан байна.

Даалгавар:

а.Мөнгөний оксидын аммиакын уусмалтай урвалд орсон шоргоолжны хүчлийн массыг тооцож олно уу .                                                                                                 

.......................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

б.Урвалд орсон пропионы хүчлийн массыг тооцож олно уу.                          

........................................................................................................................................................................

в.Холимог дахь шоргоолжны хүчлийн массын хувийг тооцож олно уу.        

........................................................................................................................................................................

• а. Шоргоолжны хүчил мөнгөний оксидтой  үйлчлэх  урвалын тэгшитгэл 1оноо, 2.3 г НСООН   1оноо      

  б. 2 хүчил калийн гидрокарбонаттай үйлчлэх урвалын тэгшитгэл тус бүр 0.5 оноо,  3.7 г пропионы хүчил гаргасан бол 1оноо    

  в.38.3% шоргоолжны хүчил  1оноо   

300 H/м хаттай пүршийг  60 H хүчээр татав.

а. Пүршний суналт

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .      

b. Пүршний потенциал энерги

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

• а. х=0.2 м   1 оноо     b. Еп=кх²/2 томьёогоор 6 Ж гэж энергиэ олсон бол 2 оноо 

Read and choose the best answer.        

Wolfgang Amadeus Mozart’s world was a world of music from the moment he was born. His father, who was a fine musician, was teaching his daughter to play the piano. Little Wolfgang used to listen to his sister as she practiced. He quickly learned the pieces she played. One day he said he wanted to play too. But he was only three years old then, and his father thought that his hands were too small. However, that evening, alone and in the dark, he played the pieces his sister had been practicing and he played them much better than her.

While his sister was practicing, Mozart_______.

• A. usually made a lot of noise

• B. used to play by himself

• C. used to feel very bored

• D. learned how to play the piano

Change the following sentences into the passive forms.

The author is writing a new book.

• A new book is being written.

Change the following sentences into the passive forms.

Many people speak English.

• English is spoken by many people.

Change the following sentences into the passive forms.

An explorer has found a dinosaur egg.

• A dinosaur egg has been found. ( by an explorer)

Change the following sentences into the passive forms.

The pop star sang the new song about love.

• The new song about love was sung by the pop star.

Change the following sentences into the passive forms.

Some people don’t use the garbage can.

• The garbage can isn't used.

Change the following sentences into the passive forms.

The cat isn’t chasing the mouse.

• The mouse isn't being chased. 

Change the following sentences into the passive forms.

Saran sent me a birthday card.

•  A birthday card was sent to me.

Change the following sentences into the passive forms.

 I have to finish my project work tonight.

• My project work has to be finished to night

Change the following sentences into the passive forms.

 You can use this saucepan for cooking spaghetti.

• This saucepan can be used for cooking spaghetti.

Change the following sentences into the passive forms.

They will not deliver the new bookshelf on Friday.

• The new bookshelf will not be delivered.

Rewrite the direct questions in reported questions.

The examiner asked students:   ”Do you use a dictionary in the English exam?”

.........................................................................................................................................

• The examiner asked students if they used a dictionary in the English exam

Rewrite the direct questions in reported questions.

 David asked me: ’’ Did you buy the new book about dinosaurs?”

........................................................................................................................

• David asked me if I had bought the new book about dinosaurs

Rewrite the direct questions in reported questions.

 “Have you studied for the exam?” Paul asked John.

...................................................................................................

• Paul asked John if he had studied for the exam.

Rewrite the direct questions in reported questions.

The teacher asked us “Where did you get updated information about a climate change?”

....................................................................................................................................................

• The teacher asked us where had we got updated inf. about a climate change

Rewrite the direct questions in reported questions.

 “Where did they make the film?” Temuge asked me.

....................................................................................................................

• Temuge asked me where had they made the film.

Write the verbs in their correct forms.

If I ______________(win)lots of money,I _______________(travel).

• won/ would travel

Write the verbs in their correct forms.

A: These flowers are great.

B: They _______(send) to me yesterday by one of my fans.

• were sent

Термохими                                                                                                

Химийн холбоо үүсэхэд чөлөөлөгдөх энергийг химийн холбооны үүсэхийн энерги, холбоог таслахад зарцуулагдах энергийг химийн холбооны задралын энерги гэж нэрлэдэг. Энэ хоёр энергийн тоон холбогдол нь тухайн химийн холбооны хувьд тэнцүү байдаг. Үүнийг химийн холбооны энерги гэнэ. Даалгавар:

а.Этений шатах урвалын тэгшитгэл бичиж тэнцүүлнэ үү.                          

......................................................................................................................................................................

б. Химийн холбоонуудын энергийн холбогдлыг ашиглан 1 моль этений шатахын дулааныг олно уу.                                                                                                                                                                             

.....................................................................................................................................................

в. Этений шатах урвал нь эндотерм, экзотерм урвалын аль нь болохыг нэрлэнэ үү.

..........................................................................................................................................................................

• а. Этений шатах урвалын тэгшитгэл бичиж тэнцүүлсэн бол 1оноо, тэнцүүлээгүй бол 0.5 оноо    

  б. Эх бодис болон бүтээгдэхүүний байгуулалтын томьёо зөв бичсэн бол  1оноо,                                        

   ∆H = ∑∆Hэх - ∑∆Hбүт = (4*413 + 614 + 3*498) – (4*745 + 4*467) кЖ/моль = -1088 кЖ/моль  2 оноо,

  бүтээгдэхүүн- эх бодис гэж тооцсон бол 1оноо        

  в. экзотерм   1 оноо

Write the verbs in their correct forms.

A: It’s raining still.  

B: Yes. I wish it _________(stop). I want to go out for a walk.

• stopped

Write the verbs in their correct forms.

A: Who __________________you (live) with?

B: I live with my parents and brothers.

• do you live

Write the verbs in their correct forms.

A: How long ___________________ you________________ (learn) English?

B: Since the fifth grade.

• have you been  learning

Исэлдэн- ангижрах урвалын тэгшитгэл зохиох                                                              

Калийн нитритийг калийн перманганатаар саармаг орчинд бүрэн исэлдүүлэхэд явагдах урвалын тэгшитгэлийг бичиж электрон тооцооны аргаар тэнцүүлнэ үү.

            а. Исэлдэх хагас урвалын тэгшитгэл бичиж, ангижруулагчийн алдсан электроны

                тоог олно уу.                                                                                

……………………………………………………………………………………………………………………..

            б. Ангижрах хагас урвалын тэгшитгэл бичиж, исэлдүүлэгчийн авсан электроны тоог

                олно уу.                                                                                        

…………………………………………………………………………………………………………………………

            в. Исэлдэн-ангижрах урвалын тэгшитгэлийг тэнцүүлнэ үү .        

…………………………………………………………………………………………………………………………

            г. 8.5 г калийн нитритийг бүрэн исэлдүүлэхэд зарцуулагдах калийн перманганатын

                 массыг олно уу.                                                                           

…………………………………………………………………………………………………………………

• a.N+3 →  N+5 + 2e-   1оноо      

  б. Mn+7 + 3e-  →  Mn+4  1оноо                    

  в. Тэгшитгэлийг зөв тэнцүүлсэн бол  1оноо, дутуу тэнцсэн бол 0.5оноо        

  г.10.58 г  1оноо

Write the verbs in their correct forms.

 A: What ________________you (do) when I _____________________ (call) you?

B: I was cooking.

• were you doing / called

Write the verbs in their correct forms.

A: Have you ever ________________________(be) to a Zoo?

B: No, I have never been to a Zoo.

• been

Write the verbs in their correct forms.

A: How often (go) _____________________you to a library?

B: I go to a library twice a week.

• do you go

Write the verbs in their correct forms.

A:  (Do)________________________your homework yet?

B: Yes. I did it last night.

• Have you done

Write the verbs in their correct forms.

A: Where _____you ______(go)  ?

B: To work.

• are you going

Томьёо тогтоох

0.675 г С, Н, О агуулсан нэгдлийг бүрэн шатаахад 0.991 г СО₂, 0.405 г Н₂О үүссэн бол нэгдлийн хялбар томьёог олно уу.

а. СО₂ -ийн молийн тоог олно уу.                                                                                   

...................................................................................................................................................

б. С-ийн молийн тоо

.............................................................................................................................................

в. Н₂О-ийн молийн тоо

..............................................................................................................................................

г. Н-ийн молийн тоог олно уу.                                                                                       

................................................................................................................................................

д. О-ийн молийн тоог олно уу.                                                                                     

..................................................................................................................................................

е. нэгдлийн хялбар томьёог олно уу.                                                                              

..................................................................................................................................................

• а. ʋ(CO₂)=0.0225 моль, 1 оноо    

  б. ʋ(C)=0.0225 моль, 1 оноо    

  в. ʋ(H₂O)=0.405гр/(18гр/моль)=0.0225моль, 1оноо      

  г.ʋ(H)=0.045 моль,  1оноо    

  д.ʋ(O)=0.0225 моль, 1 оноо    

  е.CH2O, 1оноо

Уусмалын рН тооцоолох

Дараах хүчтэй ба сул электролитийн уусмалын концентрац болон диссоциацын тогтмолын илтгэгчийг ашиглан                                                             

а) 0.1 моль∙ дм^-3 HCl-ийн уусмалын рН-ийг тооцоолно уу.

.........................................................................................................................................                                                                              

б) 0.1 моль∙ дм^-3  NaOH-ийн уусмалын рН-ийг тооцоолно уу.

......................................................................................................................................

в) 0.1 моль∙ дм^-3 CH₃COOH-ийн уусмалын   K=1.74∙10^-5 бол рН-ийг тооцоолно уу.

.............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

• a. pH = 1    1оноо      

  б. pH=13   1оноо      

  в. 1.74∙10-₅ = [H+]2∕ [0.1]              1оноо 
  pH = -log 1.31∙10-₃    pH = 2.88  1оноо
   

Хий хураах, таних

Татах шүүгээнд хийг хураан авахад тухайн хий агаараас хүнд эсвэл хөнгөн эсэхээс хамаарч агаарыг түрүүлэх, усанд уусдаг эсвэл үл уусдаг эсэхээс хамаарч усыг түрүүлэх гэсэн арга хэрэглэнэ.

а.  Аммиакын хийг гарган авч хураахад дараах  аргуудас аль нь оновчтой вэ?                                                                                                             

I.                                 II.            III. 

................................................................................................................................................

б. Хурааж авсан аммиакыг хэрхэн таних вэ?                                  

........................................................................................................................................................

в. Аммиакын 1-2 төрлийн хэрэглээг нэрлэж бичнэ үү.                         

.........................................................................................................................................................

• а. Агаараас хөнгөн, усанд уусдаг  1оноо, доошоо харсан хуруу шилэнд хураан авна 1оноо      

  б. Хуруу шилний амсар дээр чийгтэй лакмус барихад хөх болно. 1оноо        

  в. Бордоо, бусад 1оноо