Тодорхойлолтыг гүйцээнэ үү.                                                                     

Хөндлөн долгион гэж .......................................................................................................................................................................................... хэлнэ.

• орчны цэгийн хөдөлгөөний чиглэл долгион тархах чиглэлтэй перпендикуляр байхыг

Хатуу биед хөндлөн долгион тархах уу тууш долгион тархах уу.                              

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

• /Хатуу биед тууш ба хөндлөн долгион хоёулаа тархана. Учир нь хатуу бие хөндлөн ба тууш деформацид орох чадвартай байдаг./

Долгион тархах хурд нь юунаас хамаардаг вэ?                                             

............................................................................................................................................................................................................................................................................................

• Долгион тархах хурд нь орчны харимхай шинж чанартай холбоотой (1),  эсвэл орчны нягтаас хамаардаг (1), жишээ гаргасан бол (1) агаарт дуу тархах хурд   гэх мэт (1) 

Долгионы урт гэсэн физик хэмжигдэхүүний тодорхойлолтыг бичнэ үү.                

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

• Ижил фазтай хэлбэлзэж байгаа хамгийн ойр орших хоёр цэгийн хоорондох зай

Долгион, хэлбэлзэл хоёр ямар ялгаатай вэ? Харьцуулан бичнэ үү.

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

• Харимхай орчинд хэлбэлзэл (1) тархах үед долгион (1) гэнэ. Нэг цэгт хэлбэлзэл (1), тархах үед (1) долгионы тухай яриа үүснэ. Хэлбэлзэл үелэн давтагдана (1), долгион мөн үелж болно (1), Долгионд тархах хурд, долгионы урт гэсэн нэмэлт ойлголт байдаг. Долгион тархаж байгаа учир ойх, хугарах гэх мэт нэмэлт үзэгдэл явна (1). 

Механик хэлбэлзэл нь  бусад хөдөлгөөнөөс ялгарах онцлог нь  юу вэ ?             

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

•  /Механик хэлбэлзэл нь тэнцвэрийн байрлалынхаа орчим үелэн давтагддаг/

Put the words in the correct order.

what/ the/ are/ kids/ doing ?

______________________________

• what are the kids doing?

Тухайн нийгмийн хөгжлийн түвшин, соёл уламжлалын онцлогийг илэрхийлдэг, нөгөө талаас эелдэг даруу, зарчимч зэрэг хувь хүний зан араншинг илтгэдэг гол ойлголт аль нь вэ?

• А. Ёс суртахууны үйлдэл 

• B. Ёс суртахууны зарчим  

• C. Ёс суртахууны харилцаа 

• D. Ёс суртахууны бүтэц

Хүний амьдралын олон талыг хамран обьектив, субьектив талуудын нэгдэл, субьект обьектын харилцааны илрэл болдог ойлголт аль нь вэ?

• А. Ёс суртахууны үйлдэл     

• B. Ёс суртахууны харилцаа      

• С. Ёс суртахууны ухамсар

• D. Ёс суртахууны   бүтэц

Хүмүүсийн нийгмийн харилцааны  обьектив  талыг илэрхийлсэн ойлголт аль нь вэ? 

• А. Ёс суртахууны  бүтэц  

• В. Ёс суртахууны ухамсар 

• С.Ёс суртахууны үйлдэл

• D. Ёс суртахууны харилцаа  

Хүмүүсийн нийгмийн харилцааны субьектив талыг илэрхийлсэн ойлголт аль нь вэ?

• А. Ёс суртахууны ухамсар

• B. Ёс суртахууны харилцаа  

• C. Ёс суртахууны үйлдэл

•  D. Ёс суртахууны бүтэц

Amazing black holes

How many things can you see in the night sky? A lot! On a clear night you might see the Moon, some planets, and thousands of sparkling stars.You can see even more with a telescope. You might see stars where before you only saw dark space. You might see that many stars look larger than others. You might see that some stars that look white are really red or blue. With bigger and bigger telescopes you can see more and more objects in the sky. And you can see those objects in more and more detail.But scientists believe there are some things in the sky that we will never see. We won't see them with the biggest telescope in the world, on the clearest night of the year. That's because they're invisible. They're the mysterious dead stars called black holes.You might find it hard to imagine that stars die. After all, our Sun is a star. Year after year we see it up in the sky, burning brightly, giving us heat and light. The Sun certainly doesn't seem to be getting old or weak. But stars do burn out and die after billions of years. As a star's gases burn, they give off light and heat. But when the gas runs out, the star stops burning and begins to die. As the star cools, the outer layers of the star pull in toward the center. The star squashes into a smaller and smaller ball. If the star was very small, the star ends up as a cold, dark ball called a black dwarf. If the star was very big, it keeps squashing inward until it's packed together tighter than anything in the universe. Imagine if the Earth were crushed until it was the size of a tiny marble. That's how tightly this dead star, a black hole, is packed. What pulls the star in toward its center with such power? It's the same force that pulls you down when you jump — the force called gravity. A black hole is so tightly packed that its gravity sucks in everything — even light. The light from a black hole can never come back to your eyes. That's why you see nothing but blackness. So the next time you stare up at the night sky, remember: there's more in the sky than meets the eye! Scattered in the silent darkness are black holes — the great mystery of space.

According to the article, what causes a star to die?

• A.As its gases run out, it cools down.

• B.It collides with other stars.

• C.It can only live for about a million years. 

• D.As it gets hotter and hotter, it explodes.

“Хан харанхуй”, “Эрдэнийн сан Субашид”, “Ертөнцийн гурав”, “Оюунтүлхүүр нэрт шастир” гэх зэргээр дамжуулан Монголчуудын ёс уламжлалыг мэдэж авч болно. Энэ нь ёс уламжлалтай танилцах аль эх сурвалжид хамаарах вэ?

• А. Түүхийн сурвалж        

• В. Аман зохиол, бичгийн дурсгал     

• C. Сэтгэгчдийн сургаал        

• D. Уламжлалт зан заншил

Put the words in the correct order.

brother /your /play /does/ football?

______________________________

• Does your brother play football?

Аж ахуйг эрхлэх хэв маяг, газар ус, уул овоо тахих, байгаль орчноо хайрлан хамгаалах зэрэг ёс заншил нь нийгмийн амьдралын аль хүрээний илрэл вэ?

• А. Эдийн засаг, байгалийн үзэгдэл         

• B. Улс төрийн амьдрал             

• C. Оюун санааны амьдрал      

• D. Эрх зүйн амьдрал

Put the words in the correct order.

 countryside/do/ you/ live/ the/ in?

______________________________

• Do you live in the countryside?

Бурхан шашны зан үйл, баяр ёслол, хурим найрын ёс дэг, ураг төрлөө мэдэх, өвөг дээдсээ хүндэтгэх, өсвөр үеэ сурган хүмүүжүүлэх зэрэг ёс заншил нь нийгмийн амьдралын аль хүрээний илрэл вэ?

• А. Эдийн засаг       

• B.Улс төр     

• C. Оюун санаа 

• D. Эрх зүй

XVIII зууны үеэс ёс суртахууны алтан дүрэм гэх нэр томьёо хэрэглэгдэж эхэлсэн байдаг. Тэгвэл тэрхүү ёс суртахууны алтан дүрмийн гол санааг илэрхийлсэн ойлголт  аль нь вэ?

• А. Хувийн эрхэм чанараа хүндэтгүүлэхийг хүсдэг шигээ бусад хүмүүсийг хүндэтгэн харилцах

• B. Нийгэм, хамт олны үйл ажиллагаанд биеэ зөв авч явах  

• C. Өөрийгөө хүлээн зөвшөөрч, өөртөө итгэлтэй байх   

• D. Нөхцөл байдлыг тунгаан бодож, аливаад бодитой хандах

                                                                 Outer Space

From far out in space, Earth looks like a blue ball. Since water covers three-fourths of the Earth’s surface, blue is the color we see most. The continents look brown, like small islands floating in the huge, blue sea. White clouds wrap around the Earth like a light blanket. The Earth is shaped like a sphere, or a ball. It is 25,000 miles around! It would take more than a year to walk around the whole planet. A spaceship can fly around the widest part of the sphere in only 90 minutes.

Even though spaceships have traveled to the Moon, people cannot visit the Moon without special suits. The Moon has no air or water. Plants and animals can’t live there either. Astronauts first landed on the Moon in 1969. After that, there were six more trips to the Moon. They brought back Moon rocks, which scientists are still studying. There are holes, or craters, all over the Moon’s surface. Scientists believe that meteorites smashed into the Moon millions of years ago and formed the craters.The Sun is the closest star to Earth. A star is a hot ball of burning gas. The Sun looks very big because it is so close. But the Sun is just a medium-sized star. Billions of far-away stars are much bigger than our Sun. The burning gases from the Sun are so hot that they warm the Earth from 93 million miles away! Even though the Sun is always glowing, the night here on Earth is dark. That’s because the Earth rotates, or turns around, every 24 hours. During the day, the Earth faces the Sun. Then we see light. During the night, the Earth turns away from the Sun. Then it faces the darkness of space.

Each day we learn more about the Earth, the Moon, and the Sun. Why is blue the color we see most when looking at Earth from outer space?

• A.Because most of the Earth is covered in land.

• B.Because the Sun’s rays make the Earth look blue.

• C.Because most of the Earth is covered in water.   

• D.Because clouds wrap around the Earth.

Бие биедээ анхааралтай хандах, бусдын сэтгэл санааг мэдэрч хуваалцах, бусдыг ойлгох гэх зэрэг нь хувь хүний ёс суртахууныг тодорхойлох үндсэн зарчмуудын аль нь вэ? 

• А. Ёс суртахууны хэм хэмжээнд захирагдах зарчим   

• В. Хүмүүнлэгийн зарчим   

•  C. Энэрэнгүй байх зарчим 

• D.  Хамтач байх зарчим

Put the words in the correct order.

Paris /long/ in /how /Nomin/stay /did?

______________________________

• How long did Nomin stay in Paris?

Эх оронч, хөдөлмөрч, шударга, эв нэгдэлтэй байх гэх мэт хэм хэмжээг хүмүүсээс шаардах нь нийгмийн бүтэц, давхаргын ёс суртахууны харилцааны аль онцлогийг илэрхийлсэн ойлголт вэ? 

• А. Нийгэмд хандах

• B. Бүлэгт хандах  

• C. Хувь хүнд хандах

• D.  Гэр бүлд хандах

Ёс суртахууны ердийн ухамсар нь ихэвчлэн өдөр тутмын амьдрал, үйл ажиллагаанд дадал заншил, уламжлалын хэлбэрээр илэрдэг байна. Тэгвэл ёс суртахууны онолын ухамсар нь ямар хэлбэрээр илрэн гардаг вэ?

• А. Ёс горим, хэм хэмжээний хэлбэр     

• B. Хувийн зан чанарыг илтгэх хэлбэр

• C. Нийгмийн бүлэг, хүмүүсийн харилцааны хэлбэр

• D. Тогтвортой зарчим, итгэл үнэмшлийн хэлбэр  

Put the words in the correct order.

there/ is /in/ your/ schoolbag/ a ruler?

______________________________

• Is there a ruler in your bag?

Европын холбоо, НҮБ, АСЕМ зэрэг хамтын ажиллагааны байгууллагууд идэвхтэй ажиллаж байгаа нь орчин үеийн олон улсын харилцааны ямар хандлагын илрэл вэ?

• А. Даяаршил 

• В. Туйлт бодлого

• С. Бүс нутгийн интеграцлал

• D. Гадаад хүчин зүйл

Манай улсын эдийн засаг өрнөнгүй хөгжиж, бүтээн байгуулалт нэмэгдэж, дэлхийн хэмжээний томоохон уул уурхайн салбарууд байгуулагдахын хэрээр гадаад эдийн засгийн харилцаа, хамтын ажиллагаа өргөжиж байгаа билээ. Үүний тодорхой баримт нь “ Таван толгой” – н нүүрсний орд, “Оюу толгой” – н алт зэсийн орд, дорнод монголын нефтийн ордууд, ураны орд зэрэгт дэлхийн олон орны хөрөнгө оруулалт нэмэгдэж байна.

Эдийн засгийн харилцаанд идэвхтэй оролцож буй гадаадын компаниудыг олон улсын эдийн засгийн харилцааны ямар ойлголтын хүрээнд  тайлбарлах вэ? 

• А. Олон үндэсний аж ахуй

• В. Үндэстэн дамнасан корпораци

• C. Эдийн засгийн оролцогч  

• D. Олон улсын  сүлжээ

Blueberries

Do you know how blueberries grow? They grow on bushes. Each blueberry is small and round. Many blueberries can grow on one bush. At first, the blueberries are green. The green berries are not ready to eat yet. They need a lot of sun and rain to help them become fat and sweet. When the berries turn blue, they are ripe and ready to be picked. Some farmers grow blueberries in big fields. The people who live nearby can earn money by helping to pick the blueberries. Each one takes a pail out to the field and fills it with blueberries. They work fast so that they can fill many pails. They want to earn as much money as they can. When they are done picking, their fingers are blue from the juice of the berries! After the blueberries are picked, they are put into boxes and sent to stores. People buy the blueberries and take them home to eat. Some people like to wash the berries and eat them one by one. Other people like to cook with blueberries. They make blueberry muffins and pancakes.
No matter how you eat them, blueberries taste great!

1. Read this sentence from the story. The people who live nearby can earn money by helping to pick the blueberries.  What does earn mean?

•  A.sell

• B.get   

• C.lose

• D.share

Боловсрол, Шинжлэх ухаан, соёл, харилцаа  холбооны салбар дахь үндсэн бодлогыг тодорхойлж, эдгээр салбарын харилцааг хөгжүүлснээр олон улсын хуулийг баталгаажуулах, сургалт судалгааны ажлыг урамшуулан дэмжих замаар боловсролын салбарыг хөгжүүлэх зэрэг ажлуудыг хийх үүрэгтэй  НҮБ – ын төрөлжсөн байгууллага аль нь вэ? 

• А. ЮНЕСКО

• В. ЮНИСЕФ

•  C.Хүн амын сан

• D. Дэлхийн банк

Put the words in the correct order.

foreign / any / speak / can / languages / you?

______________________________

• Can you speak any foreign languages?

2001 оны 9 сарын 11 – ний үйл явдал нь аюулгүй байдлын тухай уламжлалт ойлголт, төсөөллийг өөрчилж, терроризмын аюулын өмнө хүн төрөлхтөн улам бүр эмзэг, өртөмтгий болж байгааг харуулсан юм. Энэ нь олон улсын харилцааны ямар асуудалтай холбоотой гарч ирсэн гэж үздэг бэ? 

• А. Бүс нутгийн интеграцлал

• В. Даяаршил 

• С. Туйлт тогтолцоо

• D. Эрх зүйн зарчим

Өгөгдлийг зөв харгалзуулна уу?

А. Эмх замбараа алдагдах үе буюу аюулгүй байдлын асуудал, хүч хэрэглэх             1. Дайн мөргөлдөөн

В. Эмх цэгц, дэг журам                                                                                               2. Олон улсын эрх зүйн хэм хэмжээ, олон улсын хуулийн зохицуулалт

С. Нөхцөл байдлыг зохицуулахаар нэг нь нөгөөгөө албадах                                        3. Энх тайван, найрамдал, харилцан ойлголцох, яриа хэлэлцээр

• А. а2 в1 с3      

• B. а1 в2 с3  

• C. а3 в1 с2

• D. a1 b3 c2

Put the words in the correct order.

(keys / If / find / I /your,)( you / will / I / tell).

______________________________

•  If I find your keys, I will tell you.

XV – XVI зууны үед улс орнуудад төрийн нэгдэл зайлшгүй болох тухай үзэл санаа улам бүр ач холбогдолтой болж, улмаар “Төр улсын сонирхол” гэсэн ойлголт Европын томоохон улс орнуудад улс төрийн харилцааны дээд хэмжүүр болон тогтсон байна. Италийн улс төрч Макиавелли энэхүү үзэл баримтлалыг төр ба  улс төрд хамаатуулан тууштай хэрэгжүүлсэн ба  “ Төр улсын сонирхол” – ыг хуулийн хүчээр эсвэл хүч хэрэглэх гэсэн тэмцлийн хоёр төрлөөр хэрэгжүүлж болно гэж үзжээ.  Энэ нь ямар ойлголтын талаар ярьж байна вэ?

• А.  Шударга байх

• B. Хүч хэрэглэх

• C. Нийтийн эрх ашиг 

• D. Тэгш зарчим

Монголчууд бүр НТӨ II  зууны үеэс төр улсын элчин төлөөлөгчийг өөр улсад илгээх, тэдэнтэй хаан эзний нэрийн өмнөөс гэрээ хэлэлцээр байгуулах, гэрээ байгуулагч талуудын эрх тэгш байдлыг харилцан хүлээн зөвшөөрөх, байгуулсан гэрээ хэлцлийн нөхцлүүдийг заан тодорхойлох гэх мэтээр харилцаж ирсэн. Тэгвэл энэхүү бодлогыг орчин үеийн гадаад харилцааны аль ойлголтоор тайлбарлах  вэ? 

• А. Дипломат  алба

•  В. Парламентын алба

• C. Улс төрийн алба 

• D. Төрийн алба

Тусгаар тогтносон улсын төр, засгийн газрын гадаад үйл ажиллагааны чухал бүрэлдэхүүн хэсгийг юу гэж нэрлэдэг вэ?

• А. Парламентын алба

• В. Дипломат алба

• C. Улс төрийн алба  

• D. Төрийн алба

Монгол улсын хувьд гадаад харилцаандаа ихээхэн ач холбогдол өгдөг олон улсын харилцааны бүс нутгуудыг нэрлэхдээ илүүц зүйл  дурьдсан бол аль нь вэ?

• А. Зүүн өмнөд ази

• В. Зүүн хойд ази

• С. Алс  дорнод 

• D. Төв ба еврази

Тухайн бүс нутагт ашиг сонирхлын зөрөлдөөнтөй олон асуудал байх тул тус бүс нутгийн орнууд болох ОХУ, БНХАУ, Япон, БНСУ, БНАСАУ зэрэг улсуудын бодлогоос бүс нутгийн энх тайван, аюулгүй байдал, хамтын ажиллагаа шууд хамааралтай юм. Энэ нь аль бүс нутгийн тухай ярьж байна вэ?

• А. Зүүн хойд ази            

• B. Зүүн ази  

• C. Зүүн өмнөд ази  

• D. Ази ба Номхон далайн бүс

Монгол улс нь НҮБ – ын бүтцийн олон байгууллагын үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцдог ба тодорхой төсөл хөтөлбөрүүдийг амжилттай хэрэгжүүлдэг юм. Тэгвэл Монгол улсын сонгогдон амжилттай ажилласан байгууллагуудыг дурьдахдаа илүүц зүйл нэрлэсэн бол олно уу?

• А. Ерөнхий Ассамблейн 63 – р чуулганы дэд дарга  

• В. ЮНЕСКО – ийн гүйцэтгэх зөвлөл

• С. Олон улсын шүүхийн эрх зүйн комисс   

• D. Олон улсын  атомын энергийн агентлагийн захирагчдын зөвлөл

"ОХУ болон БНХАУ – тай бүхэлдээ тэнцвэртэй харилцаж, сайн хөршийн ёсоор өргөн хүрээтэй хамтын ажиллагаа хөгжүүлнэ. Чингэхдээ энэ хоёр улстай харилцаж ирсэн түүхэн уламжлал, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны өвөрмөц онцлогийг харгалзан үзнэ.” гэсэн нь Монгол улсын гадаад бодлогын аль зорилтонд хамаарах вэ?

• А. Гадаад бодлогын гуравдахь чиглэл  

• В. Гадаад бодлогын хоёр дахь чиглэл  

• С. Гадаад бодлогын эн тэргүүний зорилт  

• D. Гадаад бодлогын зарчим

Put the words in the correct order.

put / on / you / some / wall / the / should / pictures.

______________________________

• You should put some pictures on the wall.